Վիքիպեդիա

Իմայ (աստղ)

Իմայ (անգլ.՝ Imai) /ˈiːmaɪ/, Դելտա Կրուսիս (լատիներեն δ Կրուսիս, կրճատ՝ Դելտա Կրու, δ Կրու), աստղ Հարավային Խաչ համաստեղությունում, որը կազմող չորս պայծառ աստղերից ամենաթույլն է։ Ունի 2.79 տեսանելի աստղային մեծություն, անվանակոչվել է Միջազգային աստղագիտական միության կողմից 2018 թվականի օգոստոսի 10-ին։ Վիթխարի, տաք ու արագ պտտվող աստղ է, որը գտնվում է հսկա աստղ դառնալու գործընթացում և արեգակից ունի մոտավորապես 345 լուսային տարի կամ 106 պարսեկ հեռավորություն։

Իմայ
Հետազոտման տվյալներ
Տեսակաստղ, near-IR source? և UV-emission source?
Հեռավորություն139,507 ± 13,9057 պկ[1]
Տեսանելի աստղային մեծություն2,752 ± 0,009[2] (V)
ՀամաստեղությունՀարավային Խաչ
Աստղաչափություն
Ճառագայթային արագություն (Rv)22,2 ± 2,6 km/s[3][4][5][…]
Պարալաքս7,1681 ± 0,7145 մավ[1]
Բացարձակ աստղային մեծություն−3,2
Բնութագիր
Սպեկտրալ դասակարգումB2IV[6][7][8][…]
Գույնի ցուցանիշ−0,184
ՓոփոխականությունBeta Cephei variable?
Ֆիզիկական տվյալներ
Շառավիղ8 արևային շառավիղ
Լուսավորություն10 000 արեգակնային լուսատվություն
Պտույտ218 km/s[9]
Ուղեծրի էլեմենտներ
Այլ անվանումներ
SAO 239791, 2MASS J12150870-5844559, GSC 08645-02263, HD 106490, HIP 59747, HR 4656, IRAS 12124-5828, δ Cru, CEL 4076, CPC 20 3748, CSV 6902, FK5 455, GC 16724, GCRV 7332, HIC 59747, JP11 2192, N30 2833, NSV 5510, PLX 2819.1, PLX 2819.10, PPM 340824, ROT 1792, SACS 266, TD1 16155, TYC 8645-2263-1, UBV 11000, del Cru, uvby98 100106490, WEB 10614, Gaia DR2 6071060144084204032, Gaia DR3 6071060144089351808, LLNS 7684, TIC 390320354, UBV M 17943 և ALS 14966

Անվանակարգություն

խմբագրել

Աստղի՝ բայերյան անվանակարգությամբ հայտնի անունը δ Crucis (լատին․՝ Delta Crucis) է, պորտուգալերենում երբեմն անվանվում է Pálida («Թույլ աստղ»)[10]։

Imai անունով Դելտա Կրուսիս աստղը հայտնի է մերօրյա Եթովպիայում ապրող մուրսի ցեղի ժողովրդին։ Նրանց համար աստղը որոշակի կարևորություն ունի, քանի որ «երբ այն դադարում է մթնշաղին հայտնվել երեկոյան երկնքում (մոտավորապես օգոստոսի վերջին), Օմո գետը վարարում է և հարթեցնում իր ափերին աճող imai խոտերը, որից հետո նորից հանդարտվում է»։ Մուրսիները մի շարք հարավային աստղեր են օգտագործում իրենց օրացույցում, որպեսզի նշեն Օմո գետի եղանակային վարարումները[11]։ 2016 թվականին Միջազգային աստղագիտական միությունն աշխատանքային խումբ է ստեղծել աստղերի անունների դասակարգման համար (WGSN))[12], որը 2018 թվականի օգոստոսի 10-ին հավանության է արժանացրել Իմայ անունն այս աստղի համար և այն այժմ ընդգրկված է աստղանունների գրանցամատյանում[13]։

