Լուդովիկո Արիոստո

Լուդովիկո Արիոստո; իտալ.՝ Ludovico Ariosto
Ծնվել է	սեպտեմբերի 8, 1474
Ծննդավայր	Ռեջիո Էմիլիա, Էմիլիա Ռոմանիա
Վախճանվել է	հուլիսի 6, 1533 (58 տարեկանում)
Վախճանի վայր	Ֆեռարա, Էմիլիա Ռոմանիա
Մասնագիտություն	բանաստեղծ, դրամատուրգ, գրող և հեղինակ
Լեզու	իտալերեն
Ազգություն	իտալացի
Կրթություն	Ֆերարայի համալսարան
Գրական ուղղություններ	Բարձր վերածնունդ
Ուշագրավ աշխատանքներ	Օրլանդոն խելագարված
Աշխատավայր	Ֆերարայի համալսարան
Զավակներ	Վիրջինիո Արիոստո
	Ներշնչվել է
	Ludovico Ariosto Վիքիպահեստում

Լուդովիկո Արիոստո (Իտալերեն: [ludoˈviːko aˈrjɔsto; ariˈɔsto] սեպտեմբերի 8, 1474^[1]^[2], Ռեջիո Էմիլիա, Էմիլիա Ռոմանիա - հուլիսի 6, 1533^[1]^[2], Ֆեռարա, Էմիլիա Ռոմանիա^[3], իտալական ուշ Վերածննդի շրջանի բանաստեղծ և թատերագիր։

Ծառայել է Ֆերարայի դուքս Ալֆոնս դ’Էստեի պալատում։ Եղել է պալատական թատրոնի տնօրեն։ Երիտասարդական տարիներին գրել է բանաստեղծություններ և կատակերգություններ՝ լատիներեն, իտալերեն։ Համաշխարհային ճանաչում է գտել օկտավներով գրած «Մոլեգին Ռոլանդը» պոեմով, որն արտացոլում է Վերածնության դարաշրջանի կենսուրախությունն ու մարդասիրությունը։

Արիոստոն իր էպիկական պոեմում, որը վաղ Վերածննդի շրջանի իտալացի բանաստեղծ Մատտեո Մարիա Բոյարդոյի «Սիրահարված Ռոլանդը» Orlando Innamorato պոեմի շարունակությունն է, ասպետական վեպերի ոգով նկարագրել ու գովերգել է ֆրանկական Կարոլինգյան կայսրության հիմնադիր Կառլոս Մեծի և նրա զորական Ռոլանդի, մյուս խիզախ զորականների սխրանքները սարացինների՝ մահմեդականների դեմ մղած կռիվներում:

Արիոստոն համարվում է նաև հումանիզմ եզրույթի ստեղծողը (իտալերեն՝ umanesimo)^[4]՝ ցանկանալով շեշտել, որ անչափ կարևոր է կենտրոնանալ ոչ միայն Աստծուն հնազանդվելու, այլև մարդասիրության, մարդկայնության ուժի ու զորության վրա: Իր այս գաղափարով նա ասես ճանապարհ է հարթել դեպի այն հումանիզմը, որով տոգորված է Վերածննդի դարաշրջանի գրեթե ողջ արվեստը:

ԳրականությունԽմբագրել

«Ариосто, Людовик»։ Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ)։ Սանկտ Պետերբուրգ։ 1890–1907
Лудовико Ариосто: Лирика. Перевод Павла Алешина. Издательские решения, 2017: https://ridero.ru/books/ludoviko_ariosto/
Ариосто, А. Дживелегов|том=1|столбцы=229—231|ОД=нет|url=http://feb-web.ru/feb/litenc/encyclop/le1/le1-2291.htm?cmd=p&istext=1}}
Robert Durling, The Figure of the Poet in Renaissance Epic, Cambridge, MA: Harvard University Press, 1965.
Charles P. Brand, Ludovico Ariosto: A Preface to the 'Orlando furioso', Edinburgh: Edinburgh University Press, 1974.
Daniel Javitch, ‘Cantus interruptus in the “Orlando Furioso”’, Modern language notes, 95 (1980), 66-80.
Albert R. Ascoli, Ariosto's bitter harmony : crisis and evasion in the Italian renaissance, Princeton: Princeton University Press, 1987.
José Guidi, Alexandre Doroszlai, Marie-Françoise Pièjus, André Rochaon, Espaces réels et espaces imaginaires dans le Roland Furieux, Pu Sorbonne Nouvelle, 1991.
Alexandre Doroszlai, Ptolomée et l'hippogriffe. La géographie de l'Arioste soumise à l'épreuve des cartes, Edizioni dell'Orso, 1998.
Michel Orcel, Le statut de la fureur et À propos d'un tercet de l'Arioste in Italie obscure, Belin, Paris, 2001.
Daniel Javitch, « The Poetics of Variatio in Orlando Furioso », Modern Language Quarterly, 2005, 66(1) : 1-20.
Giuseppe Sangirardi, Ludovico Ariosto, Firenze: Le Monnier, 2006.
Giulio Ferroni, Ludovico Ariosto, Roma: Salerno Editrice, 2008.
Stefano Jossa, Ariosto, Bologna: il Mulino, 2009.
Michel Paoli et Monica Preti (sous la direction scientifique de), L'Arioste et les Arts, Milano: Officina Libraria, 2012.

ԾանոթագրություններԽմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 data.bnf.fr: տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 AA.VV. Dizionario Biografico degli Italiani — 1960.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1128537"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2818964"></a>
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Ариосто Лудовико // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>
↑ Etymology Online: Humanist
1580s, "student of the classical humanities," from Middle French humaniste (16c.), formed on model of Italian umanista "student of human affairs or human nature," coined by Italian poet Lodovicio Ariosto (1474–1533), from Latin humanus "human" (see human; also see humanism). Philosophical sense is from 1903.

Արտաքին հղումներԽմբագրել

Էջ Orlando furioso-ի 1565 թ. հրատարակությունից

Ludovico Ariosto's works, translations and chronology
Lodovico Ariostoի գործերը «Գուտենբերգ» նախագծում
Ludovico Ariosto's works: text, concordances and frequency lists
LitWeb: Ludovico Ariosto
Daniel Javitch, The Poetics of Variatio in Orlando Furioso.pdf
The Medieval & Classical Literature Library: Orlando Furioso: Canto 1 & Canto 2

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 2, էջ 61)։

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q7094076_citetype_Q27031827"_data-entity-id="Q19938912">[http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11889084c_data.bnf.fr]:_տվյալների_բաց_շտեմարան<span_class="wef_low_priority_links">_—_2011.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 data.bnf.fr: տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q47461344"_data-entity-id="Q1128537"><i_class="wef_low_priority_links">[[:it:AA.VV.|AA.VV.]]</i>_[http://www.treccani.it/enciclopedia/ludovico-ariosto_%28Dizionario-Biografico%29/_Dizionario_Biografico_degli_Italiani]<span_class="wef_low_priority_links">_—_1960.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1128537"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2818964"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 AA.VV. Dizionario Biografico degli Italiani — 1960.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1128537"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2818964"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q3331189_citetype_Q17537576"_data-entity-id="Q17378135">Ариосто_Лудовико_//_[[:d:Q17378135|Большая_советская_энциклопедия]]:_[в_30_т.]<span_class="wef_low_priority_links">_/_под_ред._[[:Ալեքսանդր_Պրոխորով|А.&nbsp;М.&nbsp;Прохоров]]_—_3-е_изд._—_<span_title="Москва"_style="border-bottom:_1px_dotted;_cursor:_help;_white-space:_nowrap">М.</span>:_[[:Սովետսկայա_էնցիկլոպեդիա_(հրատարակչություն)|Советская_энциклопедия]],_1969.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a></div>-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Ариосто Лудовико // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>

[4] Etymology Online: Humanist
1580s, "student of the classical humanities," from Middle French humaniste (16c.), formed on model of Italian umanista "student of human affairs or human nature," coined by Italian poet Lodovicio Ariosto (1474–1533), from Latin humanus "human" (see human; also see humanism). Philosophical sense is from 1903.

[1]

[2]

[3]

[4]

Լուդովիկո Արիոստո իտալ.՝ Ludovico Ariosto

Ծնվել է	սեպտեմբերի 8, 1474^[1]^[2]
Ծննդավայր	Ռեջիո Էմիլիա, Էմիլիա Ռոմանիա
Վախճանվել է	հուլիսի 6, 1533^[1]^[2] (58 տարեկանում)
Վախճանի վայր	Ֆեռարա, Էմիլիա Ռոմանիա^[3]
Մասնագիտություն	բանաստեղծ, դրամատուրգ, գրող և հեղինակ
Լեզու	իտալերեն^[1]
Ազգություն	իտալացի
Կրթություն	Ֆերարայի համալսարան
Գրական ուղղություններ	Բարձր վերածնունդ
Ուշագրավ աշխատանքներ	Օրլանդոն խելագարված
Աշխատավայր	Ֆերարայի համալսարան
Զավակներ	Վիրջինիո Արիոստո
Ներշնչվել է Matteo Maria Boiardo? և Վերգիլիոս
Ludovico Ariosto Վիքիպահեստում