Ջոն Գուդենաֆ
Ջոն Բանիսթեր Գուդենաֆ (անգլ.՝ John Bannister Goodenough, հուլիսի 25, 1922[1][2], Ենա, Թյուրինգիա, Վայմարյան Հանրապետություն - հունիսի 25, 2023[3], Օստին, ԱՄՆ[4]), ամերիկացի գիտնական, ֆիզիկայի և նյութագիտության մասնագետ։ Նա լիթիում-իոնային մարտկոցում, որպես կատոդ, առաջարկել է լիթիումի կոբալտիտ (LixCoO2)։ Մի շարք հեղինակավոր մրցանակների դափնեկիր է։ 2012 թվականից՝ ԱՄՆ գիտությունների ազգային ակադեմիայի անդամ[26], 1992 թվականից՝ Ֆրանսիայի գիտությունների ակադեմիայի[27] և 2012 թվականից՝ Լոնդոնի թագավորական ընկերության՝ օտարերկրյա անդամ[28]։
Գործունեություն
խմբագրել1944 թվականին գերազանցությամբ ավարտել է Եյլի համալսարանը, որից հետո որոշ ժամանակ ծառայել է ԱՄՆ բանակում։ Զորացրվելով՝ 1947 թվականին Չիկագոյի համալսարանում պաշտպանել է ֆիզիկայի վերաբերյալ իր թեզը (գիտական կոնսուլտանտ՝ Քլարենս Զեներ)։
Վերջին տարիներին աշխատել է մարտկոցի նոր տեսակի վրա, որտեղ մետաղը վերածվում է ապակու։ Գուդենաֆի կարծիքով՝ որոշ գիտնականներ բնութագրվում են ուշ հասունությամբ, և ամենից կարևոր գիտական նվաճումները նրանց են գալիս ծերության շրջանում[29]։
Լիթիում-իոնային մարտկոցների աշխատանքներին մասնակցելու համար Գուդենաֆը 2019 թվականին արժանացել է Քիմիայի Նոբելյան մրցանակի (Սթենլի Ուիթինգհեմի և Ակիրա Յոշինայի հետ)։ Նա դարձել է մրցանակի ամենածեր դափնեկիրը․ մրցանակի պարգևատրման պահին նա եղել է 97 տարեկան։
Մահացել է 2023 թվականի հունիսի 25-ին՝ կյանքի 101-րդ տարում[30]։
Մրցանակներ
խմբագրել- Հարյուրամյակի մրցանակ (1975)
- Ճապոնիայի մրցանակ (2001)
- Էնրիկո Ֆերմիի մրցանակ (2009)
- ԱՄՆ ազգային գիտական մեդալ (2011)
- Չառլզ Սթարք Դրեյփերի մրցանակ (2014)
- Տրանսպորտային այլընտրանքային վառելիքի նորարարության մրցանակ (2015)
- «Welch Award in Chemistry» (2017)
- Բենջամին Ֆրանկլինի մեդալ (2018)
- Կոպլիի մեդալ (2019)
- Քիմիայի Նոբելյան մրցանակ (2019)
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Who's who (բրիտ․ անգլ.) — (untranslated), 1849. — ISSN 0083-937X
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Obituary. Goodenough, Nobel laureate who gave the world Li-ion batteries, passes away — Business Line, 2023.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Nobelprize.org — Nobel Foundation.
- ↑ Find A Grave — 1996.
- ↑ Montenegro A. ORCID Public Data File 2023 — 2023. — doi:10.23640/07243.24204912.V1
- ↑ Montenegro A. ORCID Public Data File 2023 — 2023. — doi:10.23640/07243.24204912.V1
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
- ↑ John Goodenough: Biography — Royal Society.
- ↑ John B. Goodenough, The University of Texas at Austin — NAS.
- ↑ John Goodenough — French Academy of Sciences.
- ↑ Dr. John B. Goodenough — NAE.
- ↑ 13,0 13,1 https://awards.acm.org/fellows/award-recipients
- ↑ The President's National Medal of Science: Recipient Details — NSF.
- ↑ Charles Stark Draper Prize for Engineering: Dr. John B. Goodenough — NAE.
- ↑ https://www.japanprize.jp/en/laureates_by_year.html
- ↑ https://science.osti.gov/fermi/Award-Laureates
- ↑ https://welch1.org/awards/welch-award-in-chemistry/past-recipients
- ↑ New Fellows 2010
- ↑ https://www.jpost.com/Israel-News/Netanyahu-announces-2015-alternative-fuels-prize-421231
- ↑ The Nobel Prize in Chemistry 2019 — Royal Swedish Academy of Sciences, 2019.
- ↑ Award winners : Copley Medal
- ↑ Olin Palladium Award — Electrochemical Society.
- ↑ https://clarivate.com/citation-laureates
- ↑ https://www.washingtonaward.com/directory/2020s/
- ↑ Профиль на сайте Национальной академии наук США.
- ↑ Профиль на сайте Французской академии наук.
- ↑ Профиль на сайте Лондонского королевского общества.
- ↑ Pagan Kennedy. To Be a Genius, Think Like a 94-Year-Old // The New York Times, 7.04.2017.(անգլ.)
- ↑ «Goodenough, Nobel laureate who gave the world Li-ion batteries, passes away». www.thehindubusinessline.com (անգլերեն). 2023 թ․ հունիսի 26. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 26-ին.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջոն Գուդենաֆ» հոդվածին։ |