Նովո Մեստո

Նովո Մեստո
Բնակավայր
	Նովո Մեստո
	սլովեն.՝ Novo mesto
Դրոշ	Զինանշան
Երկիր	Սլովենիա
Մակերես	33,3 կմ²
ԲԾՄ	181 մետր
Բնակչություն	▲24 183 մարդ (հունվարի 1, 2020)
Ժամային գոտի	UTC+1 և UTC+2
Փոստային դասիչ	8000
Ավտոմոբիլային կոդ	NM
Պաշտոնական կայք	novomesto.si
	Նովո Մեստո (Սլովենիա)
	Նովո Մեստո (Սլովենիա)
	Նովո Մեստո Վիքիպահեստում

Նովո Մեստո (սլովեներեն՝ Novo Mesto, գերմաներեն՝ Neustadtl), քաղաք Սլովենիայի հարավարևելյան մասում։ Նույնանուն համայնքի վարչական կենտրոնն է։ Ընկած է Կրկա գետի հովտում, Խորվաթիայի հետ Սլովենիայի սահմանի մոտ, մայրաքաղաք Լյուբլյանայից շուրջ 60 կիլոմետր դեպի հարավ-արևելք։ Dolenjska կամ Ստորին Կրայնա երկրամասսի ամենախոշոր բնակավայրն է և տնտեսական ու մշակութային կենտրոնը^[2]։ 2018 թվականի տվյալներով բնակչության թվաքանակը եղել է 23 335^[3]։

Պատմություն խմբագրել

Քաղաքի ներկայիս տարածքում ու շրջակայքում մարդիկ բնակություն են հաստատել դեռևս ուշ բրոնզի դարաշրջանում՝ մեր թվականությունից մոտավորապես հազար տարի առաջ։ Հնագիտական պեղումների արդյունքում հայտնաբերվել են նաև իլլիրիացիների, կելտերի հին հռոմեացիների բնակավայրերի մնացորդներ (վերջինները թվագրվում են մեր թվականության 4-րդ դարով)։ Միջին դարերում, Ստիչնայի ցիստերյան վանքի մերձակայքում գտնվելու շնորհիվ, Նովո Մեստոն եղել է կարևոր վաճառատեղի։ 1365 թվականին ավստրիացի Հաբսբուրգների ազնվականական տոհմի ներկայացուցիչ՝ իշխան Ռուդոլֆ Չորրորդը բնակավայրին քաղաքի կարգավիճակ է շնորհել և վերանվանել Rudolphswert^[4] Ipak su ga ljudi radije nazivali Neumarktl (Novo mjesto) nego Rudolfswerth, i to zbog toga jer je doista bilo novo.^[4]: Քաղաքը բուռն ծաղկում է ապրել հատկապես 16-րդ դարում, սակայն վրա են հասել թուրքերի հարձակումները, և շատ բնակիչներ, հարկադրված, լքել են բնակավայրը, հեռացել համեմատաբար ապահով վայրեր։ XVIII դարի վերջերից քաղաքը բռնել է վերազարթոնքի ուղին, իսկ 1890 թվականից երկաթուղով Լյուբլյանայի հետ կապվելը նոր թափ է հաղորդել նրա զարգացմանը^[5]։

Ներկայումս քաղաքում գործում են արդյունաբերական բազմաթիվ ձեռնարկություններ, որոնց շարքում առանձնանում են Adria Mobil ու Renault ավտոմեքենաշինական ընկերությունների և դեղագործական Krka ընկերության գործարանները։ Քաղաքը համբավվել է նաև յուրահատուկ՝ cviček տեսակի գինու արտադրությամբ. այն պատրաստվում է շրջակա գյուղերում աճեցվող խաղողի Žametovka տեսակից, ինքնատիպ տեխնոլոգիայով։

Կլիմա խմբագրել

Նովո Մեստոի կլիմայական տվյալները
Ամիս	հունվ	փետ	մարտ	ապր	մայ	հուն	հուլ	օգոս	սեպ	հոկ	նոյ	դեկ	Տարի
Ռեկորդային բարձր °C (°F)	17.1 (62.8)	21.5 (70.7)	25.8 (78.4)	28.4 (83.1)	32.6 (90.7)	34.8 (94.6)	36.6 (97.9)	39.9 (103.8)	30.2 (86.4)	27.1 (80.8)	23.5 (74.3)	19.5 (67.1)	39.9 (103.8)
Միջին բարձր °C (°F)	3.7 (38.7)	6.6 (43.9)	11.5 (52.7)	16.2 (61.2)	21.3 (70.3)	24.4 (75.9)	26.8 (80.2)	26.2 (79.2)	21.4 (70.5)	15.8 (60.4)	9.1 (48.4)	4.2 (39.6)	15.6 (60.1)
Միջին օրական °C (°F)	0.0 (32)	1.9 (35.4)	6.0 (42.8)	10.6 (51.1)	15.5 (59.9)	18.7 (65.7)	20.7 (69.3)	19.9 (67.8)	15.4 (59.7)	10.7 (51.3)	5.2 (41.4)	0.9 (33.6)	10.4 (50.7)
Միջին ցածր °C (°F)	−3.2 (26.2)	−2.5 (27.5)	1.1 (34)	5.0 (41)	9.6 (49.3)	13.0 (55.4)	14.7 (58.5)	14.5 (58.1)	10.8 (51.4)	6.8 (44.2)	2.1 (35.8)	−1.8 (28.8)	5.9 (42.6)
Ռեկորդային ցածր °C (°F)	−23.5 (−10.3)	−25.6 (−14.1)	−17.2 (1)	−5.8 (21.6)	−1.2 (29.8)	3.8 (38.8)	6.1 (43)	5.6 (42.1)	1.0 (33.8)	−6.6 (20.1)	−15.1 (4.8)	−17.1 (1.2)	−25.6 (−14.1)
Տեղումներ մմ (դյույմ)	54 (2.13)	59 (2.32)	76 (2.99)	89 (3.5)	97 (3.82)	131 (5.16)	99 (3.9)	128 (5.04)	130 (5.12)	118 (4.65)	106 (4.17)	85 (3.35)	1171 (46,1)
Միջ. տեղումների օրեր (≥ 0.1 mm)	11	10	11	14	14	14	11	11	13	14	14	14	151
Միջին ամսական արևային ժամ	80	112	147	172	230	240	284	253	186	126	71	60	1961
Աղբյուր #1: Slovenian Environment Agency (ARSO)^[6] (data for 1981–2010)
Աղբյուր #2: Slovenian Environment Agency (ARSO)^[7] (some extreme values for 1951–2014)

Ուշագրավ փաստեր խմբագրել

Հիշատակման է արժանի այն փաստը, որ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների նախագահ Դոնալդ Թրամփի կինը՝ ԱՄՆ առաջին տիկին Մելանյա Թրամփը, ծնունդով Նովո Մեստո քաղաքից է^[8]։
Կայսսրուհի Մարիա Թերեզան 1746 թվականին գիմնազիա է հիմնել քաղաքում, որտեղ մինչև 1870 թվականը (երբ սկսվել է կրթության աշխարիկացումը) դասավանդել են ֆրանցիսկյան վանականները (նրանց վանքը քաղաքամերձ բլրի վրա հիմնվել էր դեռևս 1472 թվականին)^[9]։

Պատմամշակութային հուշարձաններ խմբագրել

Սբ. Նիկողայոս եկեղեցի (Տինտորետտոյի նկարներով)
Հնագիտական թանգարան – Dolenjska Museum
Սբ. Լեոնարդի եկեղեցի
Ֆրանցիսկյան վանք

Պատկերասրահ խմբագրել

Քաղաքապետարանը
Փողոց հին քաղաքամասում
Քաղաքի կենտրոնը
Դիլանչևա փողոցը
Ռոզմանի փողոցը
Սբ. Լեոնարդ եկեղեցին
Տեսարան քաղաքից
Kandija կամուրջը
Տեսարան քաղաքից
Երկաթուղային կայարանը
Gotna vas արվարձանը
Սբ. Լենարտ եկեղեցին
Նովո Մեստոն 1689 թվականի փորագրապատկերում
Սբ. Նիկողայոս եկեղեցին
Գլխավոր հրապարակի միջնադարյան շենքերը (14-16-րդ դդ.)
Breg թաղամասը Կրկայի ափին
Մատուցվում է Cviček գինին
Žametovka խաղողի ողկույզը
Քաղաքի մերձակայքում՝ Կրկա գետի կղզու վրա 13-րդ դարում կառուցված դղյակը (վերածվել է հյուրանոցի)

Քույր քաղաքներ խմբագրել

Գրականություն խմբագրել

Vrhovec, Ivan : Zgdovina Novega Mesta, Laibach, 1891
Milko Kos: Ustanovitev Novega mesta(Gründung von Novo mesto), in: Srednjeveška kulturna družbena in politična zgodovina Slovencev, izbrane razprave, stran 310–321, (Die Geschichte der Kultur, der Gesellschaft und der Politik der Slowenen im Mittelalter, ausgewählte Abhandlungen, S. 310–321), Slovenska matica, Ljubljana 1985,
Bibliothek: Kleine touristische Monographien mit dem Titel Dolenjska/Unterkrain, Nr. 11, Dolenjska turistička zveza Novo Mesto – Zagreb, 1974, Seite 104 f. (statistische Daten veraltet),
Herbert Taub: Jugoslawien – Illustriertes Touristenhandbuch (Staufacher-Reiseführer) Zürich 1957, S. 202 (statistische Daten veraltet),
Museen und Galerien in Slowenien, Dolenjski muzej (Museum von Unterkrain), Ljubljana 1979, S. 64 f. (Daten vermutlich zumindest teilweise nicht aktuell)

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ Prebivalstvo - izbrani kazalniki, naselja, Slovenija, letno — Statistical Office of the Republic of Slovenia.
↑ Novo Mesto municipal site
↑ https://www.stat.si/StatWeb/File/NewsAttachment/2521%7Ctytuł=Prebivalci(չաշխատող հղում) po spolu, občine in naselja, Slovenija, 1. januar 2018|opublikowany=Statistični urad Republike Slovenije|język=sl|data dostępu=2019-03-29}}
↑ ^4,0 ^4,1 «Ustanovitev Novega Mesta» (slovenski). Občina Novo Mesto. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ փետրվարի 26-ին. Վերցված է 28. 04. 2014-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
↑ |nazwisko= Fallon|imię= Steve|tytuł=Lonely Planet Slovenia|wydanie= 5|wydawca= Lonely Planet|miejsce= Londyn|rok= 2007|isbn= 978-1741044805|strony= 203}}
↑ «Climate normals 1981–2010» (PDF). ARSO. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 3-ին.
↑ «Extreme values of measured yearly, monthly and daily values of chosen meteorological parameters in 1951–2014». ARSO. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 3-ին.
↑ https://www.biography.com/us-first-lady/melania-trump%7Ctitel=Melania(չաշխատող հղում) Trump|språk=engelska|hämtdatum=2020-03-30}}
↑ «Frančiškanski samostan» (slovenski). Občina Novo Mesto. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ փետրվարի 26-ին. Վերցված է 29. 04. 2014-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
↑ ^10,0 ^10,1 ^10,2 ^10,3 ^10,4 ^10,5 ^10,6 ^10,7 ^10,8 «Prijateljska mesta» (slovenski). Občina Novo Mesto. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունիսի 6-ին. Վերցված է 29. 04. 2014-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նովո Մեստո» հոդվածին։

[_fa19fc487012d820-1] Prebivalstvo - izbrani kazalniki, naselja, Slovenija, letno — Statistical Office of the Republic of Slovenia.

[2] Novo Mesto municipal site

[Prebivalci_po_spolu_občine-3] ttps://www.stat.si/StatWeb/File/NewsAttachment/2521%7Ctytuł=Prebivalci(չաշխատող հղում) po spolu, občine in naselja, Slovenija, 1. januar 2018|opublikowany=Statistični urad Republike Slovenije|język=sl|data dostępu=2019-03-29}}

[rudi-4] 4,0 ^4,1 «Ustanovitev Novega Mesta» (slovenski). Občina Novo Mesto. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ փետրվարի 26-ին. Վերցված է 28. 04. 2014-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[5] |nazwisko= Fallon|imię= Steve|tytuł=Lonely Planet Slovenia|wydanie= 5|wydawca= Lonely Planet|miejsce= Londyn|rok= 2007|isbn= 978-1741044805|strony= 203}}

[6] «Climate normals 1981–2010» (PDF). ARSO. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 3-ին.

[7] «Extreme values of measured yearly, monthly and daily values of chosen meteorological parameters in 1951–2014». ARSO. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 3-ին.

[8] ttps://www.biography.com/us-first-lady/melania-trump%7Ctitel=Melania(չաշխատող հղում) Trump|språk=engelska|hämtdatum=2020-03-30}}

[fran-9] «Frančiškanski samostan» (slovenski). Občina Novo Mesto. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ փետրվարի 26-ին. Վերցված է 29. 04. 2014-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[pri-10] 10,0 ^10,1 ^10,2 ^10,3 ^10,4 ^10,5 ^10,6 ^10,7 ^10,8 «Prijateljska mesta» (slovenski). Občina Novo Mesto. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունիսի 6-ին. Վերցված է 29. 04. 2014-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]