Եկատերինա Բակունինա
Եկատերինա Պավլովնա Պոլտորացկայա, ի ծնե՝ Բակունինա (ռուս.՝ Екатерина Павловна Полторацкая, Бакунина, փետրվարի 9 (20), 1795 - դեկտեմբերի 7 (19), 1869, Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն), ռուսական արքունիքի պալատական ազնվական օրիորդ, սիրողական նկարչուհի, Ա. Պուշկինի առաջին պատանեկան սերը, որը նրան ոգեշնչել է՝ ստեղծելու լիրիկական բանաստեղծությունների մի ամբողջ շարք։
| Եկատերինա Բակունինա | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | փետրվարի 9 (20), 1795 |
| Մահացել է | դեկտեմբերի 7 (19), 1869 (74 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն |
| Մասնագիտություն | նկարչուհի |
| Ամուսին | Ալեքսանդր Պոլտորացկի |
| Ծնողներ | հայր՝ Պավել Բակունին, մայր՝ Եկատերինա Բակունինա |
 Ekaterina Pavlovna Poltoratskay (Bakunina) Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն խմբագրել
Գործող սենեկապետ Պավել Բակունինի ((1766-1805), որոշ ժամանակ ղեկավարել է Գիտությունների ակադեմիան) և Եկատերինա Սաբլուկովայի (1777-1846) դուստրն է։ Հոր կողմից եղել է դիվանագետ Դ. Տատիշչևի եղբոր աղջիկը, մոր կողմից` սենատոր Ա. Սաբլուկովի թոռնուհին։ Հեղափոխական Միխայիլ Բակունինը եղել է նրա զարմիկը։
Ստացել է տնային շատ լավ կրթություն։ 1798 թվականից ծնողների հետ ապրել է արտերկրում, նախ՝ Գերմանիայում և Շվեյցարիայում, ապա՝ Անգլիայում։ 1804 թվականին միջոցների սղության պատճառով Բակունինները վերադարձել են Ռուսաստան։ 1805 թվականի դեկտեմբերին` հոր մահից հետո, նրան և եղբայրներին` Ալեքսանդրին և Սեմյոնին, դաստիարակել են մայրը և պապը՝ Ա. Սաբլուկովը, որը նշանակվել է պաշտոնական խնամակալ։ Նրանք ապրել են Թաիրովի տան վարձակալած բնակարանում՝ Նևա գետի ափին։
Ծանոթություն Պուշկինի հետ խմբագրել
1811 թվականին Ալեքսանդր Բակունինը ընդունվել է նորաբաց Ցարսկոյե սելոյի լիցեյ, որտեղ ընկերացել է Պուշկինի հետ։ Եկատերինան մոր հետ հաճախ է այցելել եղբորը, իսկ ամռանը նրանք անընդհատ ապրել են Ցարսկոյե սելոյում։ «Վեդոմոստի լիցեյը» արձանագրել է նրանց այցելությունները. 1811 թվականին՝ չորս, 1814 թվականին՝ երեսունմեկ, 1815 թվականին՝ տասնյոթ, 1816 թվականին՝ վեց, 1817 թվականին՝ ութ անգամ։
16-ամյա գեղեցկուհի Եկատերինա Բակունինան լիցեյի շատ ուսանողների ուշադրության առարկա է եղել, որոնց թվում էին Պուշկինը, Պուշչինը և Իվան Մալինովսկին։ «Նրա հմայիչ դեմքը, հիանալի իրանը և սքանչալի վերաբերմունքն ընդհանուր ուրախություն պատճառեցին լիցեյի բոլոր պատանիներին»,- հիշատակել է Ս. Կոմովսկին։
1815 թվականին սիրահարված Պուշկինը «Գեղանկարչին» բանաստեղծության մեջ պատկերել է Բակունինայի գեղեցկությունը։ Նրա խոսքերի հիման վրա լիցեյի ուսանող Ն. Կորսակովը երաժշտություն է ստեղծել և դարձրել հանրաճանաչ սիրերգ։ Նրա անունը ներառված է Պուշկինի դոնժուանյան ցուցակում։ Ըստ բազմաթիվ հետազոտողների՝ Պուշկինն ստեղծել է քսանից ավելի լիրիկական բանաստեղծություններ՝ Բակունինայի հետ հանդիպումների տպավորությամբ։ Պուշկինի աշխատություններում նրա կերպարը հայտնվել է մինչև 1825 թվականը։
