Բահրեյնի տնտեսություն
Բահրեյնի տնտեսություն, երկրի արտադրահարաբերությունների ամբողջությունը, որը մեծապես կախված է նավթից և գազից[1]։
Ենթակատեգորիա | • Համաշխարհային տնտեսություն • Ասիայի տնտեսություն | |
---|---|---|
Երկիր | Բահրեյն | |
Վայր | Բահրեյն | |
Անվանական ՀՆԱ | 35 307 127 659,5745 ԱՄՆ դոլար | |
Մեկ շնչի հաշվով անվանական ՀՆԱ | 23 739 ԱՄՆ դոլար | |
ՀՆԱ (ԳՀ) | 71 208 280 289 միջազգային դոլար | |
Մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ ԳՀ | 47 708,055 միջազգային դոլար | |
Իրական ՀՆԱ-ի աճի տեմպ | 2,9 տոկոս | |
Ընդհանուր պահուստներ | 2 823 123 079 ԱՄՆ դոլար | |
Գնաճի մակարդակ | 2,3 տոկոս |
Բահրեյնյան դինարն աշխարհում երկրորդ ամենաբարձր արժութային միավորն է[2]:
20-րդ դարի վերջից Բահրեյնը մեծ ներդրումներ է կատարել բանկային և զբոսաշրջության ոլորտներում[3]: Երկրի մայրաքաղաք Մանամայում են գտնվում բազմաթիվ խոշոր ֆինանսական կառույցներ: Բահրեյնի ֆինանսական ոլորտը շատ հաջողակ է:
2008 թվականին Բահրեյնը ճանաչվել է աշխարհի ամենաարագ զարգացող ֆինանսական կենտրոնը Լոնդոնի քաղաքապետարանի Համաշխարհային ֆինանսական կենտրոնների ինդեքսով[4][5]։
Բահրեյնի բանկային և ֆինանսական ծառայությունների ոլորտը, մասնավորապես իսլամական բանկային համակարգը, շահել են նավթի պահանջարկով պայմանավորված տարածաշրջանային բումից[6]: Նավթը Բահրեյնի ամենաշատ արտահանվող արտադրանքն է, որը կազմում է արտահանման եկամուտների 60%-ը, պետական եկամուտների 70%-ը և ՀՆԱ-ի 11%-ը[7]Ալյումինը երկրորդ ամենաարտահանվող ապրանքն է, որին հաջորդում են ֆինանսականը և շինանյութերը[7]։
Ըստ The Heritage Foundation-ի և The Wall Street Journal-ի կողմից հրապարակված «Տնտեսական ազատության ինդեքսի» 2020 թվականի հրատարակության՝ Բահրեյնը չորրորդն է Մերձավոր Արևելքի և Հյուսիսային Աֆրիկայի տարածաշրջանում և 40-րդ ամենաազատ տնտեսությունն է աշխարհում։[8]։
Ֆրեյզերի ինստիտուտի կողմից հրապարակված այլընտրանքային ինդեքսը Բահրեյնին դասում է 70-րդ տեղում[9]։ Բահրեյնի տնտեսությունը Համաշխարհային բանկի կողմից ճանաչվել է որպես բարձր եկամուտ ունեցող տնտեսություն[10]։
Տնտեսական ակնարկ
Նավթը և բնական գազը գերիշխող դեր են խաղում Բահրեյնի տնտեսության մեջ։ Չնայած տնտեսությունը դիվերսիֆիկացնելու ջանքերին, ըստ ԿՀՎ-ի Համաշխարհային փաստերի գրքի՝ նավթը դեռևս կազմում է Բահրեյնի բյուջեի եկամուտների 85%-ը, ինչը նշանակում է, որ վերջին մի քանի տարիների ընթացքում էներգակիրների համաշխարհային գները զգալի բյուջեի դեֆիցիտ են առաջացրել՝ ՀՆԱ-ի մոտ 10%-ը միայն 2017 թվականին[11]։
Բահրեյնը հարուստ երկիր է Մերձավոր Արևելքում և Հյուսիսային Աֆրիկայի (MENA) տարածաշրջանում, և նրա տնտեսությունը կախված է նավթից և գազից, միջազգային բանկինգից և զբոսաշրջությունից[3]։