Հատկանիշներ

խմբագրել

Դեկրուքսն ունի սպեկտրային դասակարգման B2 IV ցուցիչը[14], որով այն դասվում է ենթահսկա աստղերի շարքին և գտնվում է գլխավոր հաջորդականությունից դուրս գալու ու կարմիր հսկայի ձևափոխվելու գործընթացում, որից հետո հեռավոր ապագայում դառնալու է սպիտակ թզուկ։ Ներկայումս փայլում է արեգակի լուսատվությունից մոտավորապես 10,000 անգամ ավելի պայծառ, արտաքին մթնոլորտի էֆեկտիվ ջերմաստիճանը կազմում է 22,570 Կ[15], որի պատճառով ստանում է կապտասպիտակավուն երանգ[16]։ Հավակնում է դառնալ Բետա Ցեֆեյի փոփոխական աստղ[17], պտտվում է շատ արագ՝ 210 km s−1 արագությամբ[18]։

Հանդիսանում է Կարիճ-Կենտավրոս աստղասփյուռի Կենտավրոս-Հարավային Խաչ ցածրադիր ենթախմբի անդամ․ աստղասփյուռը զանգվածեղ աստղերի միացություն է, որոնք ունեն նույն ծագումն ու շարժը տիեզերքում[15]։ Սա արեգակին ամենամոտ գտնվող աստղասփյուռն է, որի վերոնշյալ ենթախումբն ունի 16–20 միլիոն տարվա պատմություն[19]։

Մշակույթում

խմբագրել

Չինարենում 十字架 (Շի Զի Ջիա, որը նշանակում է «խաչ») բառը վերաբերում է δ Կրուսիսից, Ակրուքսից, Գակրուքսից ու Միմոզայից բաղկացած աստերիզմին[20]։ Հետևաբար, δ Կրուսիսն ինքը հայտնի է որպես 十字架四 (Շի ԶԻ Ջիա Սի, այսինքն՝ «Խաչի չորրորդ աստղ», անգլ.՝ the Fourth Star of Cross)[21]։

Կենտրոնական Ավստրալիայում բանկվող արանդա և լուրիջա աբորիգենների ցեղերն այս աստղից, Գակրուքսից, Կենտավրոսի գամմայից (Մուլիֆանից) ու Կենտավրոսի դելտայից (Մա Ուեյից) բաղկացած քառանկյուն դասավորությունն անվանել են Iritjinga, «Արծիվ-բազե»[22]։

