I բանակ (Օսմանյան կայսրություն)
I բանակը (թուրքերեն՝ Birinci Ordu, «Բիրինջի օրդու» կամ թուրքերեն՝ Hassa Ordusu, «Հասսա օրդուսու»), որը կոչվում էր նաև «Առաջին գվարդիական բանակ» կամ «Առաջին ընտրազորային բանակ»՝ Օսմանյան կայսրության զինված ուժերի ռազմական կազմավորում է՝ զորամիավորում, դաշտային բանակ Օսմանյան ցամաքային զորքերի կազմում։ Այն ունի բավական երկար պատմություն։ I բանակը կազմավորվել է դեռևս XIX դարի կեսերին՝ Օսմանյան կայսրության ռազմական բարեփոխումների ընթացքում։ Մասնակցել է Առաջին համաշխարհային պատերազմի ռազմագործողություններին։
I բանակ (Օսմանյան կայսրություն) թուրքերեն՝ Birinci Ordu, անգլ.՝ First Army (Ottoman Empire), ռուս.՝ 1-я армия (Османская империя), արաբ․՝ (الجيش الأول (الدولة العثمانية, գերմ.՝ Erste Armee (Osmanisches Reich) | |
---|---|
Ընդհանուր տեղեկություն | |
Տեսակ | ռազմական կազմավորում, մշտական օպերատիվ-մարտավարական զորամիավորում (բանակ, դաշտային բանակ) ցամաքային զորքերի կազմում |
Զորքերի տեսակ | ցամաքային զորքեր |
Երկիր | Օսմանյան կայսրություն, Թուրքիա՝ Օսմանյան կայսրություն |
Ենթարկոում | Օսմանյան կայսրության Սուլթան |
Գործառույթ | ռազմական պաշտպանություն և անվտանգություն |
. | |
Տեղաբաշխում | Սելիմիյե զորանոցներ, Կոստանդնուպոլիս |
Շրաբ | Selimiye Barracks, Սկյուտար, Ստամբուլի մարզ, Թուրքիա |
Մականուն | Hassa Ordusu |
Պատմություն | |
Ստեղծվեց | սեպտեմբեր 6, 1843 օգոստոս 5, 1914 – փետրվար 17, 1918[1] սեպտեմբեր 24, 1918 – հոկտեմբեր 11, 1918[1] |
Ճակատամարտեր | Առաջին համաշխարհային պատերազմ Դարդանելի ճակատամարտ |
Լուծարվեց | 1918 |
Հրամանատարներ | |
Հայտնի հրամանատարներ | գեներալ Օտտո Լիման ֆոն Սանդերս՝ Սանդերս փաշա (նոյեմբեր 1914 — մարտ 1915), գեներալ Կոլմար ֆոն դեր Գոլց` Գոլց փաշա (մարտ-հոկտեմբեր 1915), Էսատ փաշա (հոկտեմբեր 1915 — 24 փետրվար 1918) |
I բանակի ռազմական կազմավորումները մինչև Առաջին համաշխարհային պատերազմը
խմբագրելՄարտական կազմը 1877 թվականին
խմբագրել1877 թվականին՝ Աբդուլ-Համիդ Բ սուլթանի օրոք Առաջին դաշտային բանակը տեղակայված էր Սելիմիյե զորանոցներում։ Այդ բանակի կազմի մեջ մտնում էին.