2003 և 2004 թվականներին վճարային հաշվեկշիռը բարելավվել է նավթի գների աճի և ծառայությունների ոլորտի եկամուտների ավելացման պատճառով: Արդյունքում, ընթացիկ հաշվի մնացորդը 2003 թվականին գրանցեց 219 միլիոն ԱՄՆ դոլարի հավելուրդ, իսկ 2004 թվականին՝ 442 միլիոն դոլարի հավելուրդ՝ 2002 թվականի 35 միլիոն ԱՄՆ դոլարի պակասուրդի համեմատ: 2004 թվականին Բահրեյնի համախառն միջազգային պահուստները զգալիորեն աճել են մինչև 1,6 միլիարդ դոլար՝ նախորդ երեք տարիների (2001-2003) 1,4 միլիարդ ԱՄՆ դոլարի դիմաց:
Դիվերսիֆիկացում
Թեև Current GDP per capita Արխիվացված 2012-05-04 Wayback Machine փաստաթղթի տվյալներով ընթացիկ ՀՆԱ-ն կրճատվել է 2,4%-ով 1980-ականներին, այն վերադարձել է մինչև 36% աի 1990-ականներին հաջող դիվերսիֆիկացման նախաձեռնությունների արդյունքում: Բահրեյնի հրատապությունը տնտեսական ազատականացման հարցում պայմանավորված է նրանով, որ նա պետք է դիվերսիֆիկացնի տնտեսությունը նավթի սահմանափակ մատակարարումներից: Ի տարբերություն Պարսից ծոցի հարևանների՝ Բահրեյնը նավթային հարստություն չունի, և տնտեսությունը ընդլայնվել է դեպի բանկային, ծանր արդյունաբերություն, մանրածախ առևտուր և զբոսաշրջություն: Թագավորությունը Պարսից ծոցի հիմնական բանկային հանգույցն է և իսլամական ֆինանսների կենտրոնը, որը գրավվել է արդյունաբերության ուժեղ կարգավորող շրջանակով: Ըստ Արժույթի միջազգային հիմնադրամի Բահրեյնի ֆինանսական կարգավորող միջավայրի ֆինանսական համակարգի կայունության գնահատման, որը հրապարակվել է 2006 թվականի մարտի 6-ին, պարզվել է.
- Ֆինանսական համակարգը բարենպաստ հանգամանքներում լավ արդյունքներ է գրանցում և, ամենայն հավանականությամբ, կմնա ընդհանուր աճի հիմնական ներդրողը: Հիմնական ռիսկը բխում է տարածաշրջանի տնտեսությունների հնարավոր գերտաքացումից, սակայն համակարգը պետք է դիմացկուն լինի հավանական ցնցումների նկատմամբ:
- Խոհեմության կանոնակարգերը ժամանակակից են և համապարփակ, և վերահսկողությունն ընդհանուր առմամբ արդյունավետ է, հատկապես գերիշխող բանկային հատվածում: Վերահսկիչ կարողությունները պետք է ընդլայնվեն՝ համաձայն նոր կանոնակարգերի, ինչպես նաև ֆինանսական հաստատությունների աճին և կատարելագործմանը համահունչ:
- Իսլամական հատվածի հետագա ընդլայնումը, բնակարանների ֆինանսավորման զարգացումը և արժեթղթերի շուկաների խորացումը կարևոր են ֆինանսական համակարգի հետագա աճի համար:
