Ստրեգա մրցանակ

Ստրեգա մրցանակ ;
Տեսակ	գրական պարգև
Ենթատեսակ	պարգև
Երկիր	Իտալիա
Հիմնադրվել է	1947
Պարգևադրող	Fondazione Bellonci?
Անվանված է	Ստրեգա
Կայք	premiostrega.it(իտալ.)

Ստրեգա մրցանակ (իտալ.՝ Premio Strega), գրականության բնագավառում իտալական ամենահեղինակավոր մրցանակներից մեկը։ Շնորհվում է ամեն տարի՝ սկսած 1947 թվականից, նախորդ տարվա մայիսի 1-ից մինչև ընթացիկ տարվա ապրիլի 30-ը ընկած ժամանակահատվածում իտալերենով հրատարակված լավագույն գեղարվեստական ստեղծագործության համար։ Դափնեկիրների թվում են եղել այնպիսի գրողներ, ինչպիսիք են Չեզարե Պավեզեն (1950), Ալբերտո Մորավիան (1952), Ումբերտո Էկոն (1981) և շատ ուրիշներ։

Պատմություն խմբագրել

Ստրեգա լիկյոր (Liquore Strega)

1944 թվականին Մարիա և Գոֆրեդո Բելոնչիները Հռոմում հիմնել են գրական խմբակ, որտեղ հանդիպումներ են անցկացվել կիրակի օրերին։ Հյուրերը հայտնի գրողներ, նկարիչներ և ժամանակի իտալական գրական կյանքի բազմաթիվ նշանակալի գործիչներ էին։ Այս հասարակությունը հայտնի է դարձել «Կիրակնօրյա ընկերներ» (Amici della Domenica) անունով։ 1947 թվականին Բելոնչին և «Ստրեգա» լիկյորի (Liquore Strega) արտադրությամբ զբաղվող ընկերության սեփականատեր Գվիդո Ալբերտին որոշեցին գրական մրցանակ հանձնել, որի դափնեկրին կընտրեին «Կիրակնօրյա ընկերներ» ընկերության անդամները։ Մրցանակին տրվել է լիկյորի անվանումը, որը կապված է Բենևենտոյի կախարդության մասին պատմությունների հետ, որոնք գալիս են վաղնջական ժամանակներից։

Պատերազմից հետո մրցանակը դարձել է իտալական մշակույթի շարժիչ ուժը^[1]։

Առաջին մրցանակը ստացել է Էնիո Ֆլայանոն «Սպանելու ժամանակը» գրքի համար։ Հիմնադրումից յոթանասուն տարի անց մրցանակը ստացել է 11 կին. 1957 թվականին Էլզա Մորանտեն, ապա Նատալյա Գինզբուրգը, Աննա Մարիա Օրտեզեն, Լալա Ռոմանոն, Մարիա Բելոնչին, Մարիաթերեզա Դի Լաշան, Դաչիա Մարաինին, Մարգարետ Մաձանտինին, Հելենա Յանեչեկը և այլք։ Մինչև 2014 թվականը մրցանակը շնորհվում էր տարվա մեջ մեկ գրողի։

Ստրեգա մրցանակի արժանացած աշխատանքներից մի քանիսը դարձել են ժամանակակից գրականության անկյունաքարերը՝ սկսած Ումբերտո Էկոյի «Վարդի անունը» գրքից, որը վաճառվել է 50 միլիոն օրինակով ամբողջ աշխարհում տասնյակ լեզուներով թարգմանվելու շնորհիվ, մինչև Տոմազի դի Լամպեդուզայի «Ընձառյուծը» վեպը։

