Բյուրականի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Արագածոտնի մարզ)

Այս հոդվածը ներկայացնում է Արագածոտնի մարզի Բյուրական գյուղի պատմության և մշակույթի հուշարձանների ցանկը, որը 2002 թ․ հաստատվել է Հայաստանի կառավարության կողմից[1]։ Ցանկում ներառված է ընդամենը 78 հուշարձան (26 միավոր)։


հուշարձան կառուցված վայր, հասցե կոորդ համարանիշ նշան. հավելյալ նշումներ պատկեր


Առանձնատուն «Հայկաշեն Կաթողիկոսարան» 1972 թ. աե մասում 2.28/1 Հ գյուղի եզրին, ճարտ.՝ Ռ. Իսրայելյան, պատվիրատու՝ ամերիկահայ բարերար Հայկ Քաուջյան Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 12-13 դդ. 2.28/1.1 Հ կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից ձախ, 3 խաչքարերից ձախակողմյանը Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 12-13 դդ. 2.28/1.2 Հ կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից աջ, 1-ինը Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 12-13 դդ. 2.28/1.3 Հ կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից աջ, 2-րդը Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 12-13 դդ. 2.28/1.4 Հ կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից ձախ, 3 խաչքարերից կենտրոնինը Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 12-13 դդ. 2.28/1.5 Հ կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից ձախ, 3 խաչքարերից աջակողմյանը Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 12-13 դդ. 2.28/1.6 Հ հենած կաթողիկոսարանի հվ ճակատին, արտաքուստ Լուսանկար վերբեռնել


Վիշապաքար մ.թ.ա. 2 հզ 2.28/1.7 Հ կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից ձախ Լուսանկար վերբեռնել


Վիշապաքար մ.թ.ա. 2 հզ 2.28/1.8 Հ կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից ձախ Լուսանկար վերբեռնել


Ջրաղաց 19 դ. 2.28/1.9 Հ վրկնգ.՝ 1985 թ., վրկռ ճարտ.՝ Գ. Գյուրջյան, Ս. Միլիտոնյան Լուսանկար վերբեռնել


Ամրոց «Այծաբերդ» մ.թ.ա. 2-1 հզ, մջնդ 3 կմ հս 2.28/2 Հ Ամբերդ գետի ձախ ափին բարձրացող բլրին Լուսանկար վերբեռնել


Բնակատեղի մ.թ.ա. 2-1 հզ, մջնդ 2.28/2.1 Հ ամրոցից աե Լուսանկար վերբեռնել


Դամբարանադաշտ մ.թ.ա. 2-1 հզ, մջնդ 2.28/2.2 Հ ամրոցից աե Լուսանկար վերբեռնել


Ամրոց «Ինաքլու դար» մ.թ.ա. 2-1 հզ հս մասում 2.28/3 Հ գյուղի եզրին, համանուն բլրի վրա, Անտառուտ տանող ճանապարհից աջ Լուսանկար վերբեռնել


Բնակատեղի մ.թ.ա. 1 հզ 2.28/3.1 Հ բնակավայրի կառուցապատման հետևանքով պահպանվել է փոքր հատված Լուսանկար վերբեռնել


Դամբարանադաշտ մ.թ.ա. 2-1 հզ 2.28/3.2 Հ պահպանվել է հատվածաբար Լուսանկար վերբեռնել


Ամրոց «Շիշկոնդ» մ.թ.ա. 2 հզ 4 կմ հս 2.28/4 Հ հանգստյան տուն տանող ճանապարհի աջ կողմում Լուսանկար վերբեռնել


Ամրոցի համալիր Ամբերդ 10-14 դդ. 10 կմ հս-ամ 40°23′18″ հս․. լ. 44°13′39″ ավ. ե.HGЯO 2.28/5 Հ Ամբերդ և Արքաշեն գետակների միջև, լեռնային հրվանդանի վրա Լուսանկար վերբեռնել


