Գրոդնո
Գրոդնո, քաղաք, Բելառուսի Գրոդնոյի մարզի վարչական կենտրոնը։ 356,557 բնակչություն (2014)։ Գտնվում է Նեման գետի ափերին։ Երկաթուղային և խճուղային հանգույց Է, նավահանգիստ։ Արդյունաբերակաև և մշակութային կենտրոն է։ Զարգացած է մեքենաշինությունը ն մետաղամշակումը, քիմիական, թեթև և շինանյութերի արտադրությունը։ Դաշավայից ստացվող (1963 թվականից) բնական գազն օգտագործվում է որպես հումք ազոտային պարարտանյութերի արտադրության համար և վառելանյութ։
Քաղաք | |||||
---|---|---|---|---|---|
բելառուս․՝ Гродна | |||||
| |||||
![]() | |||||
Երկիր | ![]() | ||||
Շրջան | Գրոնդոյի մարզ | ||||
Ներքին բաժանում | Q4258360? և Q4333150? | ||||
Հիմնադրված է | 10-րդ դար[1] թ. | ||||
Առաջին հիշատակում | 1128 | ||||
Այլ անվանումներ | Հրոդնո | ||||
Մակերես | 142±1 կմ² | ||||
ԲԾՄ | 137 մետր, 119 մետր | ||||
Բնակչություն | ▲358 717 մարդ (հունվարի 1, 2023)[2] | ||||
Ժամային գոտի | UTC+3 | ||||
Հեռախոսային կոդ | 815 | ||||
Փոստային դասիչ | 230000–230029 | ||||
Ավտոմոբիլային կոդ | 4 | ||||
Պաշտոնական կայք | grodno.gov.by | ||||
| |||||
Պատմություն խմբագրել
Գրոնդոն առաջին անգամ հիշատակվում է 1183 թվականին։ 1920-1939 թվականին Գրոնդոն եղել է բուրժուական Լեհաստանի կազմում։ 1941 թվականի հուլիսին զավթել են գերմանական ֆաշիստները։ 1944 թվականի հուլիսի 16-ին ազատագրվել է խորհրդային բանակի կողմից։
Բնակչություն խմբագրել
2016 թվականի տվյալներով՝ Գրոդնոյում գրանցվել է 8 % բնակչության աճ (2015 թվականին եղել է 3%), իսկ մահացությունը՝ 14,6 % (2015 թվականին եղել է 0.4 % )[3][4]:
Բնակչության աճը կազմում է 2404 մարդ կամ 1000 բնակչի հաշվով` 6.6 % (2016)[5]:
Բնակչության դինամիկ աճ
Քաղաքի բնակչության թիվն արագորեն աճեց Հայրենական մեծ պատերազմի ավարտից հետո և 2017-ի հուլիսի 1-ի դրությամբ հասավ 368 662 մարդու[6]։ Քաղաքը բնակչության թվով հինգերորդն է Բելառուսում. շրջկենտրոններից գերազանցում է միայն Բրեստին, և փոքր-ինչ զիջում է Վիտեբսկի և Մոգիլյովի տարածաշրջանային կենտրոններին[7]:Բնակչության խտությունը կազմում է 2594 մարդ/կմ²[8]։
Մարդահամարի տարեթիվ | 1588 | 1859 | 1868 | 1897 | 1913 | 1931 | 1939 | 1956 | 1965 | 1980 | 1985 | 2005 | 2009 | 2015 | 2016 | 2018 | 2019 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Բնակչության թիվ (հազար մարդ) | ок. 4 | 19,3[9] | 24,1[10] | 46,9 | 63 | 49 | 57,2 | 65 | 98 | 202 | 247 | 317,3[11] | 338,2[12] | 361,4[13] | 365,6[13] | 370,9[14] | 373,5[15] |
Ըստ 2009 թվականի մարդահամարի տվյալների, 327 540 մարդուց 111 953-ը որպես մայրենի լեզու նշել է բելառուսերենը, իսկ 194 798 մարդ՝ ռուսերենը, 23 082 մարդ տանը խոսում է բելառուսերեն, իսկ 287 267 մարդ՝ ռուսերեն[12]։ Կանանց և տղամարդկանց թիվն անհավասար է. տղամարդիկ կազմում են բնակիչության 46,6% -ը, կանայք՝ 53,4%[16]: Կյանքի միջին տևողությունը կազմում է մոտ 74,7 տարի[17]։
Էթնիկ կազմը ըստ 2009 թվականի մարդահամարի[18] | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ընդամենը (2009) | բելառուսներ | ռուսներ | լեհեր | ուկրաինացիներ | հրեաներ | |||||
327 540 | 204 927 | 62,57 % | 39 955 | 12,2 % | 64 642 | 19,74 % | 5952 | 1,82 % | 354 | 0,11 % |
Հայեր | թաթարներ | գնչուներ | ազերիներ | լիտվացիներ | ||||||
324 | 0,1 % | 355 | 0,11 % | 4 | <0,01 % | 366 | 0,11 % | 331 | 0,1 % |
Սոցիալական վիճակ խմբագրել
Գրոդնո քաղաքում աշխատողների միջին աշխատավարձը 2017 թվականի հունիսի դրությամբ կազմել է 813,2 բելառուսական ռուբլի[19] Գրոդնոյում աշխատող քաղաքացիների թիվը 2017 թվականի օգոստոսի 1-ի դրությամբ կազմել է 169,7 հազար մարդ[20]։ 2017 թվականի օգոստոսի 1-ի դրությամբ Գրոդնո քաղաքի աշխատանքի, զբաղվածության և սոցիալական հարցերի վարչությունում գրանցվել է 1363 գործազուրկ[20][21][22][23]։ Ընդհանուր առմամբ, Գրոդնոյում հանցագործությունների մակարդակը ամենացածրերից մեկն է Բելառուսի խոշոր քաղաքների շրջանում, բայց վերջին տարիներին հանցագործությունների թվի մի փոքր աճ է գրանցվել (2014 թվականին՝ 2888, 2015 թվականին՝ 3075)[24][25]:
Գրոդնոյի կենդանաբանական այգի խմբագրել
Գրոդնոյի կենդանաբանական այգին ժամանակակից Բելառուսի տարածքում առաջինն է իր զբաղեցրած տարածքով և և գեղեցկությամբ։ Այն հիմնադրվել է 1927 թվականին Յան Կախանովսկու կողմից և եղել է միայն բուսանբանական այգի[26]։ 2002 թվականին Գրոդնոյի քաղաքային կոմիտեն որոշում է կայացրել Կենդանաբանական այգու լայնամասշտաբ շինարարության մասին, որն ընթացավ բազմապրոֆիլ շինարարական և կառուցողական փուլերով և ավարտին հասավ միայն 2012 թվականի հունվարին [27][28],: Այս լայնածավալ աշխատանքների համար գումարներ հատկացվեցին ինչպես քաղաքային, այնպես էլ մարզային բյուջեից[29]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ http://grodno.gov.by/ru/main.aspx?guid=1571
