Վիքիպեդիա

Եկատերինա Պեշկովա

Եկատերինա Պավլովնա Պեշկովա (ծննդյամբ` Վոլժինա, հուլիսի 26, 1876(1876-07-26), Սումի, Խարկովի նահանգ, Ռուսական կայսրություն - մարտի 26, 1965(1965-03-26), Մոսկվա, ԽՍՀՄ[1]), ռուս և խորհրդային հասարակական գործիչ, իրավապաշտպան։

Եկատերինա Պեշկովա
ռուս.՝ Екатерина Пешкова
Դիմանկար
Ծնվել էհուլիսի 26, 1876(1876-07-26)
ԾննդավայրՍումի, Խարկովի նահանգ, Ռուսական կայսրություն
Մահացել էմարտի 26, 1965(1965-03-26) (88 տարեկան)
Մահվան վայրՄոսկվա, ԽՍՀՄ
ԳերեզմանՆովոդեվիչյան գերեզմանոց
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն և  ԽՍՀՄ
Մասնագիտությունիրավապաշտպան և հեղափոխական
ԱմուսինՄաքսիմ Գորկի
ԿուսակցությունՍոցիալ-հեղափոխական կուսակցություն
Պարգևներ և
մրցանակներ
Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան
ԵրեխաներՄաքսիմ Պեշկով
 Yekaterina Peshkova Վիքիպահեստում

Մաքսիմ Գորկու առաջին և միակ պաշտոնական կինը։

Կենսագրություն

խմբագրել
Ա. Կ. Տոլստոյի բանաստեղծությունից
Այլոց տառապանքներով ու վշտերով ես լի,
Եվ ոչ մեկի վշտի նկատմամբ անտարբեր չես դու,  
Միայն քո հանդեպ ես դու միշտ անողոք...

Եկատերինա Պեշկովան ծնվել է 1876 թվականի հուլիսի 14 (26)-ին Սումի քաղաքում, ազնվականների ընտանիքում։ Հայտնի են նրա ծննդյան տարեթվի երեք տարբերակներ։ Գիմնազիան ավարտել է Սամարայում (1895)։ 1895 թվականին «Սամարյան թերթում» աշխատել է որպես սրբագրիչ, որի խմբագրությունում ծանոթացել է Ալեքսեյ Պեշկովի (Գորկու) հետ[2]։ 1896 թվականի օգոստոսի 30-ին նրանք ամուսնացանել են, 1897 թվականին ծնվել է նրանց որդին՝ Մաքսիմը, 1901 թվականին՝ դուստրը, Կատյան։ 1902-1903 թվականներին ընտանիքը բնակվում էր Նիժնի Նովգորոդում (այժմ` Ա. Մ. Գորկու տուն-թանգարան)։ Նրանք ամուսնալուծվեցին փոխադարձ համաձայնությամբ։ Հնգամյա դուստրը՝ Կատյան, մահացավ 1906 թվականի ամռանը, մենինգիտից, երբ Գորկին և Մարիա Անդրեևան գտնվում էին ԱՄՆ-ում, որտեղից Ալեքսեյ Մաքսիմովիչը մխիթարական նամակ գրեց կնոջը՝ խնդրելով հոգ տանել միակ որդու մասին[3][4]։ Սակայն նրանք «ողջ կյանքի ընթացքում առանձնահատուկ հարաբերություններ էին պահպանում», նշում է նրանց թոռնուհի Մարֆան[5]։ Ըստ հրապարակված տվյալների՝ ամուսնալուծությունը այդպես էլ պաշտոնապես չի գրանցվել, ինչն էլ մասամբ բացատրում է այն փաստը, որ Գորկին այլևս գրանցված ամուսնության մեջ չի եղել[2]։

1907-1914 թվականներին որդու՝ Մաքսիմի հետ բնակվել է արտասահմանում, հիմնականում՝ Փարիզում։ Սորբոնում հաճախել է ֆրանսերեն լեզվի դասընթացների և սոցիալական գիտությունների դասախոսությունների, աշխատել է Վերա Ֆինգերի կողմից կազմակերպված տաժանակրության և աքսորի Խմբակում։ Առաջին համաշխարհային պատերազմը սկսվելուց հետո Իտալիայից վերադարձել է Ռուսաստան։

Համարվելով Էսէռների կուսակցության նշանավոր և ազդեցիկ գործիչներից (անդամ էր 1905 թվականից[6])՝ կուսակցության պարտությունից հետո պահպանել է նրա արխիվը մինչև Ձերժինսկու կողմից դրա բռնագրավումը։ 1917 թվականին եղել է Սոցիալիստ հեղափոխականների կուսակցության Կենտկոմի անդամ։ 1913-1914 թվականներին աշխատել է Կարմիր խաչի վիրավորների օգնության կազմակերպությունում, աշխատել է Կարմիր խաչի Քաղաքական կազմակերպությունում (կրճ.` Քաղօգնություն), ղեկավարե է Պատերազմի զոհերի օգնության ընկերության մանկական հանձնաժողովը, կազմակերպել կամավորական ջոկատ ռազմաճակատի գծից այն կողմ մնացած երեխաների հայտնաբերման նպատակով։

1917 թվականից դարձել է վերստեղծված Քաղաքական կարմիր խաչի բյուրոյի ղեկավար, որը ստացել էր Քաղբանտարկյալների օգնության Կարմիր Խաչի մոսկովյան ընկերություն անվանումը։ Հետագայում դարձել է այդ կազմակերպության փոխնախագահ, աշխատել Միխայիլ Վինավերի հետ։

1919 թվականից պաշտոնապես զբաղվում էր Յուզեֆ Պիլսուդսկու լեհական բանակի լեգիոներների որոնման և հայրենիք վերադարձման գործով, 1920 թվականից համատեղությամբ եղել է լեհական Կարմիր Խաչի ներկայացուցիչը, օգնել է Խորհրդային Միության և Լեհաստանի տարածքում գտնվող ռուս և լեհ ռազմագերիներին վերադառնալու հայրենիք։

1922 թվականից ղեկավարել է Քաղաքական բանտարկյալների օգնության ԽՍՀՄ-ում միակ իրավապաշտպան կազմակերպությունը, որը գոյատևել է մինչև 1937 թվականը[4]։ 1941 թվականին տարհանման է ենթարկվել Տաշքենդ։ Կյանքի վերջին տարիներին եղել է Ա. Մ. Գորկու անվան Համաշխարհային գրականության ինստիտուտի արխիվի խորհրդատուն։

Մահ

խմբագրել

Մահացել է 1965 թվականին Կրեմլի հիվանդանոցում։ Թաղված է Նովոդևիչի վանքի գերեզմանատանը։

Ընտանիք

խմբագրել
 
Եկատերինա Պեշկովան որդու՝ Մաքսիմ Պեշկովի հետ, Նիժնի Նովգորոդ, 1900

Այլ տվյալներ

խմբագրել

ՌԴ Պետական արխիվում գործում է ֆոնդ, որը կոչվում է «Պոմպոլիտ։ Եկատերինա Պավլովնա Պեշկովա»[7]։ Ֆոնդում պահվում են մեծ քանակությամբ փաստաթղթեր (ավելի քան հազար գործ, որոնք պարունակում են նամակներ, հիմնականում գրագրություններ, որ ստացել է Պեշկովան, իրենց քաղաքական հայացքների համար տուժած քաղաքացիներից )։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ Должанская Л. А. ПЕШКОВА Արխիվացված 2021-05-15 Wayback Machine // Большая российская энциклопедия. Том 26. Москва, 2014, стр. 161
  2. ↑ 2,0 2,1 Три жены Максима Горького
  3. ↑ Павел Басинский Горький. — М.: Молодая гвардия, 2005. — ISBN 5-235-02850-3
  4. ↑ 4,0 4,1 Дмитрий Быков Был ли Горький?. — М.: АСТ. Астрель, 2012. — 348 с. — 2000 экз. — ISBN 978-5-17-054542-1
  5. ↑ «Марфа-красавица - Новости общества и общественной жизни - МК». Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 5-ին. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 23-ին.
  6. ↑ «Честь выше долга» — Известия
  7. ↑ ОБЩЕСТВО «Е. П. ПЕШКОВА. ПОМОЩЬ ПОЛИТИЧЕСКИМ ЗАКЛЮЧЕННЫМ» 1922—1938 Արխիվացված 2014-02-20 Wayback Machine Фонды Государственного архива Российской Федерации по истории СССР. Путеводитель. Том 3. 1997

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Եկատերինա Պեշկովա» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Եկատերինա_Պեշկովա&oldid=9746737» էջից