Էսկասու համաձայնագիր
Տեղեկատվության մատչելիության, հասարակության մասնակցության և բնապահպանական հարցերում արդարադատության մասին Լատինական Ամերիկայի և Կարիբյան ավազանի տարածքային համաձայնագիր, որն ավելի հայտնի է որպես Էսկասու համաձայնագիր (իսպ.՝ Acuerdo de Escazú), միջազգային պայմանագիր, որն ստորագրել են Լատինական Ամերիկայի և Կարիբյան 24 պետություններ՝ շրջակա միջավայրի վերաբերյալ տեղեկատվության մատչելիության, շրջակա միջավայրի վերաբերյալ որոշումների կայացման գործընթացում հասարակության մասնակցության, շրջակա միջավայրի արդարադատության և ներկա ու ապագա սերունդների առողջ և կայուն միջավայրի իրավունքների վերաբերյալ[2]։ Համաձայնագրին մասնակցել են Լատինական Ամերիկայի և Կարիբյան ավազանի 33 երկրներ։ 24 ստորագրող երկրներից այն վավերացվել է տասներկու կողմից՝ Անտիգուա և Բարբուդա, Արգենտինա, Բոլիվիա, Էկվադոր, Գայանա, Մեքսիկա, Նիկարագուա, Պանամա, Սենթ Վինսենթ և Գրենադիններ, Սենթ Քիթս և Նևիս, Սենթ Լյուսիա և Ուրուգվայ[1]։
| Էսկասու համաձայնագիր | |
|---|---|
| Տեղեկատվության մատչելիության, հասարակության մասնակցության և բնապահպանական հարցերում արդարադատության մասին Լատինական Ամերիկայի և Կարիբյան ավազանի տարածքային համաձայնագիր | |
 Վավերացրած Ստորագրած Չստորագրած | |
| Պատրաստվել է | մայիսի 5, 2015 – մարտի 4, 2018 |
| Ստորագրվել է — վայր |
սեպտեմբերի 27, 2018[1] Էսկասու, Կոստա Ռիկա |
| Ուժի մեջ է մտել | ապրիլի 22, 2021[1] |
| Ստորագրել են | 24[1] |
| Վավերացրել են | 12[1] |
| Լեզուներ | անգլերեն, ֆրանսերեն, պորտուգալերեն, կեչուա, իսպաներեն |
Համաձայնագիրը ծնունդ է առել ՄԱԿ-ի Կայուն զարգացման վերաբերյալ 2012 թվականի խորհրդաժողովում և միակ պարտադիր պայմանագիրն է, որն ընդունվել է համաժողովի արդյունքում։ Այն կազմվել է 2015 թվականից 2018 թվականն ընկած ժամանակահատվածում և ընդունվել է 2018 թվականի մարտի 4-ին Էսկասու քաղաքում, Կոստա Ռիկա։ Համաձայնագիրը ստորագրվել է 2018 թվականի սեպտեմբերի 27-ին և ստորագրության համար բաց է մնացել մինչև 2020 թվականի սեպտեմբերի 26-ը[1]։ Համաձայնագրի ուժի մեջ մտնելու համար պահանջվել էր տասնմեկ վավերացում, որը ձեռք է բերվել 2021 թվականի հունվարի 22-ին՝ Մեքսիկայի և Արգենտինայի միանալով[3]։ Համաձայնագիրն ուժի մեջ կմտնի 2021 թվականի ապրիլի 22-ին[1]։
Էսկասու համաձայնագիրը Լատինական Ամերիկայում և Կարիբյան ավազանում առաջին միջազգային պայմանագիրն է, որը վերաբերում է շրջակա միջավայրին, և աշխարհում առաջինն է, որը ներառում է դրույթներ բնապահպանական պաշտպանների վերաբերյալ[2]։ Համաձայնագիրը ամրապնդում է կապերը մարդու իրավունքների և շրջակա միջավայրի պահպանության միջև՝ անդամ պետություններին շրջակա միջավայրի պաշտպանների իրավունքների պահանջներ դնելով։ Այն նպատակ ունի ապահովել շրջակա միջավայրի վերաբերյալ տեղեկատվության, բնապահպանական որոշումների կայացման, ինչպես նաև բնապահպանական հիմնախնդիրների վերաբերյալ իրավական պաշտպանության և օգտագործման համար հասարակության լիարժեք մատուցումը։ Այն նաև ճանաչում է ներկա և ապագա սերունդների առողջ միջավայրի և կայուն զարգացման իրավունքը[4][5]։
Անդամներ և ստորագրողներ խմբագրել
| Անդամ[1] | Ստորագրման ամսաթիվ | Վավերացման ամսաթիվ |
|---|---|---|
 Անտիգուա և Բարբուդա |
սեպտեմբերի 27, 2018}} | մարտի 4, 2020 |
 Արգենտինա |
սեպտեմբերի 27, 2018 | հունվարի 22, 2021 |
 Բելիզ |
սեպտեմբերի 24, 2020 | |
 Բոլիվիա |
նոյեմբերի 2, 2018 | սեպտեմբերի 26, 2019 |
 Բրազիլիա |
սեպտեմբերի 27, 2018 | |
 Կոլումբիա |
դեկտեմբերի 11, 2019 | |
 Կոստա Ռիկա |
սեպտեմբերի 27, 2018 | |
 Դոմինիկա |
սեպտեմբերի 26, 2020 | |
 Էկվադոր |
սեպտեմբերի 27, 2018 | մայիսի 21, 2020 |
 Գրենադա |
սեպտեմբերի 26, 2019 | |
 Գվատեմալա |
սեպտեմբերի 27, 2018 | |
 Գայանա |
սեպտեմբերի 27, 2018 | ապրիլի 18, 2019 |
 Հայիթի |
սեպտեմբերի 27, 2018 | |
 Ճամայկա |
սեպտեմբերի 26, 2019 | |
 Մեքսիկա |
սեպտեմբերի 27, 2018 | հունվարի 22, 2021 |
 Նիկարագուա |
սեպտեմբերի 27, 2019 | մարտի 9, 2020 |
 Պանամա |
սեպտեմբերի 27, 2018 | մարտի 10, 2020 |
 Պարագվայ |
սեպտեմբերի 28, 2018 | |
 Պերու |
սեպտեմբերի 27, 2018 | |
 Դոմինիկյան Հանրապետություն |
սեպտեմբերի 27, 2018 | |
 Սենտ Վինսենթ և Գրենադիններ |
հուլիսի 12, 2019 | սեպտեմբերի 26, 2019 |
 Սենթ Քիթս և Նևիս |
սեպտեմբերի 26, 2019 | սեպտեմբերի 26, 2019 |
 Սենտ Լյուսիա |
սեպտեմբերի 27, 2018 | դեկտեմբերի 1, 2020 |
 Ուրուգվայ |
սեպտեմբերի 27, 2018 | սեպտեմբերի 26, 2019 |
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 «Regional Agreement on Access to Information, Public Participation and Justice in Environmental Matters in Latin America and the Caribbean». CEPAL. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 20-ին.
- ↑ 2,0 2,1 «Regional Agreement on Access to Information, Public Participation and Justice in Environmental Matters in Latin America and the Caribbean» (PDF). CEPAL. 2018 թ․ մարտի 4. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2021 թ․ փետրվարի 6-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 20-ին.
- ↑ «STATEMENT: Escazú Agreement Moves A Big Step Closer to Making the World Safer for Environmental Defenders». World Resources Institute. 2021 թ․ հունվարի 22. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 20-ին.
- ↑ «The Escazu Agreement». Environmental-rights.org. 2018. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 20-ին.
- ↑ «World's First Treaty Protecting Environmental Defenders Could Soon Be Enacted». Global Citizen. 2020 թ․ օգոստոսի 24. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 20-ին.