Շնորհման կարգ խմբագրել

Բելոնչի ամուսինների մահից հետո դափնեկիրների ընտրությունը վստահվել է իտալական մշակութային էլիտայի 400 ներկայացուցիչներից բաղկացած խմբին, այդ թվում՝ նախկին դափնեկիրներ (ժյուրիի կազմում ընդգրկվածները շարունակում են կոչվել «Կիրակնօրյա ընկերներ»^[2]), որոնք երկու փուլում ընտրում են հինգ եզրափակիչի մասնակցի և հաղթողի։ Արդյունքների հայտարարումը տեղի է ունենում հուլիսի առաջին հինգշաբթի օրը Հռոմի Վիլա Ջուլիոյում գտնվող նիմֆեում։ Հաղթողի նշանակումը երբեմն մշակույթի և հրատարակչական աշխարհում առաջացնում է հակասություններ՝ արթնացնելով հանրային ուշադրություն մրցանակի հանդեպ։ Ներկայումս «Ստրեգա» լիկյորի արտադրողի հետ միասին մրցանակի հովանավորն է «Telecom Italia» ընկերությունը։

2006 թվականին հատուկ մրցանակ է հանձնվել Իտալիայի նախկին նախագահ Օսկար Լուիջի Սկալֆարոյին՝ 1946 թվականին գրված և հաստատված Սահմանադրության համար։