- Հետևակազոր. յոթ գծային զորագնդեր և յոթ հրաձգային գումարտակներ[2]։
- Հեծելազոր. հինգ գծային զորագնդեր և մեկ կազակական բրիգադ[2]։
- Հեծելազորային դիվիզիա (Süvari Fırkası)[3]
- Հրետանի. ինը դաշտային և երեք հեծելազորային մարտկոցներ, մեկ Իհթիյաթ թուրքերեն՝ İhtiyat զորագունդ[2]։
- Artillery Division (Topçu Fırkası)[3]
- Ճարտարագիտական զորքեր. մեկ սակրավոր վաշտ, ութ ճարտարագիտական վաշտ, մեկ արհեստավոր վարպետների վաշտ[2]։
- Engineer regiment (İstihkâm Alayı) x 2[3]
Մարտական կազմը 1908 թվականին
խմբագրել1908 թվականի հուլիսի 3-ի Երիտթուրքական հեղափոխությունից և Օսմանյան կայսրության երկրորդ սահմանադրական ժամանակաշրջանի հաստատումից հետո, Օսմանյան նոր կառավարությունը նախաձեռնեց մեծ ռազմական բարեփոխում։ Բանակի շտաբները՝ մասնավորապես՝ Առաջին դաշտային բանակինը՝ արդիականացվեցին։ I բանակի օպերատիվ շրջանն էր Կոստանդնուպոլիսը և Բոսֆորը, և այդ բանակը զորամասեր ուներ թե՛ Եվրոպայում, թե՛ Փոքր Ասիայում։ I բանակի շտաբի ենթակայության ներքո էին գտնվում հետևյալ գործող դիվիզիաները.[4] I բանակը նաև ուներ տեսչական գործառույթներ չորս Ռեդիֆ (ռեզերվային, պահեստազորային) դիվիզիաների համար.[5][6]
- I բանակի շտաբ.
- I հետևակային դիվիզիա (Birinci Fırka)
- II հետևակային դիվիզիա (İkinci Fırka)
- I հեելազորային դիվիզիա (Birinci Süvari Fırkası)
- I հրետանային դիվիզիա (Birinci Topçu Fırkası)
- Չաթալջայի ամրացված շրջանի հրամանատարություն կամ Չաթալջայի ամրացված շրջանի զորախումբ (Çatalca Müstahkem Mevkii Komutanlığı)
- I բանակի ռեզերվային՝ ռեդիֆ դիվիզիաներ (ռեդիֆ դիվիզիաների անունները ցույց են տալիս իրենց տեղակայման վայրերը)
- I Բուրսայի ռեզերվային՝ պահեստազորային հետևակային դիվիզիա (Birinci Bursa Redif Fırkası)
- II Կաստամոնուի յի ռեզերվային՝ պահեստազորային հետևակային դիվիզիա (İkinci Kastamonu Redif Fırkası)
- III Անկարայի յի ռեզերվային՝ պահեստազորային հետևակային դիվիզիա (Üçüncü Ankara Redif Fırkası)
- IV Կեսարիայի յի ռեզերվային՝ պահեստազորային հետևակային դիվիզիա (Dördüncü Kayseri Redif Fırkası)
Մարտական կազմը 1911 թվականին
խմբագրելՕսմանյան բանակի հետագա վերակազմավորման ընթացքում, երբ կատարվեց բանակային կորպուսների մակարդակով շտաբների ստեղծումը, I բանակը 1911 թվականին իր շտաբը տեղակայեց Հարբիյե Շիշլիում։ I բանակը մինչև Առաջին Բալկանյան պատերազմը՝ 1911 թվականի դրությամբ ուներ հետևյալ կառուցվածքը.[7]
- I բանակի շտաբ. Հարբիյե, Կոստանդնուպոլիս,
- I բանակային կորպուս, Հարբիյե, Կոստանդնուպոլիս (հրամանատար՝ գեներալ-լեյտենանտ Զեքի փաշա՝ Ferik Zeki Pasha)
