Վիքիպեդիա

Ալիսիա Ալոնսո

Ալիսիա Ալոնսո (իսպ.՝ Alicia Alonso, ծնունդով՝ Ալիսիա էռնեստինա դե լա Կարիդադ դել Կոբրե Մարտինես դել Օյո, իսպ.՝ Alicia Ernestina de la Caridad del Cobre Martínez del Hoyo, դեկտեմբերի 21, 1920(1920-12-21)[1][2][3][…], Հավանա, Կուբա[4] - հոկտեմբերի 17, 2019(2019-10-17)[5][6], Հավանա, Կուբա), կուբացի բալետի պարուհի, պարուսույց և մանկավարժ, Կուբայի ազգային բալետի հիմնադիր (իսպ.՝ Ballet Nacional de Cuba):

Ալիսիա Ալոնսո
իսպ.՝ Alicia Ernestina de la Caridad del Cobre Martínez del Hoyo
Ծնվել էդեկտեմբերի 21, 1920(1920-12-21)[1][2][3][…]
ԾննդավայրՀավանա, Կուբա[4]
Մահացել էհոկտեմբերի 17, 2019(2019-10-17)[5][6] (98 տարեկան)
Մահվան վայրՀավանա, Կուբա
Մասնագիտությունպարուսույց, բալետի պարող, գործարար, բալետմայստեր և պարուհի
Քաղաքացիություն Կուբա
ԿրթությունSchool of American Ballet?
Պարգևներ
IMDbID 1094106
 Alicia Alonso Վիքիպահեստ

Կենսագրություն խմբագրել

Ալիսիա Ալոնսոն ընտանիքի 4 երեխաներից կրտսերն էր։ Ծնողներն Իսպանիայից եկած գաղթականներ էին, հայրը բանակի սպա էր, ընտանիքը պատկանել է միջին խավին։ Դասական պար սկսել է սովորել 1931 թվականի հունիսին Հավանայի Երաժշտական արվեստի միության բալետի դպրոցում (իսպ.՝ Sociedad Pro-Arte Musical): Առաջին ուսուցիչը ներգաղթյալ Նիկոլայ Յավորսկին էր[7]։

Բալետի բեմադրության մեջ առաջին անգամ ելույթ է ունեցել 1931 թվականի դեկտեմբերի 29-ին՝ Երաժշտական արվեստի միության բալետի դպրոցի սաների ցուցադրական համերգի ընթացքում[8]։ Սակայն նրա իսկապես լուրջ ելույթը դարձել է Պյոտր Չայկովսկու «Քնած գեղեցկուհի» բալետում Երկնագույն թռչնի մենահամերգը, որը բեմադրվել էր Նիկոլայ Յավորսկու կողմից 1932 թվականի հոկտեմբերի 26-ին Հավանայի «Աուդիտորիում» թատրոնի բեմում[9]։

15 տարեկան հասակում ամուսնացել է կուբացի պարող և բալետի արվեստի ուսուցիչ Ֆեռնանդո Ալոնսոյի հետ (իսպ.՝ Fernando Alonso Rayneri): 1938 թվականին ծնվել է նրանց դուստրը՝ Լաուրան։ Սովորել է Նյու Յորքում և Լոնդոնում։ Նրա ուսուցիչներից էր ռուս պարուհի Սոֆյա Ֆեոդորովան։ 19 տարեկանում մասամբ կորցրել է տեսողությունը, որը հետագայում միայն վատթարացել է (բալետի պարուհին ծերության շրջանում, փաստորեն, կուրացել է)։ 1939-1940 թվականներին ակտիվորեն մասնակցել է Ամերիկյան բալետի թատրոնի ստեղծմանը։ 1943 թվականից դարձել է թատրոնի առաջատար դերասանուհին։

1943 թվականի նոյեմբերի 2-ին Ալիսիան Ժիզելի դերում փոխարինել է Մարկովին։ Այդ դերի շնորհիվ սկսվել է նրա համաշխարհային համբավը։ Աշխատել է Միխայիլ Ֆոկինի, Ջորջ Բալանչինի, Լեոնիդ Մյասինի, Բրոնիսլավա Նիժինսկայայի և այլ հռչակավոր բեմադրողների հետ։ Մշտապես ելույթ է ունեցել Իգոր Յուշկևիչի հետ։

1948 թվականին Կուբայում հիմնել է բալետի սեփական ստուդիան՝ «Ալիսիա Ալոնսոյի բալետ» (իսպ.՝ Ballet Alicia Alonso), հետագայում այն դարձել է Կուբայի ազգային բալետի ստեղծման հիմքը[10]։