δ Կրուսիսը պատկերված է Ավստրալիայի դրոշի, Նոր Զելանդիայի դրոշի ու Պապուա Նոր Գվինեայի դրոշի վրա, որպես Հարավային Խաչը կազմող հինգ աստղերից մեկը։ 26 այլ աստղերի թվում, որոնցից յուրաքանչյուրը խորհրդանշում է մեկ նահանգ, պատկերված է նաև Բրազիլիայի դրոշի վրա և ներկայացնում է Մինաս Ժերայս նահանգը[23]։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ 1,0 1,1 Gaia Early Data Release 3 / Data Processing and Analysis Consortium, European Space Agency — 2020.
  2. ↑ Bastian U., Fabricius C. The Tycho-2 catalogue of the 2.5 million brightest stars // Astron. Astrophys. / T. Forveille — EDP Sciences, 2000. — Vol. 355. — P. L27—L30. — ISSN 0004-6361; 0365-0138; 1432-0746; 1286-4846
  3. ↑ Gontcharov G. A. Pulkovo Compilation of Radial Velocities for 35 495 Hipparcos stars in a common system // Ast. Lett. / R. Sunyaev — Nauka, Springer Science+Business Media, 2006. — Vol. 32, Iss. 11. — P. 759–771. — ISSN 1063-7737; 1562-6873; 0320-0108; 0360-0327 — doi:10.1134/S1063773706110065 — arXiv:1606.08053
  4. ↑ Duflot M., Figon P., Meyssonnier N. Vitesses radiales. Catalogue WEB: Wilson Evans Batten. Radial velocities: The Wilson-Evans-Batten catalogue // Astron. Astrophys. / T. Forveille — EDP Sciences, 1995. — Vol. 114. — P. 269–280. — ISSN 0004-6361; 0365-0138; 1432-0746; 1286-4846
  5. ↑ Evans D. S. The revision of the general catalogue of radial velocities // Proceedings of the International Astronomical Union / J. M. R. Espinosa — Cambridge University Press, 1979. — Vol. 30. — P. 57–62. — ISSN 1743-9221; 1743-9213
  6. ↑ Hiltner W. A., Garrison R. F., Schild R. E. MK Spectral Types for Bright Southern OB Stars // Astrophys. J. / E. Vishniac — IOP Publishing, 1969. — Vol. 157. — P. 313–326. — ISSN 0004-637X; 1538-4357 — doi:10.1086/150069
  7. ↑ Buscombe W. Spectral classification of Southern fundamental stars — 1962. — Vol. 4. — P. 1.
  8. ↑ Eggen O. J. Space motions and distribution of the apparently bright B-type stars // Royal Observatory bulletins — 1961. — Vol. 41. — P. 245. — ISSN 0080-438X
  9. ↑ Uesugi A., Fukuda I. Catalogue of rotational velocities of the stars — 1970. — Vol. 189.
  10. ↑ da Silva Oliveira, R., "Crux Australis: o Cruzeiro do Sul" Արխիվացված 2013-12-06 Wayback Machine, Artigos: Planetario Movel Inflavel AsterDomus.
  11. ↑ «IAU Working Group on Star Names (WGSN)» (Press release). IAU.org.
  12. ↑ «IAU Working Group on Star Names (WGSN)». Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 17-ին.
  13. ↑ «IAU Catalog of Star Names». International Astronomical Union. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 17-ին.
  14. ↑ Houk, Nancy; Cowley, A. P. (1978), Catalogue of two-dimensional spectral types for the HD stars: Declinations -90 to -53, vol. 1, Ann Arbor: Dept. of Astronomy, University of Michigan, Bibcode:1975mcts.book.....H
  15. ↑ 15,0 15,1 de Geus, E. J.; de Zeeuw, P. T.; Lub, J. (1989 թ․ հունիս), «Physical parameters of stars in the Scorpio-Centaurus OB association», Astronomy and Astrophysics, 216 (1–2): 44–61, Bibcode:1989A&A...216...44D
  16. ↑ «The Colour of Stars», Australia Telescope, Outreach and Education, Commonwealth Scientific and Industrial Research Organisation, 2004 թ․ դեկտեմբերի 21, Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 10-ին, Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 16-ին
  17. ↑ Telting, J. H.; և այլք: (2006 թ․ հունիս), «A high-resolution spectroscopy survey of β Cephei pulsations in bright stars», Astronomy and Astrophysics, 452 (3): 945–953, Bibcode:2006A&A...452..945T, doi:10.1051/0004-6361:20054730
  18. ↑ Bernacca, P. L.; Perinotto, M. (1970). «A catalogue of stellar rotational velocities». Contributi Osservatorio Astronomico di Padova in Asiago. 239 (1): 1. Bibcode:1970CoAsi.239....1B.
  19. ↑ Jilinski, E.; և այլք: (2006 թ․ մարտ), «Radial velocity measurements of B stars in the Scorpius-Centaurus association», Astronomy and Astrophysics, 448 (3): 1001–1006, arXiv:astro-ph/0601643, Bibcode:2006A&A...448.1001J, doi:10.1051/0004-6361:20041614
  20. ↑ 中國星座神話, written by 陳久金. Published by 台灣書房出版有限公司, 2005, 978-986-7332-25-7.
  21. ↑ «AEEA (Activities of Exhibition and Education in Astronomy) 天文教育資訊網 2006 年 7 月 29 日». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 22-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 7-ին.
  22. ↑ Raymond Haynes; Roslynn D. Haynes; David Malin; Richard McGee (1996). Explorers of the Southern Sky: A History of Australian Astronomy. Cambridge University Press. էջ 8. ISBN 978-0-521-36575-8.
  23. ↑ «Astronomy of the Brazilian Flag». FOTW Flags Of The World website.

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Իմայ_(աստղ)&oldid=9655087» էջից