- I հետևակային դիվիզիա, Հարբիյե, Կոստանդնուպոլիս (Գնդապետ Հասան Իզզեթ բեյ՝ Hasan İzzet Bey)
- II հետևակային դիվիզիա, Սելիմիյե, Կոստանդնուպոլիս (Գեներալ-մայոր արքայազն Ազիզի փաշա՝ Mirliva Prens Aziz Pasha)
- III հետևակային դիվիզիա, Պանգալթի, Կոստանդնուպոլիս (Գեներալ-մայոր Օսման փաշա՝ Mirliva Osman Pasha)
- Թուրքիայի ցամաքային զորքերի ռազմական ակադեմիա՝ Kara Harp Okulu, Հարբիյե, Կոստանդնուպոլիս
- Բոսֆորի ամրացված շրջանի հրամանատարություն, Բոսֆոր, Կոստանդնուպոլիս
- II բանակային կորպուս, Ռոտոսթո՝ Թեքիր դաղ (հրամանատար՝ գեներալ-մայոր Շևքեթ Թուրղութ փաշա՝ Mirliva Şevket Turgut Pasha)
- IV հետևակային դիվիզիա, Ռոտոսթո
- V հետևակային դիվիզիա, Գալիպոլի
- VI հետևակային դիվիզիա, Զմյուռնիա
- Դարդանելի ամրացված շրջան, Չանաքքալե՝ Դարդանել
- III բանակային կորպուս, «40 եկեղեցի»՝ Քըրք քիլիսե՝ Քըրքլարելի
- VII հետևակային դիվիզիա, «40 եկեղեցի»՝ Քըրք քիլիսե՝ Քըրքլարելի
- VIII հետևակային դիվիզիա, Չորլու
- IX հետևակային դիվիզիա, Բաբաէսքի
- IV բանակային կորպուս, Ադրիանոպոլիս՝ Էդիրնե (հրամանատար՝ գեներալ-լեյտենանտ Ահմեթ Աբուկ փաշա՝ Ferik Ahmet Abuk Pasha)
- X հետևակային դիվիզիա, Ադրիանուպոլիս
- XI հետևակային դիվիզիա, Դեդեաղաչ
- XII հետևակային դիվիզիա, Գյումյուլչինե
- Ադրիանապոլսի ամրացված շրջանի հրամանատարություն, Ադրիանուպոլիս
Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ
խմբագրելՀրամանատարներ
խմբագրել- գեներալ Օտտո Լիման ֆոն Սանդերս՝ Սանդերս փաշա, de:Otto Liman von Sanders (նոյեմբեր 1914 — մարտ 1915),
- գեներալ Կոլմար ֆոն դեր Գոլց` Գոլց փաշա, de:Colmar von der Goltz (մարտ-հոկտեմբեր 1915)
- գեներալ Մեհմեթ Բյուլքաթ Էսատ փաշա, Esat Pasha (հոկտեմբեր 1915 — 24 փետրվար 1918)
Մարտական կազմը 1914 թվականի օգոստոսին
խմբագրել1914 թվականի օգոստոսին Առաջին բանակը ուներ հետևյալ կառուցվածքը.[8]
- I բանակի շտաբ. Կոստանդնուպոլիս,
- I բանակային կորպուս
- II բանակային կորպուս
- III բանակային կորպուս
- I հեծելազորային բրիգադ
Ընդհանուր կազմը ըստ ռուսական աղբյուրների
խմբագրել- I դաշտային բանակի վարչակազմ. տեղակայված էր Կոստանդնուպոլսում
- I բանակային կորպուս. տեղակայված էր Կոստանդնուպոլսի մերձակայքում
- II բանակային կորպուս. տեղակայված էր Ադրիանուպոլսի մերձակայքում, 1914 թվականի նոյեմբերի 11 -ին փոխանցվել է V դաշտային բանակին (I և V դաշտային բանակները գտնվում էին միասնական հրամանատարության ներքո)
- III բանակային կորպուս. տեղակայված էր Թեքիրդաղ կամ Ռոտոսթո քաղաքի մերձակայքում
- IV բանակային կորպուս. տեղակայված էր Բանդիրմա քաղաքի մերձակայքում. 1914 թվականի նոյեմբերի 3-4-ը փոխադրվել է Զմյուռնիա՝ Իզմիր)
Մարտական կազմը 1914 թվականի նոյեմբերին