Դափնեկիրներ խմբագրել

1947. Էնիո Ֆլայանո «Սպանելու ժամանակը» / Tempo di uccidere — Longanesi
1948. Վիչենցո Կարդարելի «Տարանտոլայի վիլլան» / Villa Tarantola — Meridiana
1949. Ջովաննի Բատիստա Անոլետտի «Հիշողություն» / La memoria — Bompiani
1950. Չեզարե Պավեզե «Գեղեցիկ ամառ» / La bella estate — Einaudi
1951. Կորադո Ալվարո «Գրեթե կյանք» / Quasi una vita — Bompiani
1952. Ալբերտո Մորավիա «Պատմվածքներ» / I racconti — Bompiani
1953. Մասիմո Բոնտեմպելի «Հավատարիմ սիրեկան» / L’amante fedele — Mondadori
1954. Մարիո Սոլդատի «Նամակներ Կաապրիից» / Lettere da Capri — Garzanti
1955. Ջովաննի Կոմիսո «Կատուն անցնում է փողոցը» / Un gatto attraversa la strada — Mondadori
1956. Ջորջո Բասանի «Հինգ ֆերարական պատմություններ» / Cinque storie ferraresi — Einaudi; Элемире Золля «Менуэт в аду» / Minuetto all’inferno — Einaudi
1957. Էլզա Մորանտե «Արթուրի կղզին» / L’isola di Arturo — Einaudi
1958. Դինո Բուցատի «Վաթսուն պատմություններ» / Sessanta racconti — Mondadori
1959. Ջուզեպպե Տոմազի դի Լամպեդուզա «Ընձառյուծը» / Il gattopardo — Feltrinelli
1960. Կառլո Կասոլա «Բուբեի հարսնացուն» / La ragazza di Bube — Einaudi
1961. Ռաֆայելե Լա Կապրիա «Մահացու վիրավոր» / Ferito a morte — Bompiani
1962. Մարիո Տոբինո «Ընդհատակյան» / Il clandestino — Mondadori
1963. Նատալյա Գինզբուրգ «Ընտանեկան զրույցներ» / Lessico famigliare — Einaudi
1964. Ջովանի Արպինո «Բլուրների ստվերը» / L’ombra delle colline — Mondadori
1965. Պաոլո Վոլպոնի «Համաշխարհային մեքենա» / La macchina mondiale — Garzanti
1966. Միքելե Պրիսկո «Մառախուղի պարույրը» / Una spirale di nebbia — Rizzoli
1967. Աննա Մարիա Օրտեզե «Աղքատները և հասարակները» / Poveri e semplici — Vallecchi
1968. Ալբերտո Բեոիլակվա «Կատվի աչք» / L’occhio del gatto — Rizzoli
1969. Լալաա Ռոմանո «Մեր միջև բառերը թեթև են» / Le parole tra noi leggere — Einaudi
1970. Գվիդո Պյովենե «Սառը աստղեր» / Le stelle fredde — Mondadori
1971. Ռաֆայելո Բրինետտի «Ոսկե լողափ» / La spiaggia d’oro — Rizzoli
1972. Ջուզեպե Դեսի «Ստվերների եզրը» / Paese d’ombre — Mondadori
1973. Մանիլիո Կանկոնի «Ավելի ուրախ, երիտասարդությո՛ւն» / Allegri, gioventù — Rizzoli
1974. Գուլիելմո Պետրոնի «Գետի մահը» / La morte del fiume — Mondadori
1975. Տոմազո Լանդոլֆի «Պատահական» / A caso — Rizzoli
1976. Ֆաուստա Չալենտե «Վիզելբերգերի չորս աղջիկները» / Le quattro ragazze Wieselberger — Mondadori
1977. Ֆուլվիո Տոմիցա «Լավագույն կյանք» / La miglior vita — Rizzoli
1978. Ֆերդինանդո Կամոն «Խորան մոր համար» / Un altare per la madre — Garzanti
1979. Պրիմո Լևի «Բանալի «աստղիկ»» / La chiave a stella — Einaudi
1980. Վիտորիո Գորեզիո «Միամիտ կյանք» / La vita ingenua — Rizzoli
1981. Ումբերտո Էկո «Վարդի անունը» / Il nome della rosa — Bompiani
1982. Գոֆրեդո Պարիզե «Այբուբեն № 2» / Sillabario n.2 — Mondadori
1983. Մարիո Պոմիլիո «1833 թվականի Սուրբ Ծնունդը» / Il Natale del 1833 — Rusconi
1984. Պիետրո Չիտատի «Տոլստոյ» / Tolstoj — Longanesi
1985. Կառլո Սգորլոն «Կորած գետերի նավատորմը» / L’armata dei fiumi perduti — Mondadori
1986. Մարիա Բելոնչի «Անձնական վերածնունդ» / Rinascimento privato — Mondadori
1987. Ստանիսլաո Նյեվո «Դրախտային կղզիներ» / Le isole del paradiso — Mondadori
1988. Ջեզուալդո Բուֆալինո «Գիշերային սուտ» / Le menzogne della notte — Bompiani
1989. Ջուզեպպե Պոնտիջա «Անհետացել է լուսաբացից առաջ» / La grande sera — Mondadori
1990. Սեբաստիանո Վասալի «Խիմերա» / La chimera — Einaudi
1991. Պաոլո Վոլպոնի «Ճանապարհ դեպի Հռոմ» / La strada per Roma — Einaudi
1992. Վիչենցո Կոնսոլո «Գիշերը» / Nottetempo, casa per casa — Mondadori
1993. Դոմենիկո Ռեա «Պլեբեյան նիմֆ» / Ninfa plebea — Leonardo
1994. Ջորջո Մոնտեֆոսկի «Հայրական տուն» / La casa del padre — Bompiani
1995. Մարիաթերեզա Դի Լաշա «Անցում դեպի ստվեր» / Passaggio in ombra — Feltrinelli
1996. Ալեսանդրո Բարբերո «Պարոն Փայլի՝ ջենտլմենի հրաշալի կյանքն ու օտար պատերազմները» / Bella vita e guerre altrui di Mr. Pyle, gentiluomo — Mondadori
1997. Կլաուդիո Մագրիս «Միկրոաշխարհներ» / Microcosmi — Garzanti
1998. Էնցո Սիչիլիանո «Հրաշալի պահեր» / I bei momenti — Mondadori
1999. Դաչիա Մարաինի «Խավար» / Buio — Rizzoli
2000. Էռնեստո Ֆերերո «Ն.» / N. — Einaudi
2001. Դոմենիկո Ստարնոնե «Վիա Ջեմիտո» / Via Gemito — Feltrinelli
2002. Մարգարետ Մաձանտինի «Մի՛ հեռացիր» / Non ti muovere — Mondadori
2003. Մելանյա Գ. Մաձուկո «Կյանք» / Vita — Rizzoli
2004. Ուգո Ռիկարելի «Կատարյալ վիշտը» / Il dolore perfetto — Mondadori
2005. Մաուրիցիո Մաջանի «Գիշերային ուղևորը» / Il viaggiatore notturno — Feltrinelli
2006. Սանդրո Վերոնեզի «Հանգիստ քաոս» / Caos Calmo — Bompiani (la Costituzione Italiana conquista il «Premio Strega Speciale»)
2007. Նիկոլո Ամանիտի «Ինչպես պատվիրում է Աստված» / Come Dio comanda — Mondadori.
2008. Պաոլո Ջորդանո «Պարզ թվերի մենությունը» / La solitudine dei numeri primi — Mondadori
2009. Տիցիանո Սկարպա «Ստաբատ Մաթեր» / Stabat Mater — Einaudi
2010. Անտոնիո Պենակի «Մուսոլինիի ջրանցքը» /Canale Mussolini — Mondadori
2011. Էդոարդո Նեզի «Իմ ժողովրդի պատմությունը» /Storia della mia gente — Bompiani
2012. Ալեսանդրո Պիպերնո «Անբաժանելիները։ Բոցը հիշողությունների ընկերն է» / Inseparabili. Il fuoco amico dei ricordi — Mondadori
2013. Վալտեր Սիթի «Դիմադրությունը ոչնչով չի օգնում» / Resistere non serve a niente — Rizzoli
2014. Ֆրանչեսկո Պիկոլո «Ցանկություն լինել բոլորի նման» / Il desiderio di essere come tutti — Einaudi
2015. Նիկոլա Լաջոյիա «Դաժանություն» / La ferocia — Einaudi
2016. Էդորդո Ալբինատի «Կաթոլիկ դպրոց» / La scuola cattolica — Rizzoli
2017. Պաոլո Կոնետտի «Ութ լեռ» / Le otto montagne — Einaudi
2018. Հելենա Յանեչեկ «Աղջիկը «Ցնցուղով»» / La Ragazza con la Leica — Guanda
2019. Անտոնիո Սկուրատի «Մ. Դարի որդին» / M. Il figlio del secolo — Bompiani
2020. Սանդրո Վերոնեզի «Կոլիբրի»^[3] / Il colibrì — La Nave di Teseo

