Քաղաքատիպ ավանը (ռուսերեն կարճ՝ п.г.т. ) բնակավայրի տեսակ է, որը ստեղծված է եղել ԽՍՀՄ-ում։ Բնակչության թվաքանակով զբաղեցնում է միջնական դիրք քաղաքի և գյուղի միջև։

Քաղաքատիպ ավան
Երկիր ԽՍՀՄ

Մինչև 1923-1929 թվականների ԽՍՀՄ-ում վարչատարածքային բարեփոխումը, այդպիսի բնակավայրերը կոչվում էին պոսադներ, վայրեր և քաղաքատիպ բնակավայրեր։

Ռուսաստանի Դաշնությունում «քաղաքային տիպի բնակավայր» հասկացության հետ մեկտեղ օգտագործվում են «գյուղ», «աշխատանքային գյուղ», «առողջարանային գյուղ» և «ամառանոցային գյուղ», «արվարձանային գյուղ», «քաղաքային բնակավայր» տերմինները: Քաղաքային տիպի բնակավայրը ընդհանուր տերմին է[1], որը ցույց է տալիս բնակավայրի որոշակի կատեգորիա, իսկ բանվորական ավանը, առողջարանային գյուղը և ամառանոցային գյուղը վարչատարածքային սարքերի ավելի մանրամասն հասկացություններ են։ Ռուսաստանում[2], Բելառուսում, Էստոնիայում, ինչպես նաև ժամանակին Հայկական ԽՍՀ-ում առանձնանում են նաև «քաղաքային ավան» տերմինը։ Ռուսաստանի Կոստրոմայի և Լենինգրադի մարզերում քաղաքային տիպի բոլոր բնակավայրերը կոչվում են քաղաքային բնակավայրեր[3]։

Ի տարբերություն գյուղական բնակավայրերի, նման ավաններում բնակչության մեծ մասը պետք է զբաղված չլինի գյուղատնտեսությամբ։ Քաղաքային տիպի բնակավայրերում ԽՍՀՄ գոյության ընթացքում բնակիչների նվազագույն թիվը պետք է կազմեր 3 հազար մարդ ՌԽՖՍՀ-ում կամ 2 հազար Ուկրաինական ԽՍՀ-ում։ Հաճախ նման գյուղերում գործում էր միայն մեկ հիմնական (քաղաքաստեղծ) ձեռնարկություն։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. Посёлок. Большая Советская Энциклопедия (ПО).
  2. СССР. Административно-территориальное деление союзных республик на 1 января 1983 года
  3. Закон Ленинградской области «Об административно-территориальном устройстве Ленинградской области и порядке его изменения» Արխիվացված 2018-11-13 Wayback Machine. Ст. 1 : «… городской посёлок (посёлок городского типа) — населённый пункт со смешанной застройкой, имеющий развёрнутую сферу обслуживания и промышленное производство, с численностью населения от 3000 до 12 000 человек…»