2005 թվականին Բահրեյնը ստորագրեց ԱՄՆ-Բահրեյն ազատ առևտրի համաձայնագիրը՝ դառնալով Պարսից ծոցի առաջին պետությունը, որը կնքեց նման երկկողմ առևտրային համաձայնագիր Միացյալ Նահանգների հետ։ Կառավարության հիմնական ակտիվները վաճառելու նպատակով իրականացվում է մասնավորեցման զանգվածային ծրագիր. կոմունալ ծառայությունները, բանկերը, ֆինանսական ծառայությունները և հեռահաղորդակցությունը սկսել են հայտնվել մասնավոր հատվածի վերահսկողության տակ:
Արդյունքում, տնտեսությունը լավ դիրքավորվել է տարածաշրջանում ստացված հավելյալ եկամուտները շահագործելու համար՝ շնորհիվ 2002 թվականից ի վեր նավթի կայուն բարձր գների: 2006 թվականի հունվարին ՄԱԿ-ի Արևմտյան Ասիայի տնտեսական և սոցիալական հանձնաժողովը նշել է Բահրեյնը որպես ամենաարագ աճող տնտեսություն արաբական աշխարհում։
1981-1993 թվականներին Բահրեյնի կառավարության ծախսերն աճել են 64%-ով։ Այդ նույն ժամանակահատվածում կառավարության եկամուտները շարունակում էին մեծապես կախված լինել նավթարդյունաբերությունից և աճել ընդամենը 4%-ով։ Բահրեյնը երբեմն զգալի բյուջետային աջակցություն և ծրագրերի դրամաշնորհներ է ստացել Սաուդյան Արաբիայից, Քուվեյթից և Արաբական Միացյալ Էմիրություններից:
Կառավարությունն օգտագործել է իր համեստ նավթային եկամուտները՝ տրանսպորտի և հեռահաղորդակցության ոլորտում առաջադեմ ենթակառուցվածք ստեղծելու համար: Բահրեյնը տարածաշրջանային ֆինանսական և բիզնես կենտրոն է։ Զբոսաշրջությունը եկամտի ևս մեկ կարևոր աղբյուր է։
Բահրեյնը 2001 թվականից շահել է նավթային բումից՝ 5,5% տնտեսական աճով։ Նրան հաջողվել է ներդրումներ ներգրավել Պարսից ծոցի այլ երկրներից, մասամբ այն պատճառով, որ նա օգտագործել է 1970-ականների բումի եկամուտները՝ 80-ականների սկզբին ներդրումներ կատարել ենթակառուցվածքների զարգացման և կենսամակարդակի բարելավման այլ նախագծերում։ Առողջապահությունը, կրթությունը, բնակարանային ոլորտը, էլեկտրաէներգիան, ջուրը և ճանապարհները բոլորն էլ ուշադրության արժանացան:
Բահրեյնի Գրան Պրին, բարձրացրել է Թագավորության միջազգային հեղինակությունը և զուգակցվել է իսլամական բանկային համակարգի վերելքի հետ, խրախուսել է խոշոր ավիաընկերություններին վերսկսել ծառայությունները դեպի երկիր, իսկ Լուֆթհանզան 2006 թվականի մարտի 14-ին հայտարարել է, որ ծրագրելու է երեք չվերթ:
Որպես ժամանակակից տնտեսություն կառուցելու իր ջանքերի մի մաս, Բահրեյնը նախաձեռնել է մի շարք աշխատանքային բարեփոխումներ Աշխատանքի նախարար Մաջիդ Ալ Ալաուիի օրոք՝ աշխատաշուկան միջազգային չափանիշներին համապատասխանեցնելու նպատակով: Բահրեյնը մտադիր է ընդլայնել իր բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերությունը, ներդրումներ կատարել հետազոտությունների և զարգացման մեջ և ամրապնդել իր մրցակցային առավելությունը համաշխարհային տնտեսության շրջանակներում:
2006 թվականին հայտարարվեց, որ Բահրեյնի գիտական և տեխնոլոգիական պարկը, Քուվեյթի ֆինանսական տան Բահրեյնի նախաձեռնությունը կլինի այս ջանքերի արտացոլումը` ստեղծելու դիվերսիֆիկացված տնտեսություն, ապահովելով բարձրորակ աշխատատեղեր տեղացիների և միջազգային աշխատուժի համար, ապահովելով տեղ նորարարների և գյուտարարների համար;
2009 թվականին հայտարարվեց, որ Բահրեյնի կառավարությունը մշակելու է Բահրեյնի Միջազգային Շրջանի հարեւանությամբ գտնվող հողատարածքը: Նախագիծը հարմարությունների խառնուրդ է, այդ թվում՝ ցուցահանդեսային և կոնվենցիայի հաստատություն, հյուրանոցային կացարանների ընտրություն՝ միջին շուկայականից մինչև շքեղ, բազմաֆունկցիոնալ փակ միջավայր, ավտոմոբիլային ակումբ և ինժեներական հաստատություն, մանրածախ և ժամանցի հաստատություններ, տեխնոլոգիական ժամանցի կենտրոն (տեխնոլոգիա, որը փոխազդում է ժամանցի հետ), գիտահետազոտական ինստիտուտ, տեխնոլոգիական պարկ և կենտրոնացում կրթության և ուսուցման վրա: @Bahrain-ը Mumtalakat ընկերությունների խմբի մաս է կազմում և կնվիրի ավելի քան 1 միլիոն քառակուսի մետր բիզնեսի, զվարճանքի և կրթական տարածք, որի արժեքը գերազանցում է 2 միլիարդ դոլարը (850 միլիոն BD), ամենամեծ ներդրումային ծրագրերից մեկը, որը պետք է իրականացվի Բահրեյնում վերջին հինգ տարիների ընթացքում[12]։
2023 թվականի հուլիսին Բահրեյնի ազգային արտահանումը կրճատվել է 23%-ով, որի արժեքը կազմել է 323 մլն BD, մինչդեռ ներմուծումը նվազել է 6%-ով՝ մինչև 441 մլն BD, ինչի հետևանքով առևտրային դեֆիցիտը կազմել է 68 մլն BD, Տեղեկատվական և էլեկտրոնային կառավարման մարմնի (iGA) զեկույցի համաձայն[13]։
Ընդհանուր առմամբ 2023 թվականի ընթացքում Բահրեյնի ՀՆԱ-ն աճել է 2,45%-ով, ընդ որում ոչ նավթային հատվածը ցույց է տվել 4,48% կայուն աճ, ինչը ցույց է տալիս երկրի հաջող ջանքերը տնտեսության դիվերսիֆիկացման ուղղությամբ[14]: Բահրեյնի Տնտեսական Զարգացման Խորհուրդը վճռորոշ դեր խաղաց Բահրեյնի ներդրումային միջավայրի բարելավման գործում՝ ակտիվորեն նպաստելով միջազգային ներդրողների մուտքին և ընդլայնելով ոլորտները, ներառյալ որոշակի պայմաններում նավթի և գազի ոլորտներում նշանակալի նախաձեռնությունները[[15]։
Մակրոտնտեսական միտում
Արժույթի միջազգային հիմնադրամի կողմից գնահատված Բահրեյնի համախառն ներքին արդյունքի միտումների գծապատկերն է 2020 թվականի դրությամբ՝ միլիոնավոր բահրեյնյան դինարներով:
Տարի | Համախառն ներքին արդյունք | ԱՄՆ դոլար փոխարժեք | Գնաճի ինդեքս (2000=100) |
---|---|---|---|
1980 | 1,354 | 0.377 Բահրեյնի դինար | 74 |
1985 | 1,609 | 0.377 Բահրեյնի դինար | 90 |
1990 | 1,867 | 0.377 Բահրեյնի դինար | 89 |
1995 | 2,552 | 0.377 Բահրեյնի դինար | 98 |
2000 | 3,408 | 0.377 Բահրեյնի դինար | 100 |
2005 | 6,004 | 0.377 Բահրեյնի դինար | 105 |
