Վիքիպեդիա

Յան Էվանգելիստա Պուրկինե

Յան Էվանգելիստա Պուրկինե (չեխ․՝ Jan Evangelista Purkyně, դեկտեմբերի 17, 1787(1787-12-17)[1][2][3][…], Լիբոխովիցե[4][5][6] - հուլիսի 28, 1869(1869-07-28)[1][2][3][…], Պրահա, Բոհեմիայի թագավորություն, Ցիսլեյտանիա, Ավստրո-Հունգարիա[4][5][7][…]), չեխ կենսաբան, հասարակական գործիչ։

Յան Էվանգելիստա Պուրկինե
չեխ․՝ Jan Evangelista Purkyně
Ծնվել էդեկտեմբերի 17, 1787(1787-12-17)[1][2][3][…]
Լիբոխովիցե[4][5][6]
Մահացել էհուլիսի 28, 1869(1869-07-28)[1][2][3][…] (81 տարեկան)
Պրահա, Բոհեմիայի թագավորություն, Ցիսլեյտանիա, Ավստրո-Հունգարիա[4][5][7][…]
ԳերեզմանՎիշեհրադսկե գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն Ավստրո-Հունգարիա
Մասնագիտությունբժիշկ, նյարդաբան, ֆիզիոլոգ, անատոմ, համալսարանի դասախոս, կենսաբան, բանաստեղծ, փիլիսոփա, թարգմանիչ, գրող, բնագետ, քաղաքական գործիչ և բուսաբան
Հաստատություն(ներ)Վրոցլավի համալսարան և Պրահայի Կարլի համալսարան
Գործունեության ոլորտֆիզիոլոգիա
Պաշտոն(ներ)Member of the Bohemian Diet?
ԱնդամակցությունՍանկտ Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիա, Հայրենական շղակույթի սիլեզիական ընկերություն, Լոնդոնի թագավորական ընկերություն, Ֆրանսիական գիտությունների ակադեմիա, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա, Պրուսիայի գիտությունների ակադեմիա, Լեոպոլդինա, Բելգիայի թագավորական բժշկական ակադեմիա և Կրակովի գիտական ​​ընկերություն[8]
Ալմա մատերՊրահայի Կարլի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներինլատիներեն, չեխերեն[1] և գերմաներեն[9]
Հայտնի աշակերտներLudwig Traube? և Karel Chodounský?
Պարգևներ
Ամուսին(ներ)Julia Rudolphi?
Երեխա(ներ)Rozálie Purkyňová?, Johana Purkyňová?, Էմանուել ֆոն Պուրկինե և Կարել Պուրկինե
Հեղինակի անվան հապավումը (բուսաբանություն)Purkinje
Ստորագրություն
Изображение автографа
 Jan Evangelista Purkyně Վիքիպահեստում

Կենսագրություն խմբագրել

Պետերբուրգի ԳԱ արտասահմանյան թղթակից անդամ (1836), Բրեսլավլի (1823 թվականից) և Պրահայի (1850 թվականից) համալսարանների պրոֆեսոր։ Հիմնել է աշխարհում առաջին ֆիզիոլոգիայի ինստիտուտը Բրեսլավլում (1839), ապա Պրահայում (1851)։ Աշխատանքները մեծապես նպաստել են ֆիզիոլոգիայի, բջջաբանության, անատոմիայի և սաղմնաբանության զարգացմանը։

Հայտնաբերություններ խմբագրել

Հայտնաբերել է ձվաբջջի կորիզը (1825), տվել «պրոտոպլազմա» հասկացությունը (1839), կատարելագործել է մանրադիտակային տեխնիկան։ Տեսողության ֆիզիոլոգիայի բնագավառում կատարած հետազոտությունները (1818-1825) հանդիսացել են ակնա 8ա․ է․ Պուրկինի ակնադիտման հիմքը։ Նկարագրել է հյուսվածաբանական մի շարք կառուցվածքներ, որոնք կոչվում են նրա անունով (օրինակ՝ Պուրկինի թելիկներ, Պուրկինի բջիջներ)։ Պուրկինը չեխական լեզվի, գրականության, մշակույթի և գիտության վերածնման ու զարգացման ջատագովներից էր։

Գրականություն խմբագրել

  • Eberhard J. Wormer։ Syndrome der Kardiologie und ihre Schöpfer. München 1989, S. 201—210
  • J. R. Berg, J. Sajner։ J.E. Purkyne as a piarist monk. Bull Hist Med 49 (1975) 381
  • Dictionary of Scientific Biography 11, S. 213
  • Vladislav Kruta։ Jan Evangelista Purkyne, Physiologist. Prag 1969
  • Erna Lesky։ Purkynes Weg. Wissenschaft, Bildung und Nation. Sbb Wien phil-hist Kl 265 (1970)
  • Manfred Vasold։ Vermittler zwischen Slawen und Deutschen. Dtsch Ärztebl 84 (1987) A-3484
  • Johannes Urzidil։ Goethe in Böhmen (Kap. Purkyne), Zürich 1962

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Who Named It?
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Пуркине Ян Эвангелиста // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Wurzbach D. C. v. Purkyně, Johann Evangelist Ritter von (գերմ.) // Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich: enthaltend die Lebensskizzen der denkwürdigen Personen, welche seit 1750 in den österreichischen Kronländern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt haben — Wien: 1856. — Vol. 24. — S. 94.
  8. ↑ http://tnk.krakow.pl/czlonkowie/purkyne-jan-evangelista/
  9. ↑ CONOR.Sl
  10. ↑ List of Royal Society Fellows 1660-2007 — Royal Society. — P. 291.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յան Էվանգելիստա Պուրկինե» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։  
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Յան_Էվանգելիստա_Պուրկինե&oldid=8958754» էջից