Հաց
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Հաց (այլ կիրառումներ)
Հաց, առաջին անհրաժեշտության սննդամթերք, որը պատրաստվում է հացահատիկների ալյուրից ստացված խմորից և երբեմն նաև այլ հավելյալ բաղադրիչներից։ Խմորը պատրաստում են ալյուրով, ջրով ու աղով, երբեմն ավելացնելով շաքար, յուղ, կաթ և այլ մթերքներ։ Հիմնականում օգտագործվում է ցորենի և աշորայի, սակավ՝ եգիպտացորենի և գարու ալյուրը։ Հաց ստանալու համար պատրաստի խմորը թխում են, սակայն կան հացի տարբեր տեսակներ, որոնք պատրաստման այլ տեխնոլոգիա ունեն. օրինակ պուրիների խմորը տապակում են, մանթուների խմորը՝ շոգեխաշում, տորտիլաներինը՝ անձեթ թավայի վրա օդ թռցնելով տապակում և այլն։
 | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | սննդատեսակ |
| Ենթատեսակ | հիմնական սննդամթերք, Հացաբուլկեղեն և bánh? |
| Արտադրման վայր | Եվրոպա |
| Հիմնական | ջուր[1], ալյուր[1] և սեղանի աղ[1] |
 Bread Վիքիպահեստում | |
Մարդիկ սկսել են հաց պատրաստել դեռևս 30 000 տարի առաջ։
Հայաստանում տարածված հացատեսակներից են Կրկենին, լոշը, լիպոշը, բոքոնը, մատնաքաշը, բաղարջը ,լավաշը, խորիս հացը։
ՊատմությունԽմբագրել
Հացը հնագույն պատրաստված սննդամթերքներից է, որը հայտնվել է նեոլիթական դարաշրջանում[2]։ Առաջին հացը մի տեսակ տապակած խառնուրդ էր, պատրաստված հացահատիկներից և ջրից, եւ կարող էր հանգեցնել նաև պատահական ճաշ պատրաստելու կամ ջրի և ալյուրի հետ փորձարկված փորձերի։ Նման վաղ հացերի ժառանգները ներկայումս արտադրվում են աշխարհի տարբեր հացահատիկներից, օրինակ, մեքսիկական տորլիլա, հնդկական սալաթ, չինական բաբաբեն, շոտլանդական վարսակային թխվածքաբլիթներ, հյուսիսամերիկյան եգիպտացորենի տորթեր և եթովպիական ինգեր։ Նման հաց տորթի ձևով դարձավ բազմաթիվ հնագույն քաղաքակրթությունների սննդի հիմքը. Շումերացիները գարու հաց էին ուտում, մ.թ.ա. XII դարունվող վրաններում։ Թոխարների հուղարկավորության մեջ (մ.թ.ա 1800 թ. Լուանդի գեղեցկուհին) հայտնաբերվել է հացահատիկիվ տոպրակ և մաղ, ինչը, անշուշտ, ցույց է տալիս հացի օգտագործման փաստը։
Ենթադրվում է, որ Եգիպտոսում հայտնաբերված խմորիչ խմորից ցորենի հացի աճը տեղական բարենպաստ պայմանների շնորհիվ էր, և այդպիսի հաց պատրաստելու համար անհրաժեշտ էր ցորեն երկու նոր հատկություններով։ Եգիպտոսի վաղ դինաստիկ ժամանակաշրջանում կատարված առաջին բարելավումը այն էր, որ հայտնաբերվել է ցորենը, որը կարող էր կալսել առանց նախնական չորացման։ Գլութեն (սպիտակուց) շատ պարունակող ցորենի հայտնագործությունը երկրորդ էր, դա օգնեց հացի խմորիչի առաջացմանը։
Հացի քիմիական կազմը և յուրացվելիությունըԽմբագրել
Հացը հիմնականում ածխաջրային սնունդ է, որտեղ ածխաջրերի և սպիտակուցների հարաբերակցությունը 6։1, օպտիմալ հարաբերակցությունը՝ 4։1։ Հացի քիմիական կազմը կախված է հիմնականում ալյուրի տեսակից և բաղադրիչներից։ Հացի սննդարար նյութերը յուրացվում են ոչ ամբողջությամբ։ Յուրացվելիությունը կախված է արտադրանքի արտաքին տեսքի գրավչությունից, համից, բուրմունքից, ծակոտենությունից և ալյուրի տեսակից։ Որքան բարձր է ալյուր տեսակը, այնքան լավ են յուրացվում սննդարար նյութերը, մանավանդ սպիտակուցները։
ՊատկերասրահԽմբագրել
Տարբեր տեսակի հացեր, ցուցահանդեսի ժամանակ
Հացաբուլկեղեն
Կտրատած հաց
Հացի խանութ Հյուսիսային Իտալիայում, առողջ ապրելակերպի մասին «Առողջության օրագիր» (Tacuinum Sanitatis) տրակտատից
15-րդ դարի սկիզբ
ԾանոթագրություններԽմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 https://revista-fi.com/artigos/panificacao/ingredientes-enriquecedores-para-panificacao
- ↑ «Prehistoric man ate flatbread 30,000 years ago: study»։ phys.org (անգլերեն)։ Վերցված է 2022-04-08
Արտաքին հղումներԽմբագրել
- Հացը երեխայի սննդակարգում Archived 2013-08-19 at the Wayback Machine.
| Տես՝ Հաց Վիքիբառարան, բառարան և թեզաուրուս |