Կորոնե (ագռավ)

Կորոնե ( հին հունարեն՝ Κορώνη, Korṓnē — «ագռավ», արտասանություն: [korɔ̌ːnɛː]), Հունական և հռոմեական դիցաբանության մեջ երիտասարդ կին, ում ուզում էր ցանկասիրությամբ տիրել ծովի աստված Պոսեյդոնը և ով փախչելով նրանից փրկվել է իմաստության աստվածուհի Աթենասի կողմից։

Կորոնե
Նեպտուն և Կորոնե 1724, Վիեյրա Լուզիտանո
Տեսակ	Հին հունական դիցաբանության կերպար
Սեռ	իգական
Հայր	Coronaeus?

Կորոնեն արքայադուստր էր և Ֆոկիդայի (Կենտրոնական Հունաստանի նոմոս) արքա Կորոնեուսի դուստրը։

Կորոնեի համառոտ պատմությունը ներկայացրել է հռոմեացի բանաստեղծ Օվիդիուսն իր «Մետամորֆոզներ» պոեմի երկրորդ գրքում։ Ագռավի մասին մի քանի այլ առասպելներ պատմում են Աթենասի հետ նրա կապի մասին։

Առասպելաբանություն

Պոսեյդոն

Ըստ Օվիդիուսի, մի օր, երբ Կորոնեն քայլում էր ծովի ափով, ծովի աստված Պոսեյդոնը (հռոմեական Նեպտունը) տեսավ նրան և փորձեց գայթակղել։ Երբ նրա ջանքերը ձախողվեցին, նա փորձեց բռնաբարել նրան, և Կորոնեն փախչելով նրա վայրի գործողություններից՝ դիմեց մարդկանց և աստվածներին, և թեև ոչ ոք չէր լսում նրան, նա դիմեց Պալլաս Աթենասին` «կուսական աստվածուհին խղճաց կույսին» և նրան վերածեց ագռավի:

Անորոշ ժամանակ անց, ագռավ Լիկիոսի հետ զրույցի ժամանակ Կորոնեն պատմում է իր դժբախտությունների մասին, որն իր սեփական դժգոհությունն ուներ։ Նա պատմում է նաև իր դժգոհությունն այն մասին, որ Աթենասի թռչուն-ծառայի իր տեղը յուրացրել և տիրացել էր բուն՝ կերպարանափոխված Նիկտիմենին, որին Աթենասը որպես պատիժ էր փոխակերպել։

Ինքը՝ Օվիդիուսը, Կորոնեի անունը չի նշում, այլ պարզապես լատիներեն անվանում է cornix կամ «ագռավ»։ Փոխարենը նրա անվան մասին վկայում է անանուն հույն պարադոքսոգրաֆ հեղինակը։

Այլ պատմություններ Աթենասի և ագռավի մասին

Աթենասի և ագռավների միջև հարաբերությունները միշտ չէ, որ բարյացակամ են եղել։ Առասպելներից մեկում այն բանից հետո, երբ Աֆրոդիտեի դավաճանությունից բորբոքված Հեփեստոսը փորձում է ցանկասիրությամբ տիրել իր մոտ մանյակ պատվիրելու համար եկած Աթենասին, բայց մերժվում է, իսկ նրա սերմնահեղուկը թափվում է Աթենասի ոտքի վրա, աստվածուհին այն սրբում է բրդով և նետում գետնին (Գեա), իսկ այդ թափված սերմնահեղուկից ծնվում է Էրիխթոնիուսը (աստվածուհի Գեայի և Հեփեստոսի որդին), Աթենասը երեխային դնում է տուփի մեջ և տալիս Կեկրոպս թագավորի դուստրերին՝ հրահանգելով նրանց չբացել տուփը մինչև իր վերադառնալը, բայց կույսերը չհնազանդվելով նրան` բացում են, իսկ ագռավը թռչում է Աթենասի մոտ և այդ լուրը հայտնում, Աթենասը, զայրացած ագռավի բերած վատ լուրից, անիծում է նրան, որ երբեք չկարողանա թռչել Ակրոպոլիսի վրայով։ Եվ դրանից հետո Աթենասի ուղեկից թռչունը դառնում է բուն: Պոսեյդոնի հետ կապված պատմությունը, կարծես, մշակվել է այս տարբերակից, քանի որ մնացած առումներով այն կապված չէ Աթենասի և ագռավի պատմական պաշտամունքի հետ:

Եզոպոսի առակում ագռավը խնջույքի է հրավիրում շանը և նրան զոհաբերում Աթենասին։ Շունը զգուշացնում է, որ դա անօգուտ է, քանի որ Աթենասը ագռավի նկատմամբ հակակրանք է զգում։ Իսկ ագռավը պատասխանում է, որ ինքն Աթենասին կարող է և դուր չի գալիս, բայց, այնուամենայնիվ, ինքը նրան /շանը/ զոհաբերելու է, որպեսզի հարթի աստվածուհու առաջ իր մեղքը:

Հելլենիստ բանաստեղծ Կալիմաքոսից մի հատված պարունակում է մի պատմություն, որը չի պահպանվել, որտեղ ագռավը գանգատվելով նախազգուշացնում է բուին (Նիկտիմենիին?), որ Աթենասի բարկությունը սարսափելի բան է:

Ճանապարհորդ Պաուսանիասը գրել է, որ Կորոնիում ՝ Պելոպոնեսի հարավ-արևմտյան Մեսինիակոս ծոցում գտնվող փոքրիկ քաղաքում, Աթենասի արձանի մեկնած ձեռքում բուի փոխարեն ագռավ է տեսել:

Հետագա գրականության մեջ

Ջոն Գաուերը Կորոնիի պատմությունը օգտագործել է իր «Սիրահարի խոստովանություն» (Confessio Amantis) պոեում՝ հատուկ շեշտելով նրա փախուստի ուրախությունը, իր կուսությունն անարատ պահելու զոհողությունը։

Ածխանման սև փետուրներով,
Նրա գրկից դուրս պրծնելով` ասես նետն աղեղից,
Նա թռավ ագռավի կերպարանքով.
Եվ դա նրա համար ավելի ուրախալի էր
(Իր կուսության գանձն անարատ պահել
Սև փետուրե թիկնոցի տակ),
Քան, մնալ մարգարտամաշկ, զրկվել
Նրանից, ինչն այլևս անվերադարձ է։

With feathers of a coaly black,
Out of his arms, like bolt from bow,
She flew in likeness of a crow:
And this, to her, was more delight -
To keep her maiden treasure white
Beneath a feather cloak of black -
Than, pearly-skinned, to lose and lack
What never can return again.

Տես նաև

• Հունական աստվածների, ոգիների և այլ առասպելական էակների ցանկ
• Նիկտիմենի (դիցաբանություն)

Գրականություն

• Callimachus (2022). Hecale (poem), Hymns, Epigrams. Loeb Classical Library 129. Translated by Dee L. Clayman. Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Forbes Irving, Paul M. C. (1990). Metamorphosis in Greek Myths. Oxford Classical Monographs. Oxford, New York, Toronto: Oxford University Press, Clarendon Press. ISBN 0-19-814730-9.
• Gaius Julius Hyginus, Fabulae from The Myths of Hyginus translated and edited by Mary Grant. University of Kansas Publications in Humanistic Studies. Online version at the Topos Text Project.
• Gale, Monica R. (2000 թ․ նոյեմբերի 9). Virgil on the Nature of Things: The Georgics, Lucretius and the Didactic. Cambridge, New York: Cambridge University Press. ISBN 0-511-03071-1.
• Gibbs, Laura (2002). Aesop's Fables. A new translation by Laura Gibbs. Oxford: Oxford University Press (World's Classics).
• Harding, Phillip (2007 թ․ հոկտեմբերի 31). The Story of Athens: The Fragments of the Local Chronicles of Attika. London, New York: Routledge. ISBN 978-0-203-44834-2.
• Liddell, Henry George; Scott, Robert (1940). A Greek-English Lexicon, revised and augmented throughout by Sir Henry Stuart Jones with the assistance of Roderick McKenzie. Oxford: Clarendon Press. Online version at Perseus.tufts project.
• Pausanias (1918). Description of Greece. Translated by W.H.S. Jones; H.A. Ormerod. Cambridge, MA: Harvard University Press. in 4 Volumes.
• Publius Ovidius Naso, Metamorphoses translated by Brookes More (1859-1942). Boston, Cornhill Publishing Co. 1922. Online version at the Perseus Digital Library.
• Publius Ovidius Naso, Metamorphoses. Hugo Magnus. Gotha (Germany). Friedr. Andr. Perthes. 1892. Latin text available at the Perseus Digital Library.
• Sax, Boria (2003 թ․ ապրիլի 4). Crow. London, UK: Reaktion Boos LTD. ISBN 1-86189-194-6.
• Westermann, Anton (1839). Paradoxographoe. London: Harvard College Library.