Ամրոց 10-14 դդ. 2.28/5.1 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Գաղտնուղի 10 դ. 2.28/5.1.1 Հ սկիզբ է առնում ամրոցի հվ կողմից Լուսանկար վերբեռնել


Գաղտնուղի 10 դ. 2.28/5.1.2 Հ սկիզբ է առնում ամ պարսպի մոտից Լուսանկար վերբեռնել


Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին 1026 թ. 2.28/5.2 Հ կառ.՝ Վահրամ Պահլավունի Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 10-11 դդ. 2.28/5.2.1 Հ եկեղեցու ներսում Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 10-11 դդ. 2.28/5.2.2 Հ եկեղեցու ներսում Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 13-14 դդ. 2.28/5.2.3 Հ եկեղեցու ներսում Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 13-14 դդ. 2.28/5.2.4 Հ եկեղեցու բեմին, վերին և ստորին անկյունները` վնասված Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 13-14 դդ. 2.28/5.2.5 Հ եկեղեցու բեմին Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 14-15 դդ. 2.28/5.2.6 Հ հենած եկեղեցու պատին, արտաքուստ Լուսանկար վերբեռնել


Պալատ 10 դ. 2.28/5.3 Հ ամրոցի հս-ամ մասում Լուսանկար վերբեռնել


Մատուռ 12-13 դդ. 2.28/5.4 Հ բաղնիքից ամ Լուսանկար վերբեռնել


Բաղնիք 12-13 դդ. 2.28/5.5 Հ ամրոցի աե պարսպին կից Լուսանկար վերբեռնել


Գերեզմանոց 11-14 դդ. 2.28/5.6 Հ ամրոցի հանդիպակաց սարալանջին, ամրոցից մոտ 200 մ հեռու Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 11-12 դդ. 2.28/5.6.1 Հ երկատված, վրկնգ՝ . 1972 թ. Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 11-12 դդ. 2.28/5.6.2 Հ ջարդված Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 13-14 դդ. 2.28/5.6.3 Հ երկատված, վրկնգ՝ . 1972 թ. Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 13-14 դդ. 2.28/5.6.4 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 13-14 դդ. 2.28/5.6.5 Հ երկատված, վրկնգ՝ 1972 թ. Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 13-14 դդ. 2.28/5.6.6 Հ երկատված, 2 մասերը դրված իրար վրա Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 13-14 դդ. 2.28/5.6.7 Հ գերեզմանոցի եզրին, վերին աջ անկյունը` կոտրված Լուսանկար վերբեռնել


Ջրամատակարարման համակարգ 9-12 դդ. 2.28/5.7 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Պարիսպ 10-12 դդ. 2.28/5.8 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Աստղադիտարանի համալիր. Բյուրականի աստղադիտարան 1945 թ.-ից այսօր հվ մասում 40°19′49″ հս․. լ. 44°13′39″ ավ. ե.HGЯO 2.28/6 Տ ճարտ.՝ Ս. Սաֆարյան, Ս. Գուրզադյան Լուսանկար վերբեռնել


Առանձնատուն 1948 թ. 2.28/6.1 Տ համալիրի աե մասում, ճարտ.՝ Ս. Սաֆարյան Լուսանկար վերբեռնել


Մասնաշենք` գլխավոր 1950-1953 թթ. 2.28/6.2 Տ ճարտ.՝ Ս. Սաֆարյան Լուսանկար վերբեռնել


Հյուրանոցի շենք 1946 թ. 2.28/6.4 Տ համալիրի գլխ. մուտքից աջ ճարտ՝ Ս. Սաֆարյան Լուսանկար վերբեռնել


Բնակելի տուն 1900 թ. գ. մ. 2.28/7 Տ Գերման Թորոսյանի, այս տանը ապրել է Կոմիտասը Լուսանկար վերբեռնել


Բնակելի տուն 1900 թ. գ. մ. 2.28/8 Տ Սարգիս Սարգսյանի, այս տանը դասավանդել է Կոմիտասը Լուսանկար վերբեռնել