խմբագրել1914 թվականի նոյեմբերին Առաջին դաշտային բանան ուներ հետևյալ կառուցվածքը.[9]
- I բանակի շտաբ. Կոստանդնուպոլիս,
Մարտական կազմը 1915 թվականի ապրիլի վերջին
խմբագրել1915 թվականի ապրիլի վերջին, երբ Օսմանյան կայսրությունում արդեն իրականացվում էր Հայոց ցեղասպանությունը, որին մասնակցում էին և տարիներ շարունակ մասնակցելու էին օսմանյան զինված ուժերը՝ իրենց գրեթե բոլոր զորամասերով ու զորամիավորումներով, Օսմանյան կայսրության Առաջին դաշտային բանակն ուներ հետևյալ կառուցվածքը.[10]
- I բանակի շտաբ. Կոստանդնուպոլիս,
- I բանակային կորպուս
- II բանակային կորպուս
- IV բանակային կորպուս
- XX հետևակային դիվիզիա (Օսմանյան կայսրություն)
- I հեծելազորային բրիգադ
Մարտական կազմը 1915 թվականի ամառվա վերջից - 1916 հունվարը
խմբագրել1915 թվականի ամառվա վերջից - 1916 հունվարը Օսմանյան կայսրության Առաջին դաշտային գվարդիական բանակն ուներ հետևյալ կառուցվածքը.[11]
- I բանակի շտաբ. Կոստանդնուպոլիս,
- I հետևակային դիվիզիա (Օսմանյան կայսրություն),
- XX հետևակային դիվիզիա (Օսմանյան կայսրություն)
- I հեծելազորային բրիգադ
Մարտական կազմը 1916-ի օգոստոսին
խմբագրել1916-ի օգոստոսին Օսմանյան կայսրության Առաջին դաշտային գվարդիական բանակն ուներ հետևյալ կառուցվածքը.[12]
- I բանակի շտաբ. Կոստանդնուպոլիս,
- I հեծելազորային բրիգադ
- XLIX հետևակային դիվիզիա (Օսմանյան կայսրություն),
Մարտական կազմը 1916-ի դեկտեմբերին
խմբագրել1916-ի դեկտեմբերին I բանակն ուներ հետևյալ կառուցվածքը.[13]
- I բանակի շտաբ. Կոստանդնուպոլիս,
Մարտական կազմը 1917-ի օգոստոսին
խմբագրել1917-ի օգոստոսին I բանակն ուներ հետևյալ կառուցվածքը.[14]
- I բանակի շտաբ. Կոստանդնուպոլիս,
- I բանակային կորպուս
- XLII հետևակային դիվիզիա (Օսմանյան կայսրություն),
- I հեծելազորային բրիգադ
Մարտական կազմը 1918-ի հունվարին
խմբագրել1918-ի հունվարին I բանակն ուներ հետևյալ կառուցվածքը.[15]
- I բանակի շտաբ. Կոստանդնուպոլիս,
Մարտական կազմը 1918-ի հունիսին
խմբագրել1918-ի հունիսին I բանակն ուներ հետևյալ կառուցվածքը.[16]
- I բանակի շտաբ. Կոստանդնուպոլիս,
Մարտական կազմը 1918-ի սեպտեմբերին
խմբագրել1918-ի սեպտեմբերին I բանակն ուներ հետևյալ կառուցվածքը.[17]
- I բանակի շտաբ. Կոստանդնուպոլիս,
- I բանակային կորպուս
- XLII հետևակային դիվիզիա (Օսմանյան կայսրություն),
- I հեծելազորային բրիգադ
Մուդրոսի զինադադարից հետո
խմբագրելI Բանակի զորքերի տեսչություն, մայիս 1919