2010 | 9,668 | 0.377 Բահրեյնի դինար | 120 |
2015 | 11,675 | 0.377 Բահրեյնի դինար | 133 |
2020 | 13,058 | 0.377 Բահրեյնի դինար | 139 |
Գնողունակության համարժեքությամբ ԱՄՆ դոլարը փոխանակվում է միայն 0,30 բահրեյնյան դինարով: 2009 թվականին միջին աշխատավարձը կազմել է 19,81 դոլար մեկ մարդ/ժամում: Աղյուսակը ցույց է տալիս 1980–2022 թվականների հիմնական տնտեսական ցուցանիշները[16]։
Տարի | ՀՆԱ
(բիլ. ԱՄՆ դոլար ՊՄԳ) |
մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ
(ԱՄՆ դոլար ՊՄԳ) |
ՀՆԱ
(բիլ. ԱՄՆ դոլար) |
ՀՆԱ-ի աճ (իրական) | Գնաճ (%-ով) | Պետական պարտքը( %-ով ) |
---|---|---|---|---|---|---|
1980 | 7.3 | 20,779 | 3.6 | 7.5 % | 3.8 % | ... |
1985 | 11.4 | 27,186 | 4.3 | −0.9 % | −2.4 % | ... |
1990 | 14.7 | 30,044 | 5.0 | 3.5 % | 1.3 % | 8 % |
1995 | 20.5 | 36,705 | 6.8 | 1.9 % | 3.1 % | 14 % |
2000 | 28.0 | 43,920 | 9.1 | 7.0 % | −0.7 % | 26 % |
2005 | 40.4 | 45,440 | 16.0 | 6.8 % | 2.6 % | 24 % |
2010 | 58.2 | 47,117 | 25.7 | 4.3 % | 2.0 % | 30 % |
2011 | 60.6 | 50,673 | 28.8 | 2.0 % | −0.3 % | 33 % |
2012 | 65.9 | 54,489 | 30.7 | 3.7 % | 2.8 % | 36 % |
2013 | 67.7 | 54,035 | 32.5 | 5.4 % | 3.3 % | 44 % |
2014 | 68.3 | 51,938 | 33.4 | 4.4 % | 2.6 % | 44 % |
2015 | 62.5 | 45,627 | 31.1 | 2.5 % | 1.8 % | 66 % |
2016 | 63.8 | 44,834 | 32.2 | 3.6 % | 2.8 % | 81 % |
2017 | 71.3 | 47,486 | 35.5 | 4.3 % | 1.4 % | 88 % |
2018 | 74.5 | 48,424 | 37.8 | 2.1 % | 2.1 % | 95 % |
2019 | 77.5 | 50,118 | 38.7 | 2.2 % | 1.0 % | 102 % |
2020 | 74.9 | 48,166 | 34.6 | −4.6 % | −2.3 % | 130 % |
2021 | 80.3 | 48,357 | 39.3 | 2.6 % | −0.6 % | 127 % |
2022 | 90.1 | 49,482 | 44.4 | 4.9 % | 3.6 % | 118 % |
Ներդրումներ
Համաշխարհային բանկի կողմից 2008 թվականին Բահրեյնում ցուցակված ընկերությունների արժեթղթերի շուկայական կապիտալիզացիան գնահատվել է 21,176 միլիոն դոլար[17]։ Բահրեյնն ընդհանուր առմամբ մի երկիր է, որը բաց է բոլորի համար՝ բիզնես հնարավորություններ ստեղծելու համար:
Արդյունաբերություն
Նավթն ու բնական գազը Բահրեյնի միակ նշանակալի բնական պաշարներն են: Սահմանափակ պաշարների պատճառով Բահրեյնը 2004 թվականին նախորդող տասնամյակի ընթացքում աշխատել է դիվերսիֆիկացնել իր տնտեսությունը: Բահրեյնը կայունացրել է իր նավթի արդյունահանումը օրական մոտ 40,000 բարելի (6,400 մ³) մակարդակի վրա։
Bahrain Petroleum Company նավթավերամշակման գործարանը կառուցվել է 1935 թվականին, ունի օրական մոտ 250,000 բարել (40,000 մ³) հզորություն և առաջինն էր Պարսից ծոցում: 1980 թվականին նավթավերամշակման գործարանի 60%-ը պետական Բահրեյնի ազգային նավթային ընկերությանը վաճառելուց հետո, ամերիկյան Caltex ընկերությունն այժմ ունի 40%: Սաուդյան Արաբիան նավթավերամշակման գործարանի շահագործման համար հումքի մեծ մասն ապահովում է խողովակաշարով: Բահրեյնը նաև զուտ արդյունահանման և եկամուտների մեծ մասը ստանում է Սաուդյան Արաբիայի ծովում գտնվող Աբու Սաաֆա նավթահանքից:
Բահրեյնի ազգային գազային ընկերությունը շահագործում է գազի հեղուկացման գործարան, որն օգտագործում է գազը, որն ուղղակիորեն մատակարարվում է Բահրեյնի նավթահանքերից: Սպառման ներկայիս տեմպերով գազի պաշարները պետք է պահպանվեն մոտ 50 տարի։ Gulf Petrochemical Industries Company-ն (GPIC) Քուվեյթի նավթաքիմիական արդյունաբերության, Սաուդյան հիմնարար արդյունաբերության կորպորացիայի և Բահրեյնի կառավարության համատեղ ձեռնարկությունն է: Գործարանը արտահանման համար արտադրում է ամոնիակ, մեթանոլ և միզանյութ:
Բահրեյնի մյուս արդյունաբերությունները ներառում են Aluminum Extrusion Company-ն, որը շահագործում է ալյումինի ձուլարանը, որն աշխարհում ամենամեծն է՝ տարեկան մոտ 1,500,000 տոննա արտադրությամբ, և հարակից գործարաններ, ինչպիսիք են [Aluminum Extrusion Company-ն և Gulf Aluminum Rolling Mill Company-ն (GARMCO)[1]։ Մյուս գործարանները ներառում են Arab Iron and Steel Company-ի երկաթի հանքաքարի գործարանը (տարեկան 4 միլիոն տոննա) և նավաշինության և վերանորոգման պահեստները:
Միջազգային ֆինանսական հաստատությունները Բահրեյնում գործում են առանց խոչընդոտների: 2001 թվականին Բահրեյնի կենտրոնական բանկը տրամադրել է 15 նոր լիցենզիա։ Բահրեյնում տեղակայված են ավելի քան 100 օֆշորային բանկային ստորաբաժանումներ և ներկայացուցչություններ, ինչպես նաև 65 ամերիկյան ֆիրմաներ։
Բահրեյնի միջազգային օդանավակայանը Պարսից ծոցի ամենաբանուկներից մեկն է, որը սպասարկում է 22 փոխադրող: Ժամանակակից, բանուկ նավահանգիստն առաջարկում է ուղիղ բեռնափոխադրումներ դեպի ԱՄՆ, Եվրոպա և Հեռավոր Արևելք: Միջազգային ճանաչված բահրեյնյան ընկերությունների թվում է Investcorp-ը, վենչուրային կապիտալի ընկերությունը, որին հաջողվել է շրջել Gucci-ի ֆորտունան:
Հարկեր
Հարկային և ներմուծման մասին օրենքները հավասարապես կիրառվում են Բահրեյնի և օտարերկրյա սեփականություն հանդիսացող ընկերությունների նկատմամբ, և օտարերկրյա ներդրողները պետք է համապատասխանեն նույն պահանջներին և օրենսդրությանը, ինչ տեղական ընկերությունները: Նավթային և գազային ընկերությունները ածխաջրածինների և ածանցյալ ապրանքների վաճառքից ստացված եկամուտից հարկվում են 46 տոկոսով։
Բահրեյնում անձնական եկամտահարկ չկա:
Գործատուները և աշխատողները պետք է վճարեն սոցիալական ապահովագրության վճարները հետևյալ կերպ.
