Վիքիպեդիա

Ձերժինսկ (Նիժնի Նովգորոդի մարզ)

քաղաք Ռուսաստանում
Այս հոդվածը կարող է վիքիֆիկացման կարիք ունենալ Վիքիպեդիայի որակի չափանիշներին համապատասխանելու համար։
Դուք կարող եք օգնել հոդվածի բարելավմանը՝ ավելացնելով համապատասխան ներքին հղումներ և շտկելով բաժինների դասավորությունը, ինչպես նաև վիքիչափանիշներին համապատասխան այլ գործողություններ կատարելով։

Ձերժինսկ (ռուս.՝ Дзержи́нск, մինչև 1927 թվականի հունվարը՝ Չյոռնոյե/Чёрное, մինչև 1929 թվականի հունիսի 22-ը՝ Ռաստյապինո/Растя́пино[3][4]), քաղաք (մինչև 1930 թվական-ը՝  քաղաքատիպ ավան) Ռուսաստանի Նիժնի Նովգորոդի մարզում։ Նույնանուն քաղաքային շրջանի վարչական կենտրոնն է[5]։ Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի 2021 թվականի սեպտեմբերի 10-ի հրամանագրով Ձերժինսկին շնորհվել է «Աշխատանքային արիության քաղաք» պատվավոր կոչումը[6]։

Բնակավայր
Ձերժինսկ
Զինանշան

ԵրկիրՌուսաստան Ռուսաստան
ՀամայնքDzerzhinsk?[1]
Հիմնադրված է1606 թ.
Առաջին հիշատակում1606
Մակերես421,53 կմ²
ԲԾՄ90 մետր
Բնակչություն▼216 598 մարդ (2023)[2]
Ժամային գոտիUTC+3
Հեռախոսային կոդ8313
Փոստային դասիչ606000–606039
Պաշտոնական կայքадмдзержинск.рф​(ռուս.)
Ձերժինսկ (Նիժնի Նովգորոդի մարզ) (Ռուսաստան)##
Ձերժինսկ (Նիժնի Նովգորոդի մարզ) (Ռուսաստան)

1929 թվականի հունիսի վերջերին բնակավայրը վերանվանվել է ի պատիվ լեհական ծագմամբ ռուսաստանցի քաղաքական գործիչ, համառուսաստանյան արտակարգ հանձնաժողովի (Չեկայի) առաջին ղեկավար Ֆելիքս Ձերժինսկու։ Քաղաքն անդրսիբիրյան մագիստրալի՝ Տրանսսիբի վրա ունի երկաթուղային կայարան, որը Նիժնի Նովգորոդ քաղաքի Մոսկովյան կայարանից գտնվում է 33 կիլոմետր հեռավորության վրա։ Ունի նաև նավամատույց Օկա գետի ձախ ափին։ Բնակչության թվով երկրորդ տեղն է զբաղեցնում Նիժնի Նովգորոդի մարզում՝ զիջելով միայն մարզկենտրոնին։ 2009 թվականի տվյալներով բնակիչների թիվը եղել է 246.000[7], 2020 թվականի տվյալներով՝ շուրջ 229 000[8]։ Զբաղեցնում է 421 քառակուսի կիլոմետր տարածք[9][10][11]։

Խորհրդային տարիներին Ձերժինսկը հանդիսացել է քիմիական արդյունաբերության խոշորագույն կենտրոն, և դրա հետ կապված՝ բնապահպանական վիճակը եղել է չափազանց վատթար ու խնդրահարույց. Բլեքսմիթի ինստիտուտի վարկածով քաղաքը ներառված է եղել աշխարհի տասը ամենաաղտոտված բնակավայրերի ցանկում։ Թեև նորագույն ժամանակներում քիմիական ձեռնարկությունների մի մասը դադարեցրել է իր գործունեությունը, այնուամենայնիվ՝ Ձերժինսկը շարունակում է համարվել «Ռուսաստանի քիմիական արդյունաբերության մայրաքաղաք», և նրան դեռևս չի հաջողվել դուրս գալ աշխարհի ամենաաղտոտված քաղաքների տասնյակի ցանկից։

Անվանի անձինք

խմբագրել

Պատկերասրահ

խմբագրել
  •  
    Շուխովյան աշտարակները, 1989 թ.
  •  
    Շուխովյան աշտարակը, 2006 թ.
  •  
    Ձերժինսկը Օկայի բարձրադիր՝ աջ ափից
  •  
    Ֆելիքս Ձերժինսկու հրապարակը
  •  
    Քիմիագործների մշակույթի պալատը
  •  
    Կարմիր բանակի անվան քիմիական տեխնիկումը
  •  
    Քրիստոսի հարության վանական համալիրը

Քույր քաղաքներ

խմբագրել

Ձերժինսկը բարեկամական ու գործընկերային սերտ կապեր է հաստատել հետևյալ քաղաքների հետ[13]

Քույր քաղաքներ
Քաղաքը Երկրամասը Երկիրը Տարեթիվը
Գրոդնո Գրոդնոյի մարզ   2005[14]
Դրուսկինինկայ Ալիտուսի գավառ   2009[15]
Բիթերֆելդ-Վոլֆեն Սաքսոնիա-Անհալթ   1996[16]
Զելենոդոլսկ Թաթարստան   2011[17]

Բնակչություն

խմբագրել
Բնակչության թվաքանակը
18971926[18]1931[19]1939[19]1956[20]1959[21]1962[19]
3000↗9000↗37 700↗103 400↗147 000↗164 337↗180 000
1967[19]1970[22]1973[19]1975[23]1976[24]1979[25]1982[26]
↗201 000↗221 291↗231 000↗246 000→246 000↗257 119↗266 000
1985[27]1986[24]1987[28]1989[29]1990[30]1991[24]1992[27]
↗278 000↘272 000↗281 000↗285 071↗287 000→287 000→287 000
1993[24]1994[24]1995[27]1996[27]1997[31]1998[27]1999[32]
→287 000↘286 000↘285 000↘284 000↘282 000↘281 000↘278 900
2000[33]2001[27]2002[34]2003[19]20042005[35]2006[36]
↘277 100↘274 900↘261 334↘261 300↘258 700↘255 700↘252 500
2007[37]2008[38]2009[39]2010[34]2011[40]2012[41]2013[42]
↘249 900↘247 500↘245 968↘240 742↗240 800↘239 007↘237 668
2014[43]2015[44]2016[45]2017[46]2018[47]2019[48]2020[49]
↘235 840↘234 284↘233 126↘231 797↘230 639↘229 470↘229 000
2021[50]2023[51]
↘218 630↘216 598