խմբագրել1919 թվականի ապրիլին, Շևքեթ Թուրղութ փաշան՝ tr:Şevket Turgut Pasha, Ջևաթ Չոբանլի փաշան` Cevat Pasha և Քավաքլի Մուստաֆա Ֆևզի Չաքմաք փաշան՝ Kavaklı Mustafa Fevzi Pasha գաղտնի ժողով անցկացրեցին Կոստանդնուպոլսում։ Ելնելով Թուրքիայի պարտության, նրա բանակի քայքայման և հաղթող Անտանտի պետությունների կողմից թուրքական բանակի նկատմամբ վերահսկողության սահմանման իրողություններից, երեք փաշաները պատրաստեցին մի զեկույց, որը կոչվում էր «Երեքի ուխտ»՝ անգլերեն՝ "Trio Oath" (թուրքերեն՝ Üçler Misâkı) և որոշում կայացրեցին ստեղծելու բանակի տեսչություն՝ «Թուրքական հայրենիքը» պաշտպանելու համար։ Ապրիլի վերջերին Քավաքլի Մուստաֆա Ֆևզի Չաքմաք փաշան այս զեկույցն ուղարկեց պարտված Օսմանյան կայսրության ռազմական նախարարին՝ Շաքիր փաշային՝ Şakir Pasha։ 1919 թվականի ապրիլի 30-ին Օսմանյան կայսրության ռազմական նախարարությունը և սուլթան Մեհմեդ VI-ը՝ Mehmed VI վավերացրեցին բանակի տեսչությունների ստեղծման մասին որոշումը, ինչը ընդունվեց գլխավոր շտաբի պետ Զեքերիա Թյուրքմենի՝ Zekeriya Türkmen կողմից[18], Այնուհետև ստեղծվեցին Առաջին բանակի զորքերի տեսչությունը (տեղակայված Կոստանդնուպոլսում, տեսչության ղեկավար՝ Քավաքլի Մուստաֆա Ֆևզի Չաքմաք փաշա), «Յըլդըրըմ» բանակախմբի զորքերի տեսչությունը (տեղակայված Իկոնիայում, հրամանատար՝ Մերսինլի Ջեմալ փաշա, հետագայում՝ Երկրորդ բանակի տեսչությունը), ապա՝ IX բանակի զորքերի տեսչությունը (տեղակայված Էրզրումում, տեսչության ղեկավար՝ Մուստաֆա Քեմալ Աթաթյուրք փաշա՝ Mustafa Kemal Pasha, հետագայում՝ III բանակի տեսչություն)։ Լրացուցիչ ստեղծվելու էր նաև Ռումելիի ռազմական կազմավորումների տեսչությունը՝ (տեսչության ղեկավար՝ Նուրեդդին փաշա՝ Nureddin Pasha), իսկ XIII բանակային կորպուսը լինեու էր Օսմանյան կայսրության Ռազմական նախարարության ղեկավարման ներքո՞[19] 1919 մայիսին բանակային տեսչություններն ունեին հետևյալ կազմակերպչական կառուցվածքը.[20][21]
- Առաջին բանակի զորքերի տեսչություն (Birinci Ordu Kıt'aatı Müfettişliği, Կոստանդնուպոլիս, տեսուչ՝ գեներալ-լեյտենանտ Քավաքլի Մուստաֆա Ֆևզի Չաքմաք փաշա՝ ֆերիկ Kavaklı Mustafa Fevzi Pasha)
- I բանակային կորպուս (Ադրիանապոլիս, հրամանատար՝ Գնդապետ Ջաֆեր Թայյար Էղիլմեզ բեյ՝ Cafer Tayyar Bey)
- XIV բանակային կորպուս (Ռոտոսթո, հրամանատար՝ գեներալ-մայոր Յուսուֆ Իզզեթ Մեթ փաշա՝ Mirliva Yusuf Izzet Pasha)
- XVII բանակային կորպուս (Զմյուռնիա, հրամանատար՝ գեներալ-մայոր Ալի Նադիր փաշա՝ Mirliva Ali Nadir Pasha, փոխանցված «Յըլդըրըմ» բանակախմբի զորքերի տեսչությանը՝ Զմյուռնիայի օկուպացիայից հետո)
- XXV բանակային կորպուս (Կոստանդնուպոլիս, հրամանատար՝ գեներալ-մայոր Ալի Սաիթ Աքբայթողան փաշա՝ Mirliva Ali Sait Pasha)
Հրամանատարներ
խմբագրել- Մյուշիր (Ֆելդմարշալ) Հասան Ռըզա փաշա՝ Müşir (Field Marshal) Hasan Rıza Pasha (սեպտեմբեր 6, 1843 – փետրվար 3, 1847)
