Կենտրոնական հետախուզական վարչություն
Կենտրոնական հետախուզական վարչություն, ԿՀՎ (անգլ.՝ Central Intelligence Agency, CIA), ԱՄՆ դաշնային կառավարության արտասահմանյան հետախուզության կենտրոնական ծառայություն։ Կոչված է ողջ աշխարհում ազգային անվտանգության տեղեկատվության հավաքման, մշակման և վերլուծության համար։ Որպես ԱՄՆ հետախուզական համայնքի (IC) անդամ, հաշվետու է Ազգային հետախուզության տնօրենին, ինչպես նաև մասնագիտացված է ԱՄՆ նախագահի և կառավարության համար հետախուզական ծառայություններ մատուցելու մեջ։
| Կենտրոնական հետախուզական վարչություն | |
|---|---|
 ԿՀՎ զինանշանը | |
| |
| Տեսակ | հատուկ ծառայություն և ԱՄՆ-ի կառավարության անկախ գործակալություն և կորպորացիա |
| Երկիր |  ԱՄՆ[1][2] |
| Հապավում | CIA (ԿՀՎ) |
| Կարգախոս | «Ազգի աշխատանք։ Հետախուզության կենտրոն» Ոչ պաշտոնական՝ «Եվ ճշմարտությունը կճանաչեք. և ճշմարտությունը կազատե ձեզ» (Հովհաննես 8:32)[3] |
| Նախորդող | Ռազմավարական ծառայությունների հիմնարկ[4] |
| Հիմնադրված | Սեպտեմբերի 18, 1947 |
| Գլխադասային գրասենյակ | Ջ. Բուշի անվան հետախուզական կենտրոն |
| Տեղագրություն | Լենգլի, Վիրջինիա, ԱՄՆ |
| Տարածաշրջան | ԱՄՆ[2] |
| Գլխավոր քարտուղար | William J. Burns? |
| Տնօրեն | Ջոն Օ. Բրենան |
| Փոխտնօրեն | Դեյվիդ Ս. Քոհեն |
| Վերադաս կազմակերպություն | Չկա |
| Անձնակազմ | 21 575 |
| Կամավորներ | 15 միլիարդ ԱՄՆ դոլար (2013)[5] |
| Հիմնադիր | Դուայթ Էյզենհաուեր, Ուիլյամ Դոնովան, Ալեն Ու․ Դալես և Հարի Թրումեն |
| Պարգևներ | |
| Կայք | cia.gov |
Ստեղծվել է 1947 թվականին՝ Ալեն Դալասի կողմից։ ԿՀՎ-ի միջուկն են կազմում 5 վարչությունները՝ թվային նորարարության, վերլուծության, օպերատիվ (հետախուզական միջոցառումների նախապատրաստում), գիտատեխնիկական (ռադիոալիքակալում, օդային և տիեզերական հետախուզություն և այլն) և օժանդակության։ ԿՀՎ տնօրենը նշանակում է նախագահի, և հաստատվում սենատի կողմից։ Գրասենյակը գտնվում է Լենգլի բնակավայրում (Վիրջինիա նահանգ)։
Գործունեության ողջ ընթացքում ԿՀՎ-ն հաճախ է հայտնվել քննադատությունների կիզակետում։ ԿՀՎ-ի նախաձեռնությամբ տարիների ընթացքում կատարվել են փորձարկումներ մարդկանց վրա, արտահերթ արտահանձնումներ, ֆիզիկական բռնությամբ կիրառվել հարցաքննություններ, կազմակերպվել թիրախային սպանություններ, մահափորձեր, ինչպես նաև ֆինանսավորվել և մարզվել են զինյալների խմբեր, որոնք ավելի ուշ վերածվել են դասալիքների[6][7][8]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Global Research Identifier Database — 2015.
- ↑ 2,0 2,1 National Archives Identifier // National Archives Catalog
- ↑ «CIA Observes 50th Anniversary of Original Headquarters Building Cornerstone Laying – Central Intelligence Agency». Central Intelligence Agency. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ մարտի 24-ին. Վերցված է 2012 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.
- ↑ «History of the CIA, CIA official Web site». Cia.gov. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ դեկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 28-ին.(անգլ.)
- ↑ Gellman, Barton; Greg Miller (2013 թ․ օգոստոսի 29). «U.S. spy network's successes, failures and objectives detailed in 'black budget' summary». Վաշինգտոն Փոստ. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 29-ին.(անգլ.)
- ↑ Resolution 1507 (2006). Alleged secret detentions and unlawful inter-state transfers of detainees involving Council of Europe member states(անգլ.)
- ↑ DeYoung, Karen; Walter Pincus (2007 թ․ հունիսի 22). «CIA to Air Decades of Its Dirty Laundry». Վաշինգտոն Փոստ. Վերցված է 2007 թ․ հունիսի 22-ին.(անգլ.)
- ↑ Priest, Dana (նոյեմբերի 2, 2005), CIA Holds Terror Suspects in Secret Prisons, Վաշինգտոն Փոստ, Վերցված է փետրվարի 19, 2007-ին(անգլ.)
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Պաշտոնական կայք(անգլ.)
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 379)։ 
|