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ Maria Bellonci. «Gli Amici della domenica». https://web.archive.org/web/20170429125102/https://www.fondazionebellonci.it/la-giuria/. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ ապրիլի 29-ին. {{cite web}}: External link in |website= (օգնություն)
↑ Regolamento del Premio Strega Արխիվացված 2009-06-12 Wayback Machine dal sito della Fondazione Bellonci.
↑ Mirella Serri (2020 թ․ հուլիսի 3). «Premio Strega 2020, vince "Il colibrì" di Sandro Veronesi» (իտալերեն). la Stampa. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 3-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Ստրեգա մրցանակի պաշտոնական կայք(իտալ.)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ստրեգա մրցանակ» հոդվածին։

[1] Maria Bellonci. «Gli Amici della domenica». https://web.archive.org/web/20170429125102/https://www.fondazionebellonci.it/la-giuria/. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ ապրիլի 29-ին. {{cite web}}: External link in |website= (օգնություն)

[2] Regolamento del Premio Strega Արխիվացված 2009-06-12 Wayback Machine dal sito della Fondazione Bellonci.

[3] Mirella Serri (2020 թ․ հուլիսի 3). «Premio Strega 2020, vince "Il colibrì" di Sandro Veronesi» (իտալերեն). la Stampa. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 3-ին.

[1]

[2]

[3]