Ռուբեն Զարդարյան

հայ լրագրող, խմբագիր, թարգմանիչ, քաղաքական գործիչ, բանաստեղծ, գրող

Ռուբեն Զարդարյան (1874[1][2][3][…], Սևերեկ, Շանլըուրֆայի մարզ, Թուրքիա[3][4] - օգոստոսի 16, 1915(1915-08-16), Այաշ, Անկարայի վիլայեթ, Օսմանյան կայսրություն), արևմտահայ նշանավոր գրող, թարգմանիչ, խմբագիր, հասարակական, քաղաքական գործիչ։

Ռուբեն Զարդարյան
արմտ. հայ.՝ Ռուբէն Զարդարեան
Ծնվել է1874[1][2][3][…]
ԾննդավայրՍևերեկ, Շանլըուրֆայի մարզ, Թուրքիա[3][4]
Վախճանվել էօգոստոսի 16, 1915(1915-08-16)
Վախճանի վայրԱյաշ, Անկարայի վիլայեթ, Օսմանյան կայսրություն
Մասնագիտությունգրող, խմբագիր, հրապարակախոս, թարգմանիչ, լրագրող և քաղաքական գործիչ
Ազգությունհայ
Քաղաքացիություն Օսմանյան կայսրություն
ԿրթությունԽարբերդի ազգային Կեդրոնական վարժարան
ԱշխատավայրՌազմիկ, Ազատամարտ և Մասիս
ԶավակներՀրաչ Զարդարյան և Raphaël Zartarian?
Ռուբեն Զարդարյան Վիքիքաղվածքում
Ռուբեն Զարդարյան Վիքիդարանում
 Rupen Zartarian Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

խմբագրել

Ռուբեն Զարդարյանը ծնվել է Սևերեկի գավառի Սևերեկ գյուղաքաղաքում։ Երկու տարեկան հասակում ծնողների հետ տեղափոխվել է Խարբերդ, որտեղ ստացել է կրթությունը, սովորել նախ ազգային վարժարանում, Ամերիկյան դպրոցում, ապա աշակերտել է Թլկատինցուն։ 1892-1903 թթ. ուսուցիչ է եղել Մեզիրեի ազգային Կեդրոնական վարժարանում։ 1903-1904 թթ. ձերբակալվել է քաղաքական գործունեության համար։ 1905-1908 թթ. բնակվել է Բուլղարիայի Պլովդիվ քաղաքում, որտեղ խմբագրել է «Ռազմիկ» թերթը։ 1908 թ. երիտթուրքերի հեղաշրջումից հետո վերադարձել է Կ.Պոլիս։

Եղել է Հայոց Մեծ Եղեռնի զոհ։ Ձերբակալվել է, ուղարկվել Այաշ, Կոնիա, Հալեպ, որտեղ և զոհվել է։

Ստեղծագործություններ

խմբագրել
 
Անդրանիկ Օզանյան և Ռուբեն Զարդարյան

1909 թ. հիմնել է «Ազատամարտ» օրաթերթը։ Գրական ասպարեզ է մտել 1890-ականների սկզբներից, Խարբերդից աշխատակցելով պոլսահայ թերթերին՝ «Ծաղիկ», «Մասիս», «Արևելյան մամուլ» և այլն։

1910 թ. լույս է տեսել Ռուբեն Զարդարյանի «Ցայգալոյս» գիրքը, որը 1912 թ. ֆրանսերեն հրատարակվել է Փարիզում։ Ռուբեն Զարդարյանը գրել է չափածո ու արձակ բանաստեղծություններ, նորավեպեր («Սեւ հաւը կանչեց», «Նահանջ», «Ապրելու համար», «Տան սէրը», «Սարերու տղան», «Զղջումը»), հեքիաթներ, լեգենդներ, գրականագիտական հոդվածներ։ Կազմել և հրատարակել է «Մեղրագետ» ընթերցարանը (6 գիրք)։ Թարգմանել է Մաքսիմ Գորկու, Վ. Կորոլենկոյի, Է. Վերհառնի, Պերսի Շելլիի, Վիկտոր Հյուգոյի, Օսկար Ուայլդի, Անատոլ Ֆրանսի երկերից[5]։

  • Ցայգալոյս, Կ. Պոլիս, 1910, 236 էջ։
  • Ամբողջական էջեր, Փարիզ, 1930, 215 էջ։
  • Ցայգալոյս, Վենետիկ, 1945, 100 էջ։
  • Ցայգալոյս, Վենետիկ, 1959, 104 էջ։
  • Ցայգալույս, Երևան, 1959, 598 էջ։
  • Ցայգալոյս, Պէյրութ, 1977, 447 էջ։
  • Ցայգալոյս, Վենետիկ, 1983, 108 էջ։
  • Ցայգալոյս, Անթիլիաս, 1994, 448 էջ։
  • Ընտրանի, Երևան, 2014, 200 էջ։
  • Յօդուածներ, Իսթանպուլ, 2015, 199 էջ։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. 1,0 1,1 Faceted Application of Subject Terminology
  2. 2,0 2,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. ԽուդավերդյանՀայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
  4. 4,0 4,1 4,2 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.)Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 2.
  5. Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005.
 Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ռուբեն Զարդարյան» հոդվածին։
 Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ռուբեն Զարդարյան» հոդվածին։
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ռուբեն Զարդարյան» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 3, էջ 665