Բանսկա Բիստրիցա
Բանսկա Բիստրիցա (սլովակերեն՝ Banská Bystrica, գերմ.՝ Neusohl; հունգ.՝ Besztercebánya; ուկրաիներեն՝ Банська Бистриця), քաղաք Սլովակիայի կենտրոնական մասում, Հրոն գետի ափին։ Նույնանուն երկրամասի վարչական կենտրոնն է, համարվում է Կենտրոնական Սլովակիայի ոչ պաշտոնական մայրաքաղաքը։ Բնակչության թվաքանակը՝ շուրջ 83 հազար։ Պատմականորեն եղել է հանքագործական կարևոր կենտրոն (միջին դարերում)։ Հարուստ է պատմական և գեղարվեստական բարձր արժեք ունեցող հուշարձաններով։
| Բնակավայր | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| սլովակ.՝ Banská Bystrica | |||||
| |||||
 | |||||
| Երկիր |  Սլովակիա | ||||
| Առաջին հիշատակում | 1255 | ||||
| Մակերես | 103,37 կմ² | ||||
| ԲԾՄ | 362 մետր | ||||
| Բնակչություն | ▼76 018 մարդ (հունվարի 1, 2021)[1] | ||||
| Ժամային գոտի | UTC+1 և UTC+2 | ||||
| Հեռախոսային կոդ | 048 | ||||
| Փոստային դասիչ | 974 01, 974 04, 974 05, 974 09 և 974 11 | ||||
| Ավտոմոբիլային կոդ | BB | ||||
| Պաշտոնական կայք | banskabystrica.sk | ||||
| |||||
2017 թվականին Եվրոպայի Բողոքական եկեղեցիների ընկերակցությունը Բանսկա Բիստրիցային շնորհել է «Ռեֆորմացիայի եվրոպական քաղաքի» պատվավոր կոչում[2]։
2000-ական թվականներին Բանսկա Բիստրիցան դարձել էր Ուկրաինայի աշխարհազորային բանակի (УПА-ի) ռազմական պատմության ուսումնասիրման ակադեմիական կենտրոններից մեկը[3]։
Պատմություն Խմբագրել
Քաղաքի ներկայիս տարածքում ու նրա մերձակայքում մարդիկ դեռևս մ. թ. ա. 2000-1700 թթ. պղնձի հանքաքար են հանել ու մշակել։ Ըստ սլովակ հնագետների տեսակետի՝ Բանսկա Բիստրիցայի՝ որպես մշտամնա բնակավայրի հիմքը դրվել է մ. թ. 9-րդ դարում։ Սկզբնական շրջանում եղել է սլովակյան ոչ մեծ գյուղ։ 1243–44 թթ. հիմնովին ավերվել է մոնղոլ-թաթարների հարձակման հետևանքով։ Շուտով այստեղ վերաբնակվել են գերմանացիների մի քանի տասնյակ ընտանիքներ, և հանքագործների այս բնակավայրը բուռն ծաղկում է ապրել։ Ստեղծվել են արհեստավորների շուրջ հինգ տասնյակ գիլդիաներ (համքարություններ)։ Հունգարիայի թագավոր Բելա Չորրորդը բնակավայրին քաղաքի կարգավիճակ և որոշակի արտոնություններ է շնորհել, որն ապահովել է վարպետ արհեստավորների նոր հոսքը դեպի բնակավայր։ Բանսկա Բիստրիցան դարձել է Հունգարիայի թագավորության արդյունագործական ու առևտրական կարևոր կենտրոն։ Այստեղ կառուցվել են ամրոց, դղյակներ ու պալատներ, պաշտամունքային շինություններ։
1944 թվականի օգոստոսին քաղաքը դարձել է գերմանացի զավթիչների դեմ սլովակյան համազգային ապստամբության կենտրոն, որտեղ գործել է ապստամբության շտաբը։ Գերմանացիներին հաջողվել է ճնշել ապստամբությունը և վերագրավել քաղաքը, բայց կաճ ժամանակ անց ապստամբներին օգնության են եկել խորհրդային զորքերը, և Բանսկա Բիստրիցան 1945 թ. մարտի 25-ին ազատագրվել է ֆաշիստական լծից։