1955-1959 թվականներին թողնելով Բատիստայի բռնապետական ռեժիմը Կուբայում՝ պարել է Մոնտե Կառլոյի ռուսական բալետում։ 1957-1958 թվականներին ելույթ է ունեցել Մեծ և Կիրովյան թատրոններում։ Եվրոպայի, Ասիայի և Ամերիկայի թատրոններում պարել է դասական բալետի խաղացանկի տարբեր դերերում։

1959 թվականին՝ Կուբայական հեղափոխության հաղթանակից հետո, վերադարձել է հայրենիք։

Չնայած թույլ տեսողությանը՝ նա աշխարհի ամենահմուտ բալետի պարուհիներից մեկն էր[11], որի բեմական երկարակեցությունն օրինակ էր հետագա սերնդի բալետի պարողների համար։

Ալիսիայի բեմական երկարակեցությունը և բեղմնավոր ու արտակարգ գործունեությունը բալետի համաշխարհային պատմությունում ամենահազվագյուտ երևույթներից են։

— Agencia Cubana de Noticias (ACN)

1967 թվականի օգոստոսի 1-ին Կուբայի ազգային թատրոնում բեմադրվել է Ժորժ Բիզեի երաժշտության հիման վրա Ռոդիոն Շչեդրինի գործիքավորած «Կարմեն-սյուիտ» մի գործողությամբ բալետը (Ballet Nacional de Cuba, Հավանա), որը բեմադրել էր բալետմայստեր Ալբերտո Ալոնսոն։ Ալիսիա Ալոնսոն խաղացել է Կարմենի դերում (էկրանավորվել է 1968, 1972 և 1973 թվականներին)[12]։

1977 թվականին բալետի պարուհու մասին ռեժիսոր Մանուել Դուչեսնե Կուսանը նկարահանել է «Ալիսիա» վավերագրական ֆիլմը։

2010 թվականի նոյեմբերին՝ Խոսե Լեսամա Լիմայի հարյուրամյակին, Խուլիան Օրբոնի երաժշտությամբ և «Նարցիսի մահը» պոեմի հիման վրա բեմադրվել է բալետ։

Մահացել է 2019 թվականի հոկտեմբերի 17-ին՝ 98 տարեկան հասակում[13]։

  Ալիսիա Ալոնսոն հեռացավ մեզանից՝ թողնելով հսկայական դատարկություն, բայց նաև անկրկնելի ժառանգություն, որի շնորհիվ Կուբան դարձավ աշխարհի առաջատար բալետային երկրներից մեկը։ Շնորհակալություն, Ալիսիա, քո անխոնջ աշխատանքի համար։
- Կուբայի նախագահ Միգել Դիաս Կանել
  

Թատերական կազմակերպիչ խմբագրել

1948 թվականին հիմնադրել է Կուբայի ազգային բալետը։

Ճանաչում խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 Internet Movie Database — 1990.
  2. ↑ 2,0 2,1 Alicia Alonso, la "prima ballerina" latinoamericana, cumple 90 años — 2010.
  3. ↑ 3,0 3,1 Alicia Alonso con casi 90 años aspira a alcanzar los 200 — RTVE, 2010.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #118502131 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 ‘A genius of dance.’ Cuban ballet icon Alicia Alonso dies at age 98
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Gran Enciclopèdia Catalana (կատ.) — Grup Enciclopèdia, 1968.
  7. ↑ Российский М. А. У истоков кубинского балета: Николай Яворский (1891—1947) // Балет. — 2000. — Nо 6. — С. 27-29
  8. ↑ Российский М. А. Русское зарубежье на Кубе: станицы истории / М. А. Российский — М.: Вече, 2002 — с. 28
  9. ↑ Российский М. А. Русское зарубежье на Кубе: станицы истории / М. А. Российский — М.: Вече, 2002 — с. 29-30
  10. ↑ «BuenoLatina. Москва: Алисия Алонсо и Национальный балет Кубы в Большом Театре». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ սեպտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 30-ին.
  11. ↑ «Aicia Alonso in Black Swan Pas de Deux». Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 17-ին.
  12. ↑ «сайт Ballet Nacional de Cuba «CARMEN»». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 1-ին.
  13. ↑ Gazeta.ru, 17 октября 2019. Умерла балерина Алисия Алонсо

Գրականություն խմբագրել

  • De Gamez T. Alicia Alonso at home and abroad. New York: Citadel Press, 1971
  • Siegel B. Alicia Alonso: the story of a ballerina. New York: F. Warne, 1979
  • Arnold S.M. Alicia Alonso: first lady of the ballet. New York: Walker and Co., 1993
  • Maragoto Suárez J.M. Alicia Alonso: reto del devenir. La Habana: Editora Política, 2009

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալիսիա Ալոնսո» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ալիսիա_Ալոնսո&oldid=9748163» էջից