Յանեզ Տրդինա
Յանեզ Տրդինա (սլովեներեն՝ Janez Trdina, մայիսի 29, 1830[1], Mengeš, Սլովենիա - հուլիսի 14, 1905[1], Նովո Մեստո, Սլովենիա), սլովեն գրող և պատմաբան; Նշանավոր գրող Իվան Ցանկարը նրան բնորոշել է որպես «իր ժամանակների լավագույն ոճով ստեղծագործած սլովեն գրողի»[2]։ Իր գեղարվեստական երկերում Տրդինան մեծ սիրով ու վարպետորեն է պատկերել հայրենի երկրի Ստորին Կառնիոլա երկրամասն ու Գորյանցի լեռնաշղթան; Սլովենիայի և Խորվաթիայի միջև սահմանի հարավարևելյան մասում գտնվող լեռը, որ ամենաբարձրն է Գորյանցի լեռնաշղթայում, 1923 թվականին կոչվել է Տրդինայի անունով՝ (սլովեն.՝ Trdinov vrh, խորվ.՝ Sveta Gera):
Յանեզ Տրդինա | |
|---|---|
.jpg) | |
| Ծնվել է | մայիսի 29, 1830[1] |
| Ծննդավայր | Mengeš, Սլովենիա |
| Վախճանվել է | հուլիսի 14, 1905[1] (75 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Նովո Մեստո, Սլովենիա |
| Գերեզման | Ločna Cemetery |
| Գրական անուն | Janez Dermavov, Peripatetikar և Vinko Lozić |
| Մասնագիտություն | պատմաբան, գրող, ազգագրագետ, բանաստեղծ և ուսուցիչ |
| Լեզու | սլովեներեն |
| Քաղաքացիություն |  Ավստրիական կայսրություն և Ցիսլեյտանիա |
| Կրթություն | Վիեննայի համալսարան |
 Janez Trdina Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն խմբագրել
Յանեզը ծնվել է Մենգեշում, որ գտնվում էր այն ժամանակներում Ավստրո-Հունգարիայի կայսրության մաս հանդիսացած Կառնիոլայի դքսության հյուսիսային մասում։ Հաճախել է Լյուբլյանայի դպրոցը, այնուհետև Վիեննայում աշխարհագրություն, պատմություն և սլավոնական բանասիրություն է ուսումնասիրել, որից հետո ուսուցչություն է արել Խորվաթիայում՝ Վարաժդինում ու Ռիեկայում։ 1867 թվականին նրան ազատել են աշխատանքից՝ «սովորողների մտքերը ծայրահեղ ազատական գաղափարներով, արմատական քաղաքական տեսակետներով պղտորելու» պատճառաբանությամբ։ Տրդինան աշխատանքի է անցել Բրշլին գյուղում, որոշ ժամանակ անց՝ մերձակա Նովո Մեստո քաղաքում[3]։
Ստեղծագործությունների մասին խմբագրել
Տրդինան շատ է ճամփորդել Ստորին Կառնիոլայում, մոտիկից ծանոթացել և խորությամբ ուսումնասիրել է բնակիչների կյանքը, կենցաղը, սովորությունները, տարազը, երգերն ու տաղերը, միով բանիվ՝ ազգագրությունն ու բանահյուսությունը, և նշումներ, ընդարձակ գրառումներ է կատարել իր նոթատետրերում։ Դրանք լեփ-լեցուն էին նաև ժողովրդական ասացվածքներով, առածներով, անեկդոտներով, հեքիաթներով... Տրդինան մշակել է կուտակած նյութերը ռեալիստական, հաճախ էլ՝ նատուրալիստական ոգով՝ մերժելով գյուղական կյանքի ռոմանտիկական, հովվերգական տեսանկյունից դիտարկումն ու պատկերումը։ Իր այդ մշակումները նա հրատարակել է 1882 թվականին մի ժողովածուում, որ վերնագրել է Bajke in povesti o Gorjancih (Գորյանցի սարերի հեքիաթներն ու պատմությունները)[4]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ «Janez Trdina». City Municipality of Novo Mesto. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ մայիսի 23-ին. Վերցված է 2008 թ․ սեպտեմբերի 19-ին.
- ↑ Helga Glušič, Sto Slovenskih Pripovednikov (Ljubljana: Prešernova družba, 1996) 961-6186-21-3
- ↑ Slovene Post Office site on the occasion of issuing a stamp of Trdina in 2005
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յանեզ Տրդինա» հոդվածին։ |