Քաղաքին առնչված անվանի անձինք Խմբագրել
- Մարտին Բաբյակ — օպերային երգիչ (բարիտոն)
- Դոմինիկ Սկուտեցկի — գեղանկարիչ
- Անաստասիա Կուզմինա — օլիմպիական խաղերի եռակի չեմպիոն (բիաթլոն)
- Ֆերենց Վեշելիենի — Հունգարիայի թագավորության զորահրամանատար
- Մատեյ Ֆաբեր (1587—1653) — կղերական գրող
- Ռոլանդ Յակոբի (1893—1951) — ազգությամբ հունգար թենիսիստ, սեղանի թենիսի աշխարհի առաջին չեմպիոն
- Մարեկ Համշիկ -ֆուտբոլիստ
Տեսարժան վայրեր Խմբագրել
Քաղաքային բերդը
Սլովակյան ապստամբության հրապարակի կառույցների համալիրը
Բազմաթիվ կոստյոլներ, պալատներ
Սլովակյան ապստամբության թանգարանը
Պատկերասրահ Խմբագրել
-
Ամրոցն ու Աստվածամոր համբարձման կոստյոլը
-
Ս,. Ֆրանցիսկոս Քսավերի եկեղեցին
-
Ժամացույցով աշտարակը
-
Քաղաքի կենտրոնը
-
Տեսարան քաղաքից
-
Սլովակյան ազգային ապստամբության թանգարանը
-
Հուշարձան՝ խորհրդային բանակին
-
Եվրոպական բիզնես կենտրոնը
-
Սլովակյան ազգային ապստամբությանը նվիրված հուշարձանը
-
Քաղաքի գլխավոր հրապարակը
-
Տեսարան քաղաքից
-
Քաղաքի համայնապատկերը
-
Կաթոլիկ եկեղեցին
-
Ամրոցի դարպասի բարբականը
-
«Պորգես» պալատը
-
«Ժողովրդական փողոցը»
-
Բնակելի շենք
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Գործընկեր քաղաքներ Խմբագրել
Բանսկա Բիստրիցան գործընկերային հարաբերություններ է հաստատել հետևյալ քաղաքների հետ[4].
|
.svg){kind=small}
Ծանոթագրություններ Խմբագրել
- ↑ The 2021 Population and Housing Census — Bratislava: Statistical Office of the Slovak Republic.
- ↑ Bekenntnis im Gebirge(գերմ.)
- ↑ «Michal ŠMIGEĽ. Banderovci na Slovensku 1945—1947. Banská Bystrica: Katedra histórie FHV UMB»։ Արխիվացված է օրիգինալից 12 червень 2008-ին։ Վերցված է 28 жовтень 2010
- ↑ |аўтар = |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = |url = http://eng.banskabystrica.sk/sister-cities.phtml?id5=2367%7Cзагаловак Archived 2020-02-25 at the Wayback Machine. = Banská Bystrica. Sister cities — Twin towns|фармат = |назва праекту = Афіцыйная бачына Банскай Быстрыцы|выдавец = |дата = 9 траўня 2013|мова = en|камэнтар = }}
- ↑ «Arhivirana kopija»։ Արխիվացված է օրիգինալից 18. 12. 2007-ին։ Վերցված է 18. 1. 2009
- ↑ «Արխիվացված պատճենը»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2009-02-03-ին։ Վերցված է 2020-02-25
Արտաքին հղումներ Խմբագրել
|
Բանսկա Բիստրիցա Վիքիպահեստում |
|---|
- Պաշտոնական կայքէջը (սլովակ.)(անգլ.)
- Ամրոցը Archived 2016-03-09 at the Wayback Machine.
- Քաղաքի քրտեզը