Գերեզմանոց 11-14 դդ. հվ մասում 2.28/9 Տ գյուղ մտնող ճանապարհի ձախ կողմում Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 12-13 դդ. 2.28/9.1 Հ տեղադրված բարձր պատվանդանին Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 12-13 դդ. 2.28/9.2 Հ տեղադրված պատվանդանին Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 12-13 դդ. 2.28/9.3 Հ տեղադրված` բարձր պատվանդանին` երկատված Լուսանկար վերբեռնել


Գերեզմանոց 17-19 դդ. գ. մ. 2.28/10 Տ գյուղի կնտ.-ում, շրջապատված տնամերձ հողամասերով Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 12-13 դդ. 2.28/10.1 Հ ընկած գետնին, խիստ հողմնահարված Լուսանկար վերբեռնել


Գերեզմանոց «Խաչեր» 16-19 դդ. հվ-աե մասում 2.28/11 Տ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 12-13 դդ. 2.28/11.1 Հ քիվը` փոքր կոտրվածքներով Լուսանկար վերբեռնել


Գյուղատեղի «Օյուղ» 10-18 դդ. 2 կմ հվ 2.28/12 Տ Լուսանկար վերբեռնել


Կոթող 7 դ. 2.28/12.1 Հ «Օյուղ» աշտարակի մոտ Լուսանկար վերբեռնել


Գյուղատեղի «Սոփանես» 10-18 դդ. 2 կմ հվ-ամ 2.28/13 Տ Ամբերդ գետի ձախակողմյան ձորը տանող հին ճանապարհին Լուսանկար վերբեռնել


Եկեղեցի 16-18 դդ. 2.28/13.1 Տ գյուղատեղիի հս եզրին, ավերված Լուսանկար վերբեռնել


Գերեզմանոց 16-18 դդ. 2.28/13.2 Տ գյուղի գործող գերեզմանոցի և «Սոփանես» գյուղատեղիի միջև Լուսանկար վերբեռնել


Գյուղատեղի 18-19 դդ. 1,5 կմ հս-աե 2.28/14 Տ Ամբերդ և Շահվերդ գետերի միջև ձգվող համանուն ձորում, տեղացիներն անվանում են «Քյոթակլու» Լուսանկար վերբեռնել


Դամբարանադաշտ մ.թ.ա. 2-1 հզ 1 կմ հվ-աե 2.28/15 Հ հեռավորությունը նշված է Արտավազդիկ եկեղեցուց Լուսանկար վերբեռնել


Եկեղեցի 12-13 դդ. հվ-ամ մասում 2.28/16 Տ գյուղի գործող գերեզմանոցի հվ եզրին` ավերված Լուսանկար վերբեռնել


Եկեղեցի Արտավազդիկ 5-6 դդ. ամ մասում 40°20′11″ հս․. լ. 44°17′08″ ավ. ե.HGЯO 2.28/17 Հ գյուղի եզրին Լուսանկար վերբեռնել


Կոթող 5-6 դդ. 2.28/17.1 Հ եկեղեցուց աե, ձորի մեջ Լուսանկար վերբեռնել


Եկեղեցի Սբ. Հովհաննես 10 դ. գ. մ. 40°20′11″ հս․. լ. 44°16′16″ ավ. ե.HGЯO 2.28/18 Հ Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 11-12 դդ. 2.28/18.1 Հ հվ ավանդատանը Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 13-14 դդ. 2.28/18.2 Հ եկեղեցու բակում Լուսանկար վերբեռնել


Խաչքար 16 դ. 2.28/18.3 Հ եկեղեցու բակում Լուսանկար վերբեռնել


Գերեզմանոց 10-19 դդ. 2.28/18.4 Տ եկեղեցու հվ և աե կողմերում Լուսանկար վերբեռնել


Զոհարան «Ցից քար» մ.թ.ա. 2 հզ 2 կմ հս 2.28/19 Հ Ամբերդ և Շահվերդ գետերի միջև ձգվող ձորում, «Քյոթակլու» գյուղատեղի հանդիպակաց կողմում Լուսանկար վերբեռնել


Հուշաղբյուր 1955 թ. գ. մ. 2.28/20 Տ ճարