Արևելյան մամուլ
«Արևելյան մամուլ», գրական-քաղաքական պարբերական։ Հրատարակվել է Զմյուռնիայում, 1871-1909 թթ. և 1919-1922 թթ.։ 1871-1893 թթ.-ին՝ ամսագիր. 1894-1902 թթ.-ին՝ կիսամսյա հանդես, 1903-1909 թթ-ին՝ շաբաթաթերթ, 1919-1922 թթ.-ին օրաթերթ։
| Արևելյան մամուլ արմտ. հայ.՝ Արեւելեան մամուլ | |
|---|---|
| Տեսակ | պարբերական, ամսագիր, կիսամսյա ամսագիր, շաբաթաթերթ և օրաթերթ |
| Լեզու | արևմտահայերեն |
| Գլխավոր խմբագիր | Մատթեոս Մամուրյան[1] |
| Հիմնադրվել է | 1871[1] |
| Լուծարվել է | 1922[1] |
Խմբագիրներ՝ Մատթեոս Մամուրյան (1871-1901 թթ.), Հրանտ Մամուրյան (1901-1909 թթ., 1919-1922 թթ.)։
Թերթը ունեցել է ժողովրդավարական ուղղություն, պաշտպանել է Օսմանյան կայսրության կազմում արևմտահայերի ինքնավարության գաղափարը։ 1877-1878 թվականների ռուս-թուրքական պատերազմի ժամանակ և հետո «Արևելյան մամուլ»-ը կողմնորոշվել է դեպի Անգլիան՝ նրանից ակնկալելով բարենորոգումների անցկացում արևմտյան Հայաստանում։ 1878 թվականի Բեռլինի կոնգրեսից հետո քննադատել է Կ. Պոլսի պատրիարք Ներսես Վարժապետյանին՝ նրա գործունեության մեջ չտեսնելով ազգային քաղաքականության սկզբունքները։
1870-1880-ական թթ. վաղաժամ է համարել ազատագրական պայքարը՝ գտնելով, որ դրան պետք է նախորդի տնտեսական, ազգային, մշակութային զարգացման մի տևական ժամանակաշրջան։ 1880 թվականից հրաժարվել է արտաքին քաղաքական որևէ կողմնորոշումից և հիմնականում ապավինել հայության ազգային միասնության շնորհիվ ինքնորոշման հասնելու գաղափարին։ «Արևելյան մամուլ»-ի հրապարակախոսության մեջ իրական կողմերով ներկայացված է Հայաստանի բնակչության կեղեքումը թուրք և քուրդ հարստահարիչների կողմից։ 1908 թ.-ի երիտթուրքական հեղաշրջումից հետո հանդես է եկել երիտթուրքերի ջարդարար քաղաքականության դեմ և հայ ժողովրդի փրկությունը տեսել զինված ինքնապաշտպանության մեջ։ 1919-1922 թվականներին լայնորեն անդրադարձել է հույն-թուրքական պատերազմին, Կիլիկյան Հայաստանի իրադարձություններին, հայկական հարցի վիճակին[2][3][4][5][6]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
- ↑ «Վիեննայի մենաստանի մամուլի շտեմարան- ԱՐԵՒԵԼԵԱՆ ՄԱՄՈՒԼ 1908թ». Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 15-ին.
- ↑ «Վիեննայի մենաստանի մամուլի շտեմարան- ԱՐԵՒԵԼԵԱՆ ՄԱՄՈՒԼ 1919-1922թթ». Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 15-ին.
- ↑ «Վիեննայի մենաստանի մամուլի շտեմարան- ԱՐԵՒԵԼԵԱՆ ՄԱՄՈՒԼ 1871-1909թթ». Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 15-ին.
- ↑ «Վիեննայի մենաստանի մամուլի շտեմարան- ԱՐԵՒԵԼԵԱՆ ՄԱՄՈՒԼ 1919-1922թթ». Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 15-ին.
- ↑ «Համահայկական թվանշային գրադարան».
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 2, էջ 36)։ 
|
| Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբանական տարբերակը վերցված է «Հայկական հարց» հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։
|