Բյուրական

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Բյուրական (այլ կիրառումներ)

Բյուրական, գյուղ Հայաստանի Արագածոտնի մարզի Արագած լեռան հարավարևելյան լանջին, Ամբերդ գետակի ձախ կողմում, Աշտարակ տարածաշրջանի Բյուրական համայնքում:

Գյուղ
Բյուրական
Երկիր	Հայաստան
Մարզ	Արագածոտնի մարզԱրագածոտնի մարզ
Մակերես	21,27 կմ²
ԲԾՄ	1460±1 մետր
Պաշտոնական լեզու	հայերեն
Բնակչություն	4606 մարդ (2004)
Ազգային կազմ	Հայեր
Կրոնական կազմ	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Տեղաբնականուն	Բյուրականցի
Ժամային գոտի	UTC+4
Փոստային ինդեքսներ	4312
Բյուրական Վիքիպահեստում

Հեռավորությունը մարզկենտրոնից՝ 11 կմ հյուսիս-արևմուտք, բարձրությունը ծովի մակերևույթից՝ 1475 մ։ Ընդհանուր տարածքը՝ 3200 հա։ Գյուղատնտեսական նշանակության հողերն են. վարելահողեր՝ 160 հա, պտղատու այգիներ՝ 67 հա։

Բնակչություն

Ըստ Հայաստանի Հանրապետության 2001 թվականի մարդահամարի, Բյուրականի մշտական բնակչությունը 4312, իսկ առկա բնակչությունը 3930 հոգի է։ Բյուրականի ազգաբնակչության փոփոխությունը.

Տարի	1831	1897	1926	1939	1959	1970	1979	2001	2004
Բնակիչ	40	1354	2123	2606	2435	3185	3344	4312	4606

Համայնքի տնտեսության առաջատար ճյուղեր

Բնակչությունը զբաղվում է անասնապահությամբ և պտղաբուծությամբ։

Համայնքում այգեգործության մեջ հիմնականում զբաղվում են ծիրանի, խնձորի, դեղձի, տանձի, կեռասի և սալորի մշակությամբ։ Հիմնական այգիները տնտեսությունների տնամերձ հողակտորներում են, որոնց միջին չափը 2700 քմ է։ Տնամերձերում տարածված են նաև ընկուզենիները, որոնցից յուրաքանչյուր տնտեսություն տարեկան ստանում է միջինը 500 կգ ընկույզ։ Համայնքում տարածված է նաև ելակի մշակությունը, քանի որ համայնքի բնակլիմայական պայմանները նպաստավոր են դրա համար։ Ստանում են որակյալ բերք, որը հիմնականում իրացվում է Երևան քաղաքում, ինչպես նաև գնվում է վերավաճառողների և վերամշակող ընկերությունների կողմից։

Եկեղեցի Արտավազդիկ

Համայնքում կա մոտ 3100 գլուխ խոշոր եղջերավոր անասուն։

Ճյուղի անվանումը	Համայնքի մարդկանց/տնտեսությունների ներգրավվածությունը ճյուղի մեջ
Այգեգործություն	95%
Ելակի մշակում	60%
Անասնապահություն	90%

Մշակվող հողերի բաշխվածության աղյուսակ

Դասակարգում	Հողատերերի քանակ	Մեկ հողատիրոջ չափաբաժինը /հա/
Խոշոր	2	30 և ավելի
Միջին	-	-
Մանր	900	0.27 հա

Խոշոր եղջերավոր անասուններ

Դասակարգում	Ֆերմերների քանակ	Գլխաքանակ
Խոշոր	10	10-ից ավելի
Միջին	600	2-6
Մանր	675	1-2

Բյուրականի աստղադիտարան

Անասնապահությամբ զբաղվում են տնտեսությունների մոտ 90%։ Սակայն հիմնականում արտադրանքն իրացվում է սեփական կարիքների բավարարման նպատակով։ 10 տնտեսությունները հիմնականում կաթը հանձնում են մթերող ընկերություններին։

• Համայնքում կան երկու խոշոր այգեգործներ՝ 30 հա և 50 հա հողատարածքներով։ Հիմնականում աճեցնում են՝ խնձոր, ծիրան, դեղձ, տանձ, սալոր։ 30 հա-ից 40% խնձորի այգիներ են, 30%՝ ծիրանի, 20%՝ դեղձ և տանձ, սալոր, կեռաս՝ 10%։ 50 հա-ից խնձորի այգիներ՝ 40%, տանձ՝ 20%, դեղձ՝ 20%, ծիրան, սալոր և այլ՝ 20 %։
• Համայնքի առաջատար ելակ աճեցնողը, որը մշակում է 8000 քմ, սեզոնին ստանում է օրական 700 կգ բերք։
  

  Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին

Պատմամշակութային կառույցներ

Սբ. Հովհաննես եկեղեցի

Բյուրականում է գտնվում Սուրբ Հովհաննես եկեղեցին 10-րդ դար, իսկ մոտակայքում է 7-րդ դարում կերտված Արտավազիկ և 1026 թվական սուրբ Աստվածածին եկեղեցիները։ Այստեղ է գտնվում նաև «Հայկաշեն» կաթողիկոսարան-առանձնատունը (1972 թ.) և «Բյուրականի աստղադիտարան» համալիրը (1945 թ.)։ Բյուրականը տունն է Բյուրականի աստղադիտարանի:

Բյուրականից 3 կմ հյուսիս գտնվում է «Այծաբերդ» ամրոցը (մ.թ.ա. 2-րդ-1-ին հազարամյակ), մի փոքր դեպի հարավ՝ «Անտառուտ» ամրոցը (մ.թ.ա. 2-րդ-1-ին հազարամյակ), 2 կմ հարավ-արևմուտք՝ «Սոփանես» (10-18-րդ դարեր) և «Փոս» (10-18-րդ դարեր) գյուղատեղիները, 2 կմ հյուսիս՝ «Ճգնավոր» քարայր-կացարանը (13-19-րդ դարեր) և «Ցից քար» զոհարանը (մ.թ.ա. 2-րդ հազարամյակ)։

Տես նաև

• Բյուրականի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Արագածոտնի մարզ)