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ ОКТМО. 185/2016. Volga Federal District
  2. ↑ https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/Bul_MO_2023.xlsx (ռուս.) — 2023.
  3. ↑ «История Дзержинска. // Дзержинск: история, люди, события». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ օգոստոսի 3-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 11-ին.
  4. ↑ Станция Черное становится станцией Растяпино. // Дзержинское время. // Исаак Фельдштейн. // Краеведение. — 2013
  5. ↑ Юрий Сергеевич Осипов и др, ed. (2007). «Дзержинск». Голяма руска енциклопедия (в 36 тома). Vol. 8. Григориев Аполон Александрович - Динамика (физика) [Григорьев — Динамика] (1 изд ed.). Москва: Издателство „Голяма руска енциклопедия“. էջ 695. ISBN 978-5-85270-338-5. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 29-ին. Վերցված է 9 юни 2019-ին. {{cite book}}: More than one of |pages= and |page= specified (օգնություն); Unknown parameter |език= ignored (օգնություն) Կաղապար:Икона
  6. ↑ Указ о присвоении почётного звания «Город трудовой доблести»
  7. ↑ cita web |url=http://russiatrek.org/dzerzhinsk-city%7Ctítulo=Dzerzhinsk(չաշխատող հղում) city, Russia (Dzershinsk)|editor=RussiaTrek.org|idioma=inglés|fecha=|fechaacceso=1 de septiembre de 2012
  8. ↑ cytuj|url=https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/CcG8qBhP/mun_obr2020.rar%7Cdata(չաշխատող հղում) dostępu=2021-04-13|tytuł=Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2020 года
  9. ↑ «БД ПМО Нижегородской области. Город Дзержинск». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հոկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 11-ին.
  10. ↑ «Федеральная служба государственной регистрации, кадастра и картографии. Доклад О состоянии и использовании земель Нижегородской области в 2010 году».{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)(չաշխատող հղում). Приложение 10. стр. 136
  11. ↑ «Генеральный план Дзержинска». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 24-ին.
  12. ↑ Irina Voronina page on IMDB
  13. ↑ Sister cites Dzerzhinsk
  14. ↑ «Города побратимы» (ռուսերեն). grodno.gov.by. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հոկտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 4-ին.
  15. ↑ «Bendra informacija» (լիտվերեն). info.druskininkai.lt. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հոկտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 4-ին.
  16. ↑ «Dzershinsk» (գերմաներեն). bitterfeld-wolfen.de. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 4-ին.
  17. ↑ «Города побратимы». admdzr.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հոկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 4-ին.
  18. ↑ «Российский статистический ежегодник. 2011 год» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2016-11-28-ին. Վերցված է 2016-05-26-ին.
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 19,4 19,5 «Народная энциклопедия «Мой город». Дзержинск» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2013-06-15-ին. Վերցված է 2013-10-08-ին.
  20. ↑ «Народное хозяйство СССР в 1956 г. (Статистический сборник). Государственное статистическое издательство. Москва. 1956» (PDF) (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014-07-16-ին. Վերցված է 2013-10-26-ին.
  21. ↑ «Всесоюзная перепись населения 1959 года. Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу» (ռուսերեն). Демоскоп Weekly. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-05-28-ին. Վերցված է 2013-09-25-ին.
  22. ↑ «Всесоюзная перепись населения 1970 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу» (ռուսերեն). Демоскоп Weekly. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-09-29-ին. Վերցված է 2013-09-25-ին.
  23. ↑ Российский статистический ежегодник, 1998 год
  24. ↑ 24,0 24,1 24,2 24,3 24,4 «Российский статистический ежегодник. 1994» (PDF) (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016-06-24-ին. Վերցված է 2016-05-18-ին.
  25. ↑ «Всесоюзная перепись населения 1979 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу» (ռուսերեն). Демоскоп Weekly. Արխիվացված օրիգինալից 2021-11-07-ին. Վերցված է 2013-09-25-ին.
  26. ↑ Народное хозяйство СССР 1922-1982 (Юбилейный статистический ежегодник)
  27. ↑ 27,0 27,1 27,2 27,3 27,4 27,5 «Российский статистический ежегодник. Госкомстат, Москва, 2001» (PDF) (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014-11-16-ին. Վերցված է 2015-05-12-ին.
  28. ↑ Народное хозяйство СССР за 70 лет : юбилейный статистический ежегодник : [арх. 28 Հունիսի 2016] / Государственный комитет СССР по статистике. — Москва : Финансы и статистика, 1987. — 766 с.
  29. ↑ «Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2011-09-26-ին.
  30. ↑ Российский статистический ежегодник.2002 : Стат.сб. / Госкомстат России. – М. : Госкомстат России, 2002. – 690 с. – На рус. яз. – ISBN 5-89476-123-9 : 539.00.
  31. ↑ «Российский статистический ежегодник. 1997 год» (PDF) (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016-11-22-ին. Վերցված է 2016-05-22-ին.
  32. ↑ «Российский статистический ежегодник. 1999 год» (PDF) (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016-11-29-ին. Վերցված է 2016-06-14-ին.
  33. ↑ «Российский статистический ежегодник. 2000 год» (PDF) (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016-11-25-ին. Վերցված է 2016-06-13-ին.
  34. ↑ 34,0 34,1 «Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность и размещение населения Нижегородской области» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2020-07-16-ին. Վերցված է 2014-07-30-ին.
  35. ↑ «Российский статистический ежегодник, 2005 год» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2016-07-30-ին. Վերցված է 2016-05-09-ին.
  36. ↑ «Российский статистический ежегодник, 2006 год» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2016-07-30-ին. Վերցված է 2016-05-10-ին.
  37. ↑ «Российский статистический ежегодник, 2007 год» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-05-ին. Վերցված է 2016-05-11-ին.
  38. ↑ «Российский статистический ежегодник, 2008 год» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2017-02-05-ին. Վերցված է 2016-05-12-ին.
  39. ↑ «Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2015-05-18-ին. Վերցված է 2014-01-02-ին.
  40. ↑ «Города с численностью населения 100 тысяч человек и более на 1 января 2011 года» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2016-10-23-ին. Վերցված է 2016-05-08-ին.
  41. ↑ «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2013-05-16-ին. Վերցված է 2014-05-31-ին.
  42. ↑ «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года» (ռուսերեն). М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат. 2013. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-10-12-ին. Վերցված է 2013-11-16-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ location (link)
  43. ↑ «Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2014-08-10-ին. Վերցված է 2014-08-02-ին.
  44. ↑ «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2015-08-06-ին. Վերցված է 2015-08-06-ին.
  45. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года
  46. ↑ «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года». 2017-07-31. Արխիվացված է օրիգինալից 2017-07-31-ին. Վերցված է 2017-07-31-ին.
  47. ↑ «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2018-07-26-ին. Վերցված է 2018-07-25-ին.
  48. ↑ «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2019 года». Վերցված է 2019-07-31-ին.
  49. ↑ «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2020 года» (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020-10-17-ին. Վերցված է 2020-10-17-ին.
  50. ↑ «Таблица 5. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, городских округов, муниципальных районов, муниципальных округов, городских и сельских поселений, городских населенных пунктов, сельских населенных пунктов с населением 3000 человек и более» (XLSX) (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022-09-01-ին. Վերցված է 2022-09-01-ին.
  51. ↑ «Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2023 года (с учётом итогов Всероссийской переписи населения 2020 г.)» (ռուսերեն). 2023-08-18. Վերցված է 2023-08-23-ին.

Գրականություն

խմբագրել

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ձերժինսկ (Նիժնի Նովգորոդի մարզ)» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ձերժինսկ_(Նիժնի_Նովգորոդի_մարզ)&oldid=9793303» էջից