- ծերության, հաշմանդամության և կերակրողին կերցնելու դեպքում, Բահրեյնի աշխատողների համար 2022 թվականի մայիսից գործատուները վճարում են աշխատավարձի 14%-ը գումարած մշտական լրավճար, տոկոսը աճում է 1%-ով ամեն տարի (մինչև 20% 2028-ին)[18], աշխատողները վճարում են 7% գումարած մշտական լրավճար։ Քաղաքացի չհանդիսացող աշխատողների համար գործատուները վճարում են աշխատավարձի 3%-ը` գումարած մշտական լրավճարը (իրավունք ունեն ստանալ միայն արտադրական վնասվածքների նպաստ):
- գործազրկության ապահովագրության համար, 2007 թվականի հունիսի 1-ից բոլոր աշխատավարձերը ենթակա են 2% հարկման, որը հավասարապես վճարվում է գործատուի և աշխատողի կողմից, սա կիրառելի է ինչպես երկրի քաղաքացիների, այնպես էլ քաղաքացի չհանդիսացողների համար և լրացվում է 1% պետական վճարով: Այսպիսով Բահրեյնը դառնում է GCC-ի երկրներից առաջինը, որն իրականացնում է UI սխեման:
Աղբյուրներ
Արտաքին հղումներ
- Daily Star (Beirut), 6 January 2006, Bahrain's 'honesty' keeps its economy freest in region Արխիվացված 30 Հուլիս 2009 Wayback Machine
- Gulf News, 7 January 2006, Bahrain ranked freest Arab economy
- University of Bahrain Արխիվացված 2014-02-26 Wayback Machine
- map of oil and gas infrastructure in Bahrain [2] Արխիվացված 2021-12-05 Wayback Machine
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բահրեյնի տնտեսություն» հոդվածին։ |
- ↑ «The World Factbook». Վերցված է 29 October 2019-ին.
- ↑ «10 Most Expensive Currency In The World - Latest News Online, News, Fresh News, Online News». Արխիվացված է օրիգինալից 25 February 2015-ին. Վերցված է 3 March 2015-ին.
- ↑ 3,0 3,1 «Bahrain's economy praised for diversity and sustainability». Bahrain Economic Development Board. Արխիվացված է օրիգինալից December 28, 2010-ին. Վերցված է 24 June 2012-ին.
- ↑ Hedge Funds Review 18 March 2008
- ↑ Gulf Daily News 18 March 2008
- ↑ «Bahrain calling – Banking & Finance». ArabianBusiness.com. 25 April 2008. Վերցված է 27 June 2010-ին.
- ↑ 7,0 7,1 «CIA World Factbook, "Bahrain"». Cia.gov. Վերցված է 25 January 2011-ին.
- ↑ «Bahrain Economy: Population, GDP, Inflation, Business, Trade, FDI, Corruption». www.heritage.org (անգլերեն). Վերցված է 2020-09-18-ին.
- ↑ Gwartney, James; Lawson, Robert; Hall, Joshua; Murphy, Ryan; Berggren, Niclas; McMahon, Fred; Nilsson, Therese (2020). «Economic Freedom of the World Annual Report» (PDF). fraserinstitute.org.
- ↑ «Bahrain | Data». data.worldbank.org. Վերցված է 2020-09-18-ին.
- ↑ «Middle East :: Bahrain — The World Factbook - Central Intelligence Agency». www.cia.gov. Վերցված է 2019-09-23-ին.
- ↑ «Gulf Daily News » Business News » Jobs 'for generations to come'». Վերցված է 3 March 2015-ին.
- ↑ «Bahrain-origin exports dip 23% to $848mln in July». Zawya (անգլերեն). 2023-08-25. Վերցված է 2023-08-31-ին.
- ↑ «Bahrain's Economy Records 2.45% Growth in Q3 2023». Gulf Insider (ամերիկյան անգլերեն). 2023-12-26. Վերցված է 2024-04-10-ին.
- ↑ «Bahrain's development plans facilitate economic diversification».
- ↑ «Report for Selected Countries and Subjects».
- ↑ [3]
- ↑ «Amendments to Social Insurance Law - Employee Benefits & Compensation - Bahrain».