- ↑ Численность населения на 1 января 2023 г. и среднегодовая численность населения за 2022 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа (ռուս.) — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2023.
- ↑ Общие коэффициенты рождаемости населения по г. Гродно и районам
- ↑ Общие коэффициенты смертности по г. Гродно и районам
- ↑ Естественное движение населения Гродненской области за 2016 год // Главное статистическое управление Гродненской области. — Гродно, 2017.
- ↑ Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ
<ref>
պիտակ՝belstat2017
անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում: - ↑ «Численность населения превышает 100 тысяч человек в 14 городах Беларуси»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-04-21-ին։ Վերցված է 2020-09-26
- ↑ «Гродно» (ռուսերեն)։ grodno.by։ Վերցված է 2012-05-04
- ↑ «Памятная книжка Гродненской губернии на 1860 год.»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-05-13-ին։ Վերցված է 2020-09-26
- ↑ «Памятная книжка Гродненской губернии на 1871 год. Ч. 2 : сведения статистические и справочные»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-05-30-ին։ Վերցված է 2020-09-26
- ↑ «Национальный статистический комитет Республики Беларусь» (ռուսերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-06-21-ին։ Վերցված է 2012-05-01
- ↑ 12,0 12,1 Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ
<ref>
պիտակ՝belstat2009
անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում: - ↑ 13,0 13,1 Численность населения по г. Гродно и районам
- ↑ Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и посёлков городского типа.
- ↑ Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ
<ref>
պիտակ՝belstat2019
անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում: - ↑ «Итоги переписи населения»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-04-19-ին։ Վերցված է 2016-04-08
- ↑ «Ожидаемая продолжительность жизни при рождении»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-04-23-ին
- ↑ Перепись населения 2009. Национальный состав Республики Беларусь. Том 3 Archived 2019-02-18 at the Wayback Machine.. — Կաղապար:Мн., 2011 — С. 118—119.
- ↑ «О начисленной средней заработной плате работников в июне 2017 г.»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2017-07-30-ին։ Վերցված է 2017-07-30
- ↑ 20,0 20,1 Труд, занятость и социальная защита Archived 2016-04-04 at the Wayback Machine. Гродненский городской исполнительный комитет
- ↑ «Ситуация на рынке труда Гродно»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-04-20-ին։ Վերցված է 2016-04-11
- ↑ «Работа в Гродно»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2020-10-20-ին։ Վերցված է 2020-09-26
- ↑ «Гродненский городской исполнительный комитет»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-30-ին։ Վերցված է 2020-09-26
- ↑ «Преступность в Гродно»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-04-27-ին։ Վերցված է 2020-09-26
- ↑ «Гродненский городской исполнительный комитет»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-04-07-ին։ Վերցված է 2020-09-26
- ↑ «История возникновения Гродненского зоопарка» (ռուսերեն)։ grodno.by։ 2012-05-11
- ↑ «Гродненский зоопарк — Мишаня ждёт окончания реконструкции» (ռուսերեն)։ grodnozoo.by։ 2012-01-08։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-06-21-ին
- ↑ «О зоопарке» (ռուսերեն)։ Гродненский зоопарк։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-06-21-ին
- ↑ «Срок окончания реконструкции зоопарка в Гродно сокращён» (ռուսերեն)։ nest.by։ 2011-08-15։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-06-21-ին
Արտաքին հղումներ խմբագրել
Grodno Վիքիպահեստում |
- «Гродненский областной исполнительный комитет» (ռուսերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-06-21-ին։ Վերցված է 2012-05-01
- «Гродненский городской исполнительный комитет» (ռուսերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-06-21-ին։ Վերցված է 2012-05-01
- «Архитектура Гродно» (բելառուսերեն)։ Վերցված է 2012-05-01
- «Открытки старого Гродно»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-10-15-ին
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 3, էջ 232)։ |