Արքունիքում խմբագրել
1817 թվականի հոկտեմբերի 24-ին Եկատերինա Բակունինան դարձել է Ելիզավետա Ալեքսևնայի պալատական ազնվական օրիորդը և հաստատվել թագավորական արքունիքում։ Շատերը երկիմաստորեն են ընկալել նրա նշանակությունը հասարակության մեջ։ Ն. Մուրավյովը գրել է իր մորը. «Ես շատ զարմացա, որ դու գրում ես Բակունինայի մասին։ Ի՞նչ գործով են նրան հրավիրել և ինչպես` դա շատ տարօրինակ է»[1]։
Հետագայում Բակունինան դարձել է կայսրուհու սիրելի պալատական ազնվական օրիորդը։ Բակունինան 1818 թվականին՝ կարճ ճանապարհորդության ժամանակ, ուղեկցել է նրան Դարմշտադտում և Վայմարում, այնուհետև՝ Մյունխենում և Կարլսրուեում։ Ժամանակակիցների հավաստմամբ «գեղեցիկ պալատական ազնվական օրիորդ Բ.»-ն առանձնացել է հատուկ շնորհքով` պալատական պարերեկույթին պարելիս։ Նա ընկերացել է Վ. Ժուկովսկու հետ և գեղանկարչության դասեր է ստացել պալատական նկարիչ Ա. Բրյուլովի մոտ։ Լինելով տաղանդավոր սիրողական նկարիչ՝ նա շատ է կրկնօրինակել, և նրա սիրելի ժանրը եղել է դիմանկարը։ Նրան նկարել են շատ հայտնի նկարիչներ՝ Օ. Կիպրենսկին, Պ. Ֆ. Սոկոլովը և Ա. Բրյուլովը։
Արքունիքում գտնվելու ընթացքում պալատական ազնվական օրիորդ Բակունինան ունեցել է լուրջ սիրավեպեր, ուստի 1821 թվականի դեկտեմբերին ժամանակակիցներից մեկը գրել է. «Բակունինայի արկածները ծայրաստիճան ռոմանտիկ են։ Կարող ենք միայն հուսալ, որ Բակունինայի սիրավեպը կշարունակի, նա հմայիչ է և արժանի է լավ խաղ կատարել»։ Այնուամենայնիվ, նա ամուսնացել է շատ հասուն տարիքում։ 1834 թվականի մարտին Ն. Պուշկինան գրել է դստերը[2].
|
Ի՞նչ նորություններ կարող եմ ասել ձեզ, օրիորդ Բակունինան ամուսնանում է պարոն Պոլտորացկու՝ տիկին Կերնի հորեղբոր տղայի հետ, հարսանիքը կլինի Զատիկից հետո։ Նա 40 տարեկան է, երիտասարդ չէ, այրի է՝ առանց երեխաների և հարստության, ասում են, որ նա արդեն երկու տարի սիրահարված է։ | 
|
Ամուսնություն խմբագրել
Եկատերինայի ընտրյալը դարձել է նրա վաղեմի ծանոթը՝ պաշտոնաթող կապիտան Ալեքսանդր Ալեքսանդրովիչ Պոլտորացկին (1792-1855)։ «Նա այնքան ուրախ է, որ ուրախությունից լաց է լինում»,- մի առիթով գրել է պալատական ազնվական օրիորդ Շերեմետևը` գալիք ամուսնության մասին[3]։ Նրանց հարսանիքը տեղի է ունեցել 1834 թվականի ապրիլի 30-ին Սանկտ Պետերբուրգում՝ Տրիմիֆունտսկի Սուրբ Սպիրիդոնի՝ Դեպարտամենտի կալվածքում[4]։ Կայսրուհի Ալեքսանդրա Ֆյոդորովնան անձամբ է օրհնել հարսնացուին ամուսնության համար։ Շուտով Եկատերինան ամուսնու և մոր հետ հեռացել է մայրաքաղաքից։
