Միզանյութ

քիմիական միացություն

Միզանյութ, կարբամիդ, H2NCONH2, ածխաթթվի երկամիդը, կարբամինաթթվի ամիդը։

Միզանյութ
Изображение химической структуры
Քիմիական բանաձևCH₄N₂O
Մոլային զանգված1,0E−25 կիլոգրամ[1] գ/մոլ
Խտություն1,32 գ/սմ³ գ/սմ³
Իոնիզացման էներգիա1,6E−18 ջոուլ[2] կՋ/մոլ
Հալման ջերմաստիճան132,7 °C[2] և 134 °C[3] °C
Եռման ջերմաստիճան174 °C °C
Գոյացան էնթալպիա−333,3 կՋ/մոլ կՋ/մոլ
Քիմիական հատկություններ
pKa0,18[4]
Բյուրեղային կառուցվածքտետրագոնային համակարգ
Դասակարգում
CAS համար57-13-6
PubChem1176
EINECS համար200-315-5
SMILESC(=O)(N)N
ЕС200-315-5
RTECSYR6250000
ChEBI1143
Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա)

Անգույն, անհոտ բյուրեղներ են, հալվում են 132,7 °C-ում, լուծվում՝ ջրում, սպիրտում, հեղուկ ամոնիակում և ծծմբական անհիդրիդում։ Հայտնաբերել է ֆրանսիացի քիմիկոս Ի․ Ռուելլը (1773), մեզում, սինթեզել է (ամոնիումի ցիանատից) Ֆ․ Վյոլերը (1828)։ Միզանյութը տաքացնելիս քայքայվում է, ջրային լուծույթներում դանդաղ հիդրոլիզվում մինչև C02 և NH3։ Խիստ ռեակցիունակ է։ Թթուների հետ առաջացնում է աղեր (օրինակ, C0(NH2)2HN03), սպիրտների հետ՝ ուրետաններ, բազմաթիվ նյութերի հետ՝ կոմպլեքսային միացություններ։ Կոնդենսանում է մրջնալդեհիդի հետ, ենթարկվում է ալկիլման և ացիլման։ Մարդու և ողնաշարավորների մեծ մասի մոտ սպիտակուցային փոխանակության վերջնական արդյունքն է․ մասնակցում է օրգանիզմում ջրային ռեժիմի կարգավորմանը։ Առաջանում է լյարդում, սպիտակուցների քայքայման վերջնանյութերից (NH3 և C02)։ Հայտնաբերված է մեզի, արյան, թքի, ավշի, կաթի մեջ և այլ հեղուկներում ու հյուսվածքներում։ Առողջ մարդու արյան մեջ միզանյութի պարունակությունը 18–38 մգ 1100 մլ է, մեզում կախված է սննդում սպիտակուցների քանակից և բաղադրությունից։ Արտաթորվում է երիկամների և քրտնագեղձերի միջոցով (մարդու օրգանիզմից օրական հեռանում է 25–30 գ միզանյութ)։ Երիկամների ֆունկցիայի խանգարման և հյուսվածքային սպիտակուցների քայքայումն արագացնող հիվանդությունների դեպքում Միզանյութի պարունակությունը արյան մեջ ավելանում է (ուրեմիա)։ Արդյունաբերության մեջ միզանյութ ստանում են ամոնիակից և ածխաթթու գազից՝ սինթեզով (160–200 °C, 100–400 մթն)։ Օգտագործվում է կարբամիդային խեժերի, ներկանյութերի, պարարտանյութերի, ցիանատների, քնաբեր դեղամիջոցների են արտադրության համար։ Միզնյութը արժեքավոր ազոտական պարարտանյութ է (պարունակում է 46% ազոտ)։ Միզանյութը որպես սպիտակուցների փոխարինող ավելացվում է կերերին, քանի որ որոճողների գանձակում գտնվող մանրէները միզանյութից սինթեզում են սպիտակուց։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Միզանյութ» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 7, էջ 532