- Մյուշիր Մեհմեթ Ռյուշդի փաշա՝ Müşir Mehmet Rüşdi Pasha (փետրվար 3, 1847 - մարտ 1849)
- Մյուշիր Մահմութ փաշա՝ Müşir Mahmut Pasha (մարտ 1849 - օգոստոս 7, 1852)
- Մյուշիր Մեհմեթ Սելիմ փաշա՝ Müşir Mehmet Selim Pasha (օգոստոս 8, 1852 – մայիս 15, 1853, մայիս 1855 - նոյեմբեր 1857)
- Մյուշիր Մեհմեթ Ռեշիտ փաշա՝ Müşir Mehmet Reşit Pasha (սեպտ. 1854 - մայիս 1855)
- Մյուշիր Մեհմեթ Վասըֆ Գյուրջյու փաշա՝ Müşir Mehmet Vasıf Pasha (նոյ,. 1856 - սեպտ. 4, 1857, -1860)
- Մյուշիր Նամըք փաշա՝ Müşir Namık Pasha (հուլիս 1860 - սեպտ. 1861)
- Մյուշիր Մեհմեթ Ֆուադ փաշա՝ Müşir Mehmet Fuat Pasha (սեպտ. 1861 - հունիս 1863)
- Մյուշիր Հյուսեյին Ավնի փաշա՝ Müşir Hüseyin Avni Pasha (հունիս 1863 - 20 դեկտ. 1865)
- Մյուշիր Աբդյուլքերիմ Նադըր փաշա՝ Müşir Abdülkerim Nadir Pasha (դեկտ. 20, 1865 – հունիս 3, 1868)
- Մյուշիր Էոմեր Լյուֆթի փաշա՝ Müşir Ömer Lütfi Pasha (հունիս 4, 1868 – դեկտ. 3, 1869)
- Մյուշիր Մեհմեթ Իզզեթ փաշա՝ Müşir Mehmet İzzet Pasha (դեկտ. 4, 1869 – օգոստ. 27, 1870, հունվ. 1873 - փետրվ. 1873)
- Մյուշիր Ահմեթ Էսաթ փաշա՝ Müşir Ahmet Esat Pasha (օգոստ. 27, 1870 – սեպտ. 1, 1871)
- Արքայազն Յուսուֆ Իզզեթթին Էֆենդի՝ Şehzade Yusuf İzzettin Efendi (սեպտ. 1, 1871 - հունվ. 1873)
- Մյուշիր Մեհմեդ Ռեդիֆ փաշա՝ Müşir Mehmet Redif Pasha (փետրվ. 1873 - հունիս 1876)
- Մյուշիր Դերվիշ Իբրահիմ փաշա՝ Müşir Derviş İbrahim Pasha (հունիս 1876 - հունիս 1877)
- Գեներալ-լեյտենանտ Հյուսեյին Հյուսնյու փաշա՝ Ferik Hüseyin Hüsnü Pasha (հունիս 1877 - մարտ 1878)
- Մյուշիր Օսման Նուրի փաշա՝ Müşir Osman Nuri Pasha (մարտ 1878 - հուլիս 12, 1880)
- Մյուշիր Իսմայիլ Հաքքը փաշա՝ Müşir İsmail Hakkı Pasha (հուլիս 12, 1880 – 1881)
- Մյուշիր Մեհմեթ Ռաուֆ փաշա՝ Müşir Mehmet Rauf Pasha (1881–1908)
- Գեներալ-լեյտենանտ Օմեր Յավուր փաշա՝ ֆերիկ Ömer Yaver Pasha (օգոստոս 24, 1909 – հունիս 3, 1910)
- Գեներալ-լեյտենանտ Զեքի փաշա՝ ֆերիկ Zeki Pasha (հունիս 4, 1910 – մարտ 1, 1911)
- Գեներալ-մայոր Մահմուտ Շևքեթ փաշա՝ միրլիվա Mahmut Şevket Pasha (մարտ 2, 1911 – օգոստ. 30, 1912)
- Մյուշիր Աբդուլլահ Քյոլեմեն փաշա՝ Müşir Abdullah Pasha (օգոստ. 31, 1912 – 1913)
- Մյուշիր Օտտո Լիման ֆոն Սանդերս՝ Müşir Otto Liman von Sanders (օգոստ. 3, 1914 – ապրիլ 2, 1915)
- Մյուշիր Կոլմար ֆոն դեր Գոլց՝ Müşir Colmar Freiherr von der Goltz (ապրիլ 2, 1915 – հոկտ. 5, 1915)
- Մյուշիր Մեհմեթ Էսաթ Բյուլքաթ փաշա՝ Mirliva Mehmet Esat Pasha (հոկտ. 12, 1915 – փետրվ. 17, 1918)
Տես նաև
խմբագրել- I բանակ (Օսմանյան կայսրություն)
