Կումանովո

Կումանովո
Քաղաք
	Կումանովո
	մակեդոներեն՝ Куманово
Դրոշ	Զինանշան
	Կումանովոյի գլխավոր հրապարակ
Երկիր	Հյուսիսային Մակեդոնիա
Շրջան	Հյուսիսարևելյան շրջան
Համայնք	Կումանովոյի համայնք
Հիմնադրված է	1519 թ.
Առաջին հիշատակում	1519
Մակերես	509.48 կմ²
ԲԾՄ	330 մ
Խոսվող լեզուներ	մակեդոներեն
Բնակչություն	70․842 մարդ (2002)
Խտություն	207.04 մարդ/կմ²
Ժամային գոտի	UTC+1, ամառը UTC+2
Հեռախոսային կոդ	+389 (0)31
Փոստային ինդեքս	1300
Փոստային դասիչ	1300
Ավտոմոբիլային կոդ	KU
Պաշտոնական կայք	kumanovo.gov.mk(մակեդ.)
	Կումանովո (Հյուսիսային Մակեդոնիա)
	Կումանովո (Հյուսիսային Մակեդոնիա)
	Կումանովո Վիքիպահեստում

Կումանովո^[1] (մակեդոներեն՝ Куманово), քաղաք Հյուսիսային Մակեդոնիայի Հանրապետության հյուսիս-արևմուտքում։ Ըստ բնակչության թվի՝ Մակեդոնիայի երրորդ ամենամեծ քաղաքն է։ Համանուն համայնքի վարչական կենտրոնն է։ 2002 թվականի մարդահամարի տվյալներով՝ քաղաքի բնակչությունը կազմում է 70 842 մարդ։

Պատմություն

Քաղաքի անունը, ըստ ենթադրության, գալիս է թյուրքական կուման ցեղի անունից։ Հայտնի է, որ 1241 թվականին՝ մոնղոլների՝ Հունգարիա ներխուժելու նախօրյակին, դավադիրները սպանում են Պեշտում բնակվող կումանների Կոտյան Տերտեր խանին ու նրա որդիներին (կասկած ունենալով, թե խանը կարող է անցնել թշնամու կողմը)^[2]։ Առաջնորդի մահից հետո կումանների մի մասը լքում է Հունգարիան և անցնում Բուլղարիայի երիտասարդ թագավոր Կոլոման I-ի տիրապետության տակ^[3]։

Սակայն Կումանովո քաղաքը առաջին անգամ հիշատակվում է միայն 1519 թվականին թուրքական փաստաթղթերից մեկում։ Կումանովոն եղել է Կապոշի ապստամբության կենտրոն և կատարել է մայրաքաղաքի դեր։

Կումանովոյից ոչ հեռու 1912 հոկտեմբերի 23-ին տեղի է ունեցել Կումանովոյի ճակատամարտը, որում սերբերը հաղթանակ տարան թուրքական զորքերի նկատմամբ ու փախուստի մատնեցի նրանց։ Դա եղել է Բալկանյան առաջին պատերազմ ճակատամարտերից մեկը։

1944 թվականի սեպտեմբերին կոմունիստ Սվետոզար Վուկվանովիչ-Տեմպոյի հրամանով Կումանովոյում առանց դատի ու քննության սպանվել են Մակեդոնիայի ազգային հերոսներ Կրիստյու Լազարովը, Թոդոր Սոպոտսկին ու Իգնատ Մանգիրովը (Մանգրով), և նրանց հետ էլ 44 մակեդոնացիներ ու բուլղարացիներ։

Աշխարհագրություն

Կումանովո քաղաքը տեղակայված է Մակեդոնիայի Հանրապետության հյուսիս-արևելքում՝ ծովի մակարդակից 350 մ բարձրության վրա։ Քաղաքի միջով են հոսում Լապովկա ու Կոյնարկա գետերը։

Ազգային կազմը

Ըստ 2002 թվականի մարդահամարի տվյալների՝ Կումանովոյի բնակչությունն ունի հետևյալ ազգային կամզը՝

մակեդոնացիներ — 47 744 մարդ,
ալբանացիներ — 18 278 մարդ,
սերբեր — 5230 մարդ,
գնչուներ — 4056 մարդ,
թուրքեր — 256 մարդ,
առումիններ — 108 մարդ,
բոսնիացիներ — 14 մարդ,
այլ — 586 մարդ։

**Կումանովո քաղաքի բնակչության ազգային կազմը (1948-2002)^[4]**
Ազգություն	1948		1953		1961		1971		1981		1994		2002
Ազգություն	Թվաքանակ	%	Թվաքանակ	%	Թվաքանակ	%	Թվաքանակ	%	Թվաքանակ	%	Թվաքանակ	%	Թվաքանակ	%
Մակեդոնացիներ	..	..	14,351	61.5	20,323	66.1	28,789	62.1	36,812	60.5	40,634	62.3	42,840	60.5
Ալբանացիներ	..	..	951	4.0	1,893	6.2	7,827	16.9	12,997	21.4	15,612	23.9	18,277	25.8
թուրքեր	..	..	3,858	16.5	2,512	8.2	1,791	3.9	936	1.5	241	0.4	256	0.4
Գնչուներ	..	..	1,861	8.0	..	..	3,013	6.5	4,415	7.3	2,987	4.6	4,042	5.7
Առումիններ	..	..	12	0.1	..	..	..	..	44	0.1	85	0.1	108	0.2
Սերբեր	..	..	1,790	7.7	2,808	9.1	3,759	8.1	4,252	7.0	5,097	7.8	4,727	6.7
Բոսնիացիներ	..	..	0	0.0	0	0.0	0	0.0	0	0.0	0	0.0	14	0.0
Այլ	..	..	516	2.2	3,226	10.5	1,184	2.6	1,386	2.3	577	0.9	578	0.8
Ընդհանուր	20,242		23,339		30,762		46,363		60,842		65,233		70,842