Վիքիպեդիա

«Տագնապային խանգարում»–ի խմբագրումների տարբերություն

Հաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
Նոր էջ «{{Տեղեկաքարտ Հիվանդություն | անվանում = Տագնապային խանգարում | պատկեր = The Scream.jpg | նկարագրում = Ճիչ (...»:
(Տարբերություն չկա)

16:26, 9 Ապրիլի 2017-ի տարբերակ

Տագնապային խանգարումները հոգեկան հիվանդությունների տեսակ են, որոնց բնորոշ են անհանգստության և վախի զգացումները[1] : Անհանգստությունը ապագա իրադարձությունների նկատմամբ արձագանքն է, իսկ վախը` ներկա իրադարձությունների: Այս զգացումները կարող են առաջացնել ֆիզիկական ախտանիշներ, ինչպես օրինակ` հաճախասրտություն և ցնցումներ: Կան բազմաթիվ տագնապային խանգարումներ` ընդհանրացված տագնապային խանգարում, բաժանման հետևանքով տագնապային խանգարում, խուճապային խանգարում, սոցիոֆոբիա, ագորաֆոբիա և այլ տեսակի ֆոբիաներ: Կախված տարբեր երևույթների բնույթից, որոնք հանգեցնում են ախտանիշների առաջացման և զարգացման, խանգարումները լինում են տարբեր տեսակի: Մարդիկ հիմնականում մեկից ավելի տագնապային խանգարումներ են ունենում[2]: Հիվանդի մոտ տագնապային խանգարում ախտորոշելու համար պետք է, որ այս ախտանիշներն առնվազն վեց ամիս առկա լինեն[1][2]: Խանգարման առաջացման այլ ախտանիշներից են սիրտ-անոթային հիվանդությունները, կոֆեինի, ալկոհոլի, մարիխուանայի և այլ դեղահաբերի օգտագործումն ու չարաշահումը[2][3]:

Տագնապային խանգարում
Տեսակհոգեկան հիվանդություն
Հիվանդության ախտանշաններվախ և անհանգստություն
Բժշկական մասնագիտությունհոգեբուժություն և կլինիկական հոգեբանություն
Բուժումհոգեթերապիա
 Anxiety disorders Վիքիպահեստում

Այս խանգարումներն առանց բուժման չեն անհետանում[1][4]: Բուժումը կարող է ներառել ապրելակերպի փոփոխություն, հոգեթերապիաներ, դեղորայքներ: Հոգեթերապիաներից հատկապես արդյունավետ է կոգնիտիվ-վարքային թերապիան[2], իսկ դեղորայքներից` հակադեպրեսանտները և բետա-պաշարիչները[4]:

Յուրաքանչյուր տարի մարդկության մոտ 12%-ի մոտ արձանագրվում է տագնապային խանգարում, իսկ 5-30%-ը կյանքում գեթ մեկ անգամ այդպիսի զգացումներ է ունեցել[2][5]: Ընդ որում այն մոտ երկու անգամ ավելի հաճախ կանացն մոտ է դրսևորվում, քան տղամարդկանց և հիմնականում մինչև 25 տարեկան[1][2]: ԱՄՆ-ն և Եվրոպան ամենառիսկային գոտիներն են համարվում[2]:

Դասակարգում

 
Տագնապային խանգարումով տառապող մարդու տեսքը

Ընդհանրացված տագնապային խանգարում

Հիմնական հոդված՝ Ընդհանրացված տագնապային խանգարում

Ընդհանրացված տագնապային խանգարումը բնորոշվում է երկարատև տագնապով, անհանգստությամբ, որն ուղղված չէ որևէ կոնկրետ իրադարձության կամ երևույթի: Ընդհանրացված տագնապային խանգարումով տառապողներն ունենում են անդադար վախի և անհանգստության զգացումներ, որոնք օր-օրի ուժգնանում են: Այս խանգարման հիմնական ախտանիշներն են անհանգստությունը, հոգնածությունը, դյուրագրգռությունը, մկանային լարվածությունը և քնի խանգարումը[6]: Ընդհանրացված տագնապային խանգարումը հատկապես բնորոշ է մեծահասակներին[7]: Անհանգստությունը կարող է դեղահաբերի չարաշահման պատճառ լինել,հետևաբար մասնագետները պետք է մանրամասն ուսումնասիրեն դեպքերը: Կարելի է համարել, որ հիվանդի մոտ դրսևորվում է ընդհանրացված տագնապային խանգարում, եթե վերը նշված ախտանիշներն առկա են ավելի քան վեց ամիս[8]: Հիվանդը կարող է դժվարություններ ունենալ որոշումներ ընդունելիս, ինչպես նաև անհանգիստ վիճակի պատճառով մոռանալ իր պարտականությունների կամ հանդիպումների մասին[9]: Հիվանդն ունենում է լարված տեսք, նկատվում է ձեռքերի և ոտքերի առատ քրտնարտադրություն[10] և նրանք կարող են լաց լինել, ինչն էլ իր հերթին դեպրեսիայի հետևանք է[11]: Մինչև ընդհանրացված տագնապային խանգարում ախտորոշելը բժիշկները պետք է բացառեն դեղորայքների և թմրանյութերի հետևանքով առաջացած հոգեկան խանգարումները[12]:

Խուճապային խանգարում

Խուճապային խանգարման դեպքում սարսափի և նախազգացման հանկարծակի և կարճ նոպա է լինում, որն ուղեկցվում է դողով, գլխապտույտով, սրտխառնոցով, շնչարգելությամբ: Այս նոպաները կարող են տևել տաս րոպեից մինչև մեկ ժամ.[13]:

Առանձնահատուկ ֆոբիաներ

Տագնապային խանգարումների ամենամեծ կատեգորիան կազմում են առանձնահատուկ ֆոբիաները: Դրանք ներառում են բոլոր այն դեպքերը, որոնց ժամանակ վախը և տագնապը կոնկրետ իրավիճակի կամ խթանի արդյունքում են առաջանում: Աշխարհի բնակչության 5-12%-ը տառապում է առանձնահատուկ ֆոբիաներից[8]: Այդպիսի մարդիկ սարսափելի զգացողություններ են ունենում իրենց վախ ներշնչող առարկայից, վայրից կամ իրավիճակից: Նրանք հասկանում են, որ իրենց վախն իրականում ռեալ վտանգ չի ներկայացնում, սակայն չեն կարողանում հաղթահարել այն և կառավարել իրավիճակը[14]:

Ագորաֆոբիա

Հիմնական հոդված՝ Ագորաֆոբիա

Ագորաֆոբիան տագնապային իրավիճակ է, որի դեպքում որևիցե վայրից կամ իրավիճակից խուսափելը թվում է դժվար կամ անհնարին[15]: Ագորաֆոբիայով տառապող մարդու համար կարևոր պայման է տեսադաշտում անընդհատ ունենալ դուռ կամ դեպի ելք տանող այլ ճանապարհ: Բացի վախեր բնորոշելուց, ագորաֆոբիա տերմինն օգտագործվում նաև այն դեպքում, երբ անհատը խուսափողական պահվածք է դրսևորում[16]: Օրինակ, եթե մեքենա վարելիս վախի, տագնապի նոպա է եղել, ապա տվյալ մարդն արդեն սկսում է մեքենա վարելն ասոցացնել իր վախի հետ և արդյունքում չի ցանկանում այլևս վարել:

Սոցիոֆոբիա

Հիմնական հոդված՝ Սոցիոֆոբիա

Սոցիոֆոբիային բնորոշ է հանրության ուշադրության կենտրոնում գտնվելուց խուսափելը, հասարակական շփոթվածությունը, նվաստացած լինելու զգացումը: Ֆիզիկական ախտանիշներն են կարմրելը, քրտնելը, դժվարությամբ խոսելը: Ինչպես բոլոր ֆոբիաների դեպքում, սոցիաֆոբիայով տառապող անձը փորձում է անել ամեն հնարավոր բան իր վախի աղբյուրից խուսափելու համար, տվյալ դեպքում հասարակության հետ շփվելուց: Վերջինս էլ իր հերթին հանգեցնում է սոցիալական մեկուսացման[17]:

Հետտրավմատիկ սթրեսային խանգարում

Հիմնական հոդված՝ Հետտրավմատիկ սթրեսային խանգարում

Հետտրավմատիկ սթրեսային խանգարումը տագնապային խանգարման տեսակ է, որը տրավմատիկ իրադարձության հետևանք է: Այն կարող է առաջանալ տարերային աղետների, վեճի, բռնաբարության, ահաբեկչության, պատանդ լինելու արդյունքում ի հայտ եկած սթրեսից հետո[18]: Հիմնական ախտանիշներն են խուսափողական պահվածքը, անհանգստությունը, բարկությունը և ընկճվածությունը[19]:

Բաժանման հետևանքով տագնապային խանգարում

Հիմնական հոդված՝ Բաժանման հետևանքով տագնապային խանգարում

Բաժանման հետևանքով տագնապային խանգարումը որևիցե վայրից կամ մարդուց բաժանված լինելու արդյունքում առաջացած անտանելի զգացումն է: Բաժանման հետևանքով առաջացած սթրեսը, տրամադրության անկումը բնական երևույթներ են: Միայն այսպիսի զգացումների չափից դուրս շատ և ինտենսիվ լինելու դեպքում կարելի է համարել, որ անհատի մոտ դրսևորվում է խանգարում[20]: Այս խանգարմամբ տառապում է մեծահասակների 7%-ը, իսկ երեխաների` 5%-ը: Սակայն երեխաների դեպքում այն առավել լուրջ հետևանքներ է ունենում[21][22]:

Օբսեսիվ-կոմպուլսիվ խանգարում

Հիմնական հոդված՝ Օբսեսիվ-կոմպուլսիվ խանգարում

Օբսեսիվ-կոմպուլսիվ խանգարման դեպքում հիվանդը ունենում է վախեցնող, օբսեսիվ մտքեր կամ կոմպուլսիաներ, որոնք դրդում են նրան բազմաթիվ անգամներ կատարել որոշակի գործողություններ[23][24]: Այս խանգարումով տառապում են մեծահասակաների 2%-ը (կանայք մի փոքր ավելի շատ, քան տղամարդիկ), երեխաների և դեռահասների` 3%-ը[23][24]:

ՕԿԽ-ով տառապող անհատը գիտի, որ այս ախտանշաններն հիմնավորված չեն և փորձում է պայքարել և՛ այդպիսի մտքերի, և՛ պահվածքի դեմ[23][25]:

Պատճառներ

Ալկոհոլ

Անհանգստությունը և դեպրեսիան կարող են առաջանալ ալկոհոլի չարաշահումից[26]: Անգամ ալկոհոլի չափավոր, սակայն կանոնավոր օգտագործումը կարող է անհանգստության աստիճանը բարձրացնել[27]: Այսպիսի վիճակը հիմնականում շարունակվում է անգամ ալկոհոլից հրաժարվելուց երկու տարի հետո, որի ընթացքում հիվանդը փորձում է բուժվել հարբեցողությունից[28]:

Կոֆեին

Կոֆեինի օգտագործումն էլ իր հերթին կարող է բարդություններ առաջացնել[29][30] և անգամ խուճապային խանգարման պատճառ հանդիսանալ[31][32][33]: Տագնապային խանգարում ունեցողների մոտ հնարավոր է կոֆեինից կախվածություն առաջանալ[34][35]:

Թմրադեղեր

Մարիխուանայի օգտագործումը նույնպես ասոցացվում է տագնապային խանգարման հետ: Սակայն դրանց հստակ պատճառահետևանքային կապը դեռևս մանրամասնորեն ուսումնասիրված և ապացուցված չէ[36][37]:

Սթրես

Տագնապային խանգարումներ կարող են առաջանալ ի պատասխան ֆինանսական խնդիրներին կամ ֆիզիկական հիվանդություններին: Սոցիալական փոխազդեցության հետևանքով երիտասարդների և դեռահասների շրջանում անհանգստությունը սովորական է : Այն նաև բնորոշ է մարազմ ունեցող մեծահասակներին[7]:

էվոլյուցիոն անհամապատասխանություն

Ենթադրվում է, որ անհանգստության դրսևորումները Հին քարի դարից սկսած սոցիալական միջավայրի փոփոխությունների հետևանք են: Օրինակ, Քարի դարում մարդկանց միջև մաշկ-մաշկի կոնտակտն առավել հաճախակի բնույթ էր կրում, երեխաներն ավելի շատ էին մոր գրկում գտնվում: Այս ամենը անհանգստության նվազեցման արդյունավետ միջոցներից է[38]: Բացի այդ հին աշխարհում օտարների հետ շփումը սահմանափակ էր, ինչն էլ հանգիստ կյանքի գրավականն էր[39]:

Ախտորոշում

Տագնապային խանգարումները հիմնականում ծանր քրոնիկ բնույթ են կրում: Դրանք հակված են առավել սրանալ սթրեսի դեպքում և ուղեկցվում են այլ ֆիզիոլոգիական ախտանիշներով` գլխացավ, քրտնարտադրություն, մկանային լարվածություն, հաճախասրտություն, գերճնշում, որոնք էլ իրենց հերթին կարող են քրոնիկ հոգնածության հանգեցնել:

Բժշկության մեջ «անհանգստությունն» ու «վախը» հստակ տարբերակիչ իմաստներ ունեն: «Անհանգստությունը» սահմանվում է որպես տհաճ հուզական վիճակ, որի պատճառները կամ հայտնաբերված չեն, կամ էլ անկառավարելի և անխուսափելի են: Մինչդեռ «վախը» բացահայտված արտաքին վտանգի դեմ ուղղված հուզական և հոգեբանական պատասխան է[40]: «Տագնապային խանգարում» տերմինը ընդգրկում է և՛ վախերը (ֆոբիաները), և՛ անհանգստությունները:

Տագնապային խանգարում ախտորոշելուց առաջ պարտադիր է բացառել այլ բժշկական հիվանդությունները[3][40]: Կան հիվանդություններ, որոնք կարող են նման կամ նույն ախտանիշներնն ունենալ: Օրինակ` որոշ էնդոկրին հիվանդությունները[2][3][40][41], նյութափոխանակության խանգարումները (շաքարային դիաբետ)[3][42], վիտամին D-ի, վիտամին B2-ի, վիտամին B12-ի, վիտամին B9-ի պակասությունը[3], ստամոքսաղիքային հիվանդությունները[43][44][45], սրտային հիվանդությունները[2][3], արյան հիվանդությունները (սակավարյունություն)[3] և ուղեղի դեգեներատիվ հիվանդությունները (Պարկինսոնյան հիվանդություն, ցրված սկլերոզ)[3][46][47][48]:

Մի շարք դեղորայքներ կարող են ավելի բարդացնել իրավիճակը և՛ պատահական թունավորման, և՛ քրոնիկ օգտագործման դեպքում: Այդպիսի դեղորայքներից են մարիխուանան, ափիոնատիպ նյութերը (կոֆեին, կոկաին, ամֆետամին), գրավչանյութերը, հալյուցինոգենները[2][49]:

Բուժում

Բուժման տարբերակները ներառում են ապրելակերպի փոփոխությունը, հոգեթերապիան և դեղորայքների ընդունումը: Դեռևս չկա ապացույց, թե բուժման որ տեսակն է առավել արդյունավետ[50]: Բուժման ընտրության իրավունքը տրված է հիվանդին, և մեծ մասն ընտրում է հոգեթերապիան[50]:

Ապրելակերպի փոփոխություն

Ապրելակերպի փոփոխությունները ներառում են ֆիզիկական վարժություններ կատարելը, քնի կարգավորումը, կոֆեինի չափաբաժնի նվազեցումը, ծխախոտից հրաժարվելը[50][51]:

Հոգեթերապիա

Կոգնիտիվ-վարքային թերապիան ամենաարդյունավետ և առավել հաճախ օգտագործվող թերապիան է[50][52][53][54][55]: Կոգնիտիվ-վարքային թերապիան հավասարապես արդյունավետ է անգամ ինտերնետի միջոցով անցկացնելիս[55]: Կան բազմաթիվ ինտերնետային հավելվածներ, որոնք թերապիայի նախնական փուլերի համար կարող են օգտագործվել[56]:

Ուշադրության վրա հիմնված ծրագրերը նույնպես օգտակար են տագնապային խանգարումները բուժելիս[57][58]: Պարզ չէ` արդյո՞ք մեդիտացիան իր ազդեցությունն ունենում է անհանգստության վրա[59]:

Դեղորայքներ

Դեղորայքները հարկավոր է զգուշորեն օգտագործել հատկապես մեծահասակների դեպքում` կողմնակի բարդություններից խուսափելու համար[7]:

Այլընտրանքային բժշկություն

Տագնապային խանգարման բուժման համար օգտագործվում են բազմաթիվ այլընտրանքային դեղամիջոցներ: Ինոզիտը[60] և պասիֆլորան [60] առանձնանում են իրենց օգտակարությամբ: Չնայած որ արդյունքները կարճատև են` դրանք առավել անվտանգ դեղամիջոցներից են համարվում:

Ծանոթագրություններ

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Diagnostic and Statistical Manual of Mental DisordersAmerican Psychiatric Associati (5th ed.). Arlington: American Psychiatric Publishing. 2013. էջեր 189–195. ISBN 978-0890425558.
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 Craske, MG; Stein, MB (24 June 2016). «Anxiety». Lancet (London, England). doi:10.1016/S0140-6736(16)30381-6. PMID 27349358.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 Testa A, Giannuzzi R, Daini S, Bernardini L, Petrongolo L, Gentiloni Silveri N (2013). «Psychiatric emergencies (part III): psychiatric symptoms resulting from organic diseases» (PDF). Eur Rev Med Pharmacol Sci (Review). 17 Suppl 1: 86–99. PMID 23436670. 
  4. ↑ 4,0 4,1 Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> պիտակ՝ «NIH2016» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում:
  5. ↑ Kessler (2007). «Lifetime prevalence and age-of-onset distributions of mental disorders in the World Health Organization's World Mental Health Survey Initiative». World Psychiatry. 6 (3): 168–76. PMC 2174588. PMID 18188442. {{cite journal}}: Unknown parameter |displayauthors= ignored (|display-authors= suggested) (օգնություն)
  6. ↑ Schacter, D. L., Gilbert, D. T., & Wegner, D.M. (2011). Psychology: Second Edition. New York, NY: Worth.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Calleo J, Stanley M (2008). «Anxiety Disorders in Later Life: Differentiated Diagnosis and Treatment Strategies». Psychiatric Times. 26 (8).
  8. ↑ 8,0 8,1 Phil Barker (7 October 2003). Psychiatric and mental health nursing: the craft of caring. London: Arnold. ISBN 978-0-340-81026-2. Վերցված է 17 December 2010-ին.
  9. ↑ Psychology, Michael Passer, Ronald Smith, Nigel Holt, Andy Bremner, Ed Sutherland, Michael Vliek (2009) McGrath Hill Education, UK: McGrath Hill Companies Inc. p 790
  10. ↑ http://www.webmd.com/anxiety-panic/guide/mental-health-anxiety-disorders
  11. ↑ Psychiatry, Michael Gelder, Richard Mayou, John Geddes 3rd ed. Oxford; New York: Oxford University Press, c 2005 p. 75
  12. ↑ Varcarolis. E (2010). Manual of Psychiatric Nursing Care Planning: Assessment Guides, Diagnoses and Psychopharmacology. 4th ed. New York: Saunders Elsevier. p 109.
  13. ↑ «Panic Disorder». Center for the Treatment and Study of Anxiety, University of Pennsylvania.
  14. ↑ Psychology. Michael Passer, Ronald Smith, Nigel Holt, Andy Bremner, Ed Sutherland, Michael Vliek. (2009) McGrath Hill Higher Education; UK: McGrath Hill companies Inc.
  15. ↑ Craske 2003 Gorman, 2000
  16. ↑ Jane E. Fisher; William T. O'Donohue (27 July 2006). Practitioner's Guide to Evidence-Based Psychotherapy. Springer. էջ 754. ISBN 978-0387283692.
  17. ↑ The Oxford Handbook of Exercise Psychology. Oxford University Press. 2012. էջ 56. ISBN 9780199930746.
  18. ↑ Post-Traumatic Stress Disorder and the Family. Veterans Affairs Canada. 2006. ISBN 0-662-42627-4.
  19. ↑ Psychological Disorders, Psychologie Anglophone
  20. ↑ Siegler, Robert (2006). How Children Develop, Exploring Child Develop Student Media Tool Kit & Scientific American Reader to Accompany How Children Develop. New York: Worth Publishers. ISBN 0-7167-6113-0.
  21. ↑ «Adult Separation Anxiety Often Overlooked Diagnosis – Arehart-Treichel 41 (13): 30 – Psychiatr News». Psychiatric News. Վերցված է 20 February 2012-ին.
  22. ↑ Shear, K.; Jin, R.; Ruscio, AM.; Walters, EE.; Kessler, RC. (June 2006). «Prevalence and correlates of estimated DSM-IV child and adult separation anxiety disorder in the National Comorbidity Survey Replication». Am J Psychiatry. 163 (6): 1074–1083. doi:10.1176/appi.ajp.163.6.1074. PMC 1924723. PMID 16741209.
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 National Collaborating Centre for Mental Health, (UK) (2006). «Obsessive-Compulsive Disorder: Core Interventions in the Treatment of Obsessive-Compulsive Disorder and Body Dysmorphic Disorder,». NICE Clinical Guidelines (31). PMID 21834191. Վերցված է 21 November 2015-ին.
  24. ↑ 24,0 24,1 Soomro, GM (18 January 2012). «Obsessive compulsive disorder». BMJ clinical evidence. 2012. PMC 3285220. PMID 22305974.
  25. ↑ Institute for Quality and Efficiency in Health Care (IQWiG). «Obsessive-compulsive disorder: overview». PubMed Health. Institute for Quality and Efficiency in Health Care (IQWiG). Վերցված է 21 November 2015-ին.
  26. ↑ Lindsay, S.J.E.; Powell, Graham E., eds. (28 July 1998). The Handbook of Clinical Adult Psychology (2nd ed.). Routledge. էջեր 152–153. ISBN 978-0-415-07215-1. {{cite book}}: Cite has empty unknown parameter: |chapterurl= (օգնություն)
  27. ↑ Evans, Katie; Sullivan, Michael J. (1 March 2001). Dual Diagnosis: Counseling the Mentally Ill Substance Abuser (2nd ed.). Guilford Press. էջեր 75–76. ISBN 978-1-57230-446-8. {{cite book}}: Cite has empty unknown parameter: |chapterurl= (օգնություն)
  28. ↑ Johnson, Bankole A. (2011). Addiction medicine : science and practice. New York: Springer. էջեր 301–303. ISBN 978-1-4419-0337-2.
  29. ↑ Scott, Trudy (2011). The Antianxiety Food Solution: How the Foods You Eat Can Help You Calm Your Anxious Mind, Improve Your Mood, and End Cravings. New Harbinger Publications. էջ 59. ISBN 1-57224-926-9. Վերցված է 7 October 2012-ին.
  30. ↑ Winston AP (2005). «Neuropsychiatric effects of caffeine». Advances in Psychiatric Treatment. 11 (6): 432–439. doi:10.1192/apt.11.6.432.
  31. ↑ Hughes RN (June 1996). «Drugs Which Induce Anxiety: Caffeine». New Zealand Journal of Psychology. 25 (1): 36–42.
  32. ↑ Vilarim MM, Rocha Araujo DM, Nardi AE (August 2011). «Caffeine challenge test and panic disorder: a systematic literature review». Expert Rev Neurother. 11 (8): 1185–95. doi:10.1586/ern.11.83. PMID 21797659.
  33. ↑ Vilarim, Marina Machado; Rocha Araujo, Daniele Marano; Nardi, Antonio Egidio (2011). «Caffeine challenge test and panic disorder: A systematic literature review». Expert Review of Neurotherapeutics. 11 (8): 1185–95. doi:10.1586/ern.11.83. PMID 21797659.
  34. ↑ Bruce, Malcolm; Scott, N; Shine, P; Lader, M (1992). «Anxiogenic Effects of Caffeine in Patients with Anxiety Disorders». Archives of General Psychiatry. 49 (11): 867–9. doi:10.1001/archpsyc.1992.01820110031004. PMID 1444724.
  35. ↑ Nardi, Antonio E.; Lopes, Fabiana L.; Valença, Alexandre M.; Freire, Rafael C.; Veras, André B.; De-Melo-Neto, Valfrido L.; Nascimento, Isabella; King, Anna Lucia; Mezzasalma, Marco A.; Soares-Filho, Gastão L.; Zin, Walter A. (2007). «Caffeine challenge test in panic disorder and depression with panic attacks». Comprehensive Psychiatry. 48 (3): 257–63. doi:10.1016/j.comppsych.2006.12.001. PMID 17445520.
  36. ↑ Kedzior, Karina Karolina; Laeber, Lisa Tabata (2014-05-10). «A positive association between anxiety disorders and cannabis use or cannabis use disorders in the general population- a meta-analysis of 31 studies». BMC Psychiatry. 14: 136. doi:10.1186/1471-244X-14-136. ISSN 1471-244X. PMC 4032500. PMID 24884989.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  37. ↑ Crippa, José Alexandre; Zuardi, Antonio Waldo; Martín-Santos, Rocio; Bhattacharyya, Sagnik; Atakan, Zerrin; McGuire, Philip; Fusar-Poli, Paolo (2009-10-01). «Cannabis and anxiety: a critical review of the evidence». Human Psychopharmacology: Clinical and Experimental (անգլերեն). 24 (7): 515–523. doi:10.1002/hup.1048. ISSN 1099-1077. PMID 19693792.
  38. ↑ Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> պիտակ՝ «Grinde 2005 904–909» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում:
  39. ↑ Price, John S. (September 2003). «Evolutionary aspects of anxiety disorders». Dialogues in Clinical Neuroscience. 5 (3): 223–236. PMC 3181631. PMID 22033473.
  40. ↑ 40,0 40,1 40,2 World Health Organization (2009). Pharmacological Treatment of Mental Disorders in Primary Health Care (PDF). Geneva. ISBN 978-92-4-154769-7.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
  41. ↑ Samuels MH (2008). «Cognitive function in untreated hypothyroidism and hyperthyroidism». Curr Opin Endocrinol Diabetes Obes (Review). 15 (5): 429–33. doi:10.1097/MED.0b013e32830eb84c. PMID 18769215.
  42. ↑ Grigsby AB, Anderson RJ, Freedland KE, Clouse RE, Lustman PJ (2002). «Prevalence of anxiety in adults with diabetes: a systematic review». J Psychosom Res (Systematic Review). 53 (6): 1053–60. PMID 12479986.
  43. ↑ Zingone F, Swift GL, Card TR, Sanders DS, Ludvigsson JF, Bai JC (Apr 2015). «Psychological morbidity of celiac disease: A review of the literature». United European Gastroenterol J (Review). 3 (2): 136–45. doi:10.1177/2050640614560786. PMC 4406898. PMID 25922673.
  44. ↑ Molina-Infante J, Santolaria S, Sanders DS, Fernández-Bañares F (May 2015). «Systematic review: noncoeliac gluten sensitivity». Aliment Pharmacol Ther (Systematic Review). 41 (9): 807–20. doi:10.1111/apt.13155. PMID 25753138.
  45. ↑ Neuendorf R, Harding A, Stello N, Hanes D, Wahbeh H (2016). «Depression and anxiety in patients with Inflammatory Bowel Disease: A systematic review». J Psychosom Res (Systematic Review). 87: 70–80. doi:10.1016/j.jpsychores.2016.06.001. PMID 27411754.
  46. ↑ Zhao QF, Tan L, Wang HF, Jiang T, Tan MS, Tan L, և այլք: (2016). «The prevalence of neuropsychiatric symptoms in Alzheimer's disease: Systematic review and meta-analysis». J Affect Disord (Systematic Review). 190: 264–71. doi:10.1016/j.jad.2015.09.069. PMID 26540080.
  47. ↑ Wen MC, Chan LL, Tan LC, Tan EK (2016). «Depression, anxiety, and apathy in Parkinson's disease: insights from neuroimaging studies». Eur J Neurol (Review). 23 (6): 1001–19. doi:10.1111/ene.13002. PMC 5084819. PMID 27141858.
  48. ↑ Marrie RA, Reingold S, Cohen J, Stuve O, Trojano M, Sorensen PS, և այլք: (2015). «The incidence and prevalence of psychiatric disorders in multiple sclerosis: a systematic review». Mult Scler (Systematic Review). 21 (3): 305–17. doi:10.1177/1352458514564487. PMC 4429164. PMID 25583845.
  49. ↑ American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders, fifth edition. Arlington, VA: American Psychiatric Association. ISBN 978-0890425558.
  50. ↑ 50,0 50,1 50,2 50,3 Stein, MB; Sareen, J (19 November 2015). «Clinical Practice: Generalized Anxiety Disorder». The New England Journal of Medicine. 373 (21): 2059–68. doi:10.1056/nejmcp1502514. PMID 26580998.
  51. ↑ Taylor, G.; McNeill, A.; Girling, A.; Farley, A.; Lindson-Hawley, N.; Aveyard, P. (13 February 2014). «Change in mental health after smoking cessation: systematic review and meta-analysis». BMJ. 348 (feb13 1): g1151–g1151. doi:10.1136/bmj.g1151. PMC 3923980. PMID 24524926.
  52. ↑ Cuijpers, P; Sijbrandij, M; Koole, S; Huibers, M; Berking, M; Andersson, G (Mar 2014). «Psychological treatment of generalized anxiety disorder: A meta-analysis». Clinical Psychology Review. 34 (2): 130–140. doi:10.1016/j.cpr.2014.01.002. PMID 24487344.
  53. ↑ Otte, C (2011). «Cognitive behavioral therapy in anxiety disorders: current state of the evidence». Dialogues in clinical neuroscience. 13 (4): 413–21. PMC 3263389. PMID 22275847.
  54. ↑ Pompoli, A; Furukawa, TA; Imai, H; Tajika, A; Efthimiou, O; Salanti, G (13 April 2016). «Psychological therapies for panic disorder with or without agoraphobia in adults: a network meta-analysis». The Cochrane database of systematic reviews. 4: CD011004. doi:10.1002/14651858.CD011004.pub2. PMID 27071857.
  55. ↑ 55,0 55,1 Olthuis, JV; Watt, MC; Bailey, K; Hayden, JA; Stewart, SH (12 March 2016). «Therapist-supported Internet cognitive behavioural therapy for anxiety disorders in adults». The Cochrane database of systematic reviews. 3: CD011565. doi:10.1002/14651858.cd011565.pub2. PMID 26968204.
  56. ↑ Donker, T; Petrie, K; Proudfoot, J; Clarke, J; Birch, MR; Christensen, H (15 November 2013). «Smartphones for smarter delivery of mental health programs: a systematic review». Journal of medical Internet research. 15 (11): e247. doi:10.2196/jmir.2791. PMC 3841358. PMID 24240579.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  57. ↑ Roemer L, Williston SK, Eustis EH (Nov 2013). «Mindfulness and acceptance-based behavioral therapies for anxiety disorders». Curr Psychiatry Rep. 15 (11): 410. doi:10.1007/s11920-013-0410-3.
  58. ↑ Lang AJ (May 2013). «What mindfulness brings to psychotherapy for anxiety and depression». Depress Anxiety. 30 (5): 409–12. doi:10.1002/da.22081.
  59. ↑ Krisanaprakornkit, T; Krisanaprakornkit, W; Piyavhatkul, N; Laopaiboon, M (25 January 2006). «Meditation therapy for anxiety disorders». The Cochrane database of systematic reviews (1): CD004998. doi:10.1002/14651858.CD004998.pub2. PMID 16437509.
  60. ↑ 60,0 60,1 Saeed, SA; Bloch, RM; Antonacci, DJ (15 Aug 2007). «Herbal and dietary supplements for treatment of anxiety disorders». American family physician. 76 (4): 549–56. PMID 17853630.

Գրականություն

Արտաքին հղումներ

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Տագնապային_խանգարում&oldid=5058960» էջից