- II բանակ (Օսմանյան կայսրություն)
- III բանակ (Օսմանյան կայսրություն)
- IV բանակ (Օսմանյան կայսրություն)
- V բանակ (Օսմանյան կայսրություն)
- VI բանակ (Օսմանյան կայսրություն)
- VII բանակ (Օսմանյան կայսրություն)
- VIII բանակ (Օսմանյան կայսրություն)
- IX բանակ (Օսմանյան կայսրություն)
- Կովկասյան բանակախումբ (Օսմանյան կայսրություն)
- «Յըլդըրըմ» բանակախումբ
- Արևելյան բանակախումբ (Օսմանյան կայսրություն)
- I բանակային կորպուս
- II բանակային կորպուս
- III բանակային կորպուս
- IV բանակային կորպուս
- V բանակային կորպուս
- VI բանակային կորպուս
- VII բանակային կորպուս
- VIII բանակային կորպուս
- IX բանակային կորպուս
- XI բանակային կորպուս
- XII բանակային կորպուս
- XIII բանակային կորպուս
- XIV բանակային կորպուս
- XV բանակային կորպուս
- XVI բանակային կորպուս
- XVII բանակային կորպուս
- XVIII բանակային կորպուս
- XIX բանակային կորպուս
- XX բանակային կորպուս
- XXI բանակային կորպուս
- XXII բանակային կորպուս
- XXV բանակային կորպուս
- Օտտո Լիման ֆոն Սանդերս
- Կոլմար ֆոն դեր Գոլց
Գրականություն
խմբագրել- David Nicolle, colour plates by Rafaelle Ruggeri, The Ottoman Army 1914-18, Men-at-Arms 269, Ospray Publishing Ltd., 1994.
- Ian Drury, Illustrated by Raffaele Ruggeri, The Russo-Turkish War 1877, Men-at-Arms 277, Ospray Publishing Ltd., Reprinted 1999.
- Edward J. Erickson, Defeat in Detail։ The Ottoman Army in the Balkans, 1912-1913, Westport, Praeger, 2003.
- T.C. Genelkurmay Başkanlığı, Balkan Harbi, 1912-1913։ Harbin Sebepleri, Askerî Hazırlıklar ve Osmanlı Devletinin Harbe Girişi, Genelkurmay Basımevi, 1970. (թուրքերեն)
- Order to Die։ A History of the Ottoman Army in the First World War, Greenwood Press, 2001․
- Zekeriya Türkmen Mütareke Döneminde Ordunun Durumu ve Yeniden Yapılanması (1918-1920), Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2001. (թուրքերեն)
Պատկերասրահ
խմբագրելԾանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 David Nicolle, colour plates by Rafaelle Ruggeri, The Ottoman Army 1914-18, Men-at-Arms 269, Ospray Publishing Ltd., 1994, ISBN 1-85532-412-1, p. 14.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Ian Drury, Illustrated by Raffaele Ruggeri, The Russo-Turkish War 1877, Men-at-Arms 277, Ospray Publishing Ltd., Reprinted 1999, ISBN 1-85532-371-0, p. 35.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Edward J. Erickson, Defeatin Detail: The Ottoman Army in the Balkans, 1912-1913, Westport, Praeger, 2003, p. 6.
- ↑ Edward J. Erickson, Defeat in Detail: The Ottoman Army in the Balkans, 1912-1913, Westport, CT: Praeger, 2003, p. 17.
- ↑ Edward J. Erickson, Defeat in Detail: The Ottoman Army in the Balkans, 1912-1913, Westport, Praeger, 2003, p. 19.
- ↑ T.C. Genelkurmay Başkanlığı, Balkan Harbi, 1912-1913: Harbin Sebepleri, Askerî Hazırlıklar ve Osmanlı Devletinin Harbe Girişi, Genelkurmay Basımevi, 1970, pp. 87-90. (թուրքերեն)
- ↑ Edward J. Erickson, Defeat in Detail, The Ottoman Army in the Balkans, 1912-1913, Westport, Praeger, 2003, pp. 371-375.
- ↑ Edward J. Erickson, Order to Die: A History of the Ottoman Army in the First World War, Greenwood Press, 2001, ISBN 0-313-31516-7, p. 38.
- ↑ Edward J. Erickson, Order to Die: A History of the Ottoman Army in the First World War, Greenwood Press, 2001, ISBN 0-313-31516-7, p. 43.
- ↑ Edward J. Erickson, Order to Die: A History of the Ottoman Army in the First World War, Greenwood Press, 2001, ISBN 0-313-31516-7, p. 86.
- ↑ Edward J. Erickson, Order to Die: A History of the Ottoman Army in the First World War, Greenwood Press, 2001, ISBN 0-313-31516-7, p. 109, 126.
- ↑ Edward J. Erickson, Order to Die: A History of the Ottoman Army in the First World War, Greenwood Press, 2001, ISBN 0-313-31516-7, p. 134.
- ↑ Edward J. Erickson, Order to Die: A History of the Ottoman Army in the First World War, Greenwood Press, 2001, ISBN 0-313-31516-7, p. 154.
- ↑ Edward J. Erickson, Order to Die: A History of the Ottoman Army in the First World War, Greenwood Press, 2001, ISBN 0-313-31516-7, p. 170.
- ↑ Edward J. Erickson, Order to Die: A History of the Ottoman Army in the First World War, Greenwood Press, 2001, ISBN 0-313-31516-7, p. 181.
- ↑ Edward J. Erickson, Order to Die: A History of the Ottoman Army in the First World War, Greenwood Press, 2001, ISBN 0-313-31516-7, p. 188.
- ↑ Edward J. Erickson, Order to Die: A History of the Ottoman Army in the First World War, Greenwood Press, 2001, ISBN 0-313-31516-7, p. 197.
- ↑ Zekeriya Türkmen Mütareke Döneminde Ordunun Durumu ve Yeniden Yapılanması (1918-1920), Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2001, ISBN 975-16-1372-8, p. 105. (թուրքերեն)
- ↑ Zekeriya Türkmen, Mütareke Döneminde Ordunun Durumu ve Yeniden Yapılanması (1918-1920), Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2001, ISBN 975-16-1372-8, p. 106. (թուրքերեն)
- ↑ Zekeriya Türkmen, Mütareke Döneminde Ordunun Durumu ve Yeniden Yapılanması (1918-1920), Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2001, ISBN 975-16-1372-8, p. 333. (թուրքերեն)
- ↑ Zekeriya Türkmen, Mütareke Döneminde Ordunun Durumu ve Yeniden Yapılanması (1918-1920), Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2001, ISBN 975-16-1372-8, pp. 109-110. (թուրքերեն)
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- Haşim Söylemez, "Birinci Ordu, kıt’a dur!", Aksiyon, Sayı։ 778 / Tarih։ 2 Kasım 2009. (թուրքերեն)