Նրանք բնակություն են հաստատել Տամբովի մարզի Ռասկազովո քաղաքում գտնվող Պոլտորացկու կալվածքում։ «Նա թաղել է իրեն ինչ-որ մի գյուղում,- գրել է պարոն Մ. Կորֆը,- այս ամուսնությունը նրան զրկել է իր պալատական ազնվական օրիորդությունից` 3900 ռուբլի ռուբլի ռոճիկով, բայց հարազատների գնահատականներով՝ նրանք երջանիկ են»[5]։ 1837 թվականին Ա. Պոլտորացկին Տամբովի մարզում ընտրվել է ազնվականության առաջնորդ, իսկ Եկատերինա Պավլովնան հաճախ ազնվականների ժողովներում պարահանդեսների ու երեկոների տիրուհին էր։ Նրա կյանքն անցել է երեխաների դաստիարակության և գեղանկարչությամբ զբաղվելու մեջ։ Նա ստեղծել է հարազատների և մոտիկ մարդկանց դիմանկարների մի ամբողջ պատկերասրահ։ Նրա աշխատանքները պահվել են ընտանիքում, փոխանցվել սերնդեսերունդ, իսկ ավելի ուշ ցուցադրվել են բազմաթիվ թանգարանների հավաքածուներում։
1846 թվականին մահացել է Եկատերինա Պավլովնայի մայրը, իսկ 1855 թվականիի մարտի 13-ին՝ ամուսինը։ Նա թաղվել է Սանկտ Պետերբուրգում՝ Նովոդևիչի վանքում։ 1859 թվականից Պոլտորացկայան ամուսնացած դստեր հետ ապրել է Կոստրոմայում, ամռանը մեկնել է Բակունինների կալվածք և միայն երբեմն այցելել Ռասկազովո։ 1868 թվականին՝ որդու մահից հետո, նա գույքը հանձնել է յոթ տարեկան թոռանը՝ Ալեքսանդրին։ Եկատերինա Պավլովնան մահացել է 1869 թվականի դեկտեմբերի 7-ին Սանկտ Պետերբուրգում` ուղեղային այտուցից, թաղվել է ամուսնու կողքին։
Երեխաներ խմբագրել
- Պավել Ալեքսանդրովիչ (1835-1835)
- Ալեքսանդր Ալեքսանդրովիչ (1837-1867), հուսարական գնդի կոռնետ (հեծելազորային սպայական առաջին աստիճան), պորուչիկ, 1858 թվականին հրաժարական է տվել, ապրել է Ռասկազովոյի կալվածքում, զբաղվել է տնտեսությամբ։ Կինը Յուլյա Նիկոլաևնա Չիխաչյովան է, նրանք ունեցել են չորս երեխա։
- Եկատերինա Ալեքսանդրովնա (1838-1917), ամուսնացել է գործող փաստացի պետական խորհրդական Իվան Լևաշովի (մահացել է 1900 թվականին) հետ, նրանց երեխաներն են` Ալեքսանդրը (1859-1914), Նիկոլայը (1860-1913) և Եկատերինան (1861-1957, ամուսնացել է Ա. Պոլտորացկու հորեղբոր տղայի հետ)։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Н. М. Муравьев. Письма декабриста 1813—1826. — М., 2001.
- ↑ Мир Пушкина. Фамильные бумаги. — Т. 1. — СПб.: Из-во «Пушкинский фонд», 1993. — С. 213.
- ↑ Архив села Михайловского. Т.2. Вып. 1. — СПб., 1902. — С. 38.
- ↑ ЦГИА СПб. ф.1797. оп.1. д.5. с. 83. Метрические книги церкви департамента уделов.
- ↑ Барон Модест Корф. Записки. — М.: Захаров, 2003. — 720 с.
Գրականություն խմբագրել
- В. Сысоев. Поэта первая любовь. Екатерина Павловна Бакунина. — Тверь, 2006. — 176с.: ил.
- Л. А. Черейский. Бакунина // Черейский Л. А. Пушкин и его окружение / АН СССР. Отд. лит. и яз. Пушкин. комис. Отв. ред. В. Э. Вацуро. — 2-е изд., доп. и перераб. — Л.: Наука. Ленингр. отд-ние, 1989.