Բյուրական

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Բյուրական (այլ կիրառումներ)

Բյուրական, գյուղ Հայաստանի Արագածոտնի մարզի Արագած լեռան հարավարևելյան լանջին, Ամբերդ գետակի ձախ կողմում, Աշտարակ տարածաշրջանի Բյուրական համայնքում։

Գյուղ
Երկիր	Հայաստան
Մարզ	Արագածոտնի մարզԱրագածոտնի մարզ
Մակերես	21,27 կմ²
ԲԾՄ	1460±1 մետր
Պաշտոնական լեզու	հայերեն
Բնակչություն	▼4238 մարդ (2008)
Ազգային կազմ	Հայեր
Կրոնական կազմ	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Տեղաբնականուն	բյուրականցի
Ժամային գոտի	UTC+4
Բյուրական Վիքիպահեստում

Հեռավորությունը մարզկենտրոնից՝ 11 կմ հյուսիս-արևմուտք, բարձրությունը ծովի մակերևույթից՝ 1475 մ։ Ընդհանուր տարածքը՝ 3200 հա։ Գյուղատնտեսական նշանակության հողերն են. վարելահողեր՝ 160 հա, պտղատու այգիներ՝ 67 հա։

Բնակչություն

Ըստ Հայաստանի Հանրապետության 2001 թվականի մարդահամարի, Բյուրականի մշտական բնակչությունը 4312, իսկ առկա բնակչությունը 3930 հոգի է։ Բյուրականի ազգաբնակչության փոփոխությունը.

Տարի Բնակչություն 1831 40 մարդ 1897 1354 մարդ 1926 2123 մարդ

Տարի Բնակչություն 1939 2606 մարդ 1959 2435 մարդ 1970 3185 մարդ

Տարի Բնակչություն 1979 3344 մարդ 2001 4312 մարդ 2004 4606 մարդ

Տարի Բնակչություն 2008 4238 մարդ

Համայնքի տնտեսության առաջատար ճյուղեր

Եկեղեցի Արտավազդիկ

Բնակչությունը զբաղվում է անասնապահությամբ և պտղաբուծությամբ։ Համայնքում այգեգործության մեջ հիմնականում զբաղվում են ծիրանի, խնձորի, դեղձի, տանձի, կեռասի և սալորի մշակությամբ։ Հիմնական այգիները տնտեսությունների տնամերձ հողակտորներում են, որոնց միջին չափը 2700 քմ է։ Տնամերձերում տարածված են նաև ընկուզենիները, որոնցից յուրաքանչյուր տնտեսություն տարեկան ստանում է միջինը 500 կգ ընկույզ։ Համայնքում տարածված է նաև ելակի մշակությունը, քանի որ համայնքի բնակլիմայական պայմանները նպաստավոր են դրա համար։ Ստանում են որակյալ բերք, որը հիմնականում իրացվում է Երևան քաղաքում, ինչպես նաև գնվում է վերավաճառողների և վերամշակող ընկերությունների կողմից։

Համայնքում կա մոտ 3100 գլուխ խոշոր եղջերավոր անասուն։

Ճյուղի անվանումը	Համայնքի մարդկանց/տնտեսությունների ներգրավվածությունը ճյուղի մեջ
Այգեգործություն	95%
Ելակի մշակում	60%
Անասնապահություն	90%

Մշակվող հողերի բաշխվածության աղյուսակ

Դասակարգում	Հողատերերի քանակ	Մեկ հողատիրոջ չափաբաժինը /հա/
Խոշոր	2	30 և ավելի
Միջին	-	-
Մանր	900	0.27 հա

Խոշոր եղջերավոր անասուններ

Դասակարգում	Ֆերմերների քանակ	Գլխաքանակ
Խոշոր	10	10-ից ավելի
Միջին	600	2-6
Մանր	675	1-2

Բյուրականի աստղադիտարան

Անասնապահությամբ զբաղվում են տնտեսությունների մոտ 90%։ Սակայն հիմնականում արտադրանքն իրացվում է սեփական կարիքների բավարարման նպատակով։ 10 տնտեսությունները հիմնականում կաթը հանձնում են մթերող ընկերություններին։

• Համայնքում կան երկու խոշոր այգեգործներ՝ 30 հա և 50 հա հողատարածքներով։ Հիմնականում աճեցնում են՝ խնձոր, ծիրան, դեղձ, տանձ, սալոր։ 30 հա-ից 40% խնձորի այգիներ են, 30%՝ ծիրանի, 20%՝ դեղձ և տանձ, սալոր, կեռաս՝ 10%։ 50 հա-ից խնձորի այգիներ՝ 40%, տանձ՝ 20%, դեղձ՝ 20%, ծիրան, սալոր և այլ՝ 20 %։
• Համայնքի առաջատար ելակ աճեցնողը, որը մշակում է 8000 քմ, սեզոնին ստանում է օրական 700 կգ բերք։

Պատմամշակութային կառույցներ

Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին

Սբ. Հովհաննես եկեղեցի

Բյուրականում է գտնվում Սուրբ Հովհաննես եկեղեցին X դար, իսկ մոտակայքում է VII դարում կերտված Արտավազիկ և 1026 թվական սուրբ Աստվածածին եկեղեցիները։ Այստեղ է գտնվում նաև «Հայկաշեն» կաթողիկոսարան-առանձնատունը (1972 թ.) և «Բյուրականի աստղադիտարան» համալիրը (1945 թ.)։ Բյուրականը տունն է Բյուրականի աստղադիտարանի։

Բյուրականից 3 կմ հյուսիս գտնվում է «Այծաբերդ» ամրոցը (մ.թ.ա. 2-րդ-1-ին հազարամյակ), մի փոքր դեպի հարավ՝ «Անտառուտ» ամրոցը (մ.թ.ա. 2-րդ-1-ին հազարամյակ), 2 կմ հարավ-արևմուտք՝ «Սոփանես» (X-XVIII դարեր) և «Փոս» (X-XVIII դարեր) գյուղատեղիները, 2 կմ հյուսիս՝ «Ճգնավոր» քարայր-կացարանը (XIII-XIX դարեր) և «Ցից քար» զոհարանը (մ.թ.ա. 2-րդ հազարամյակ)։

Տես նաև

• Բյուրականի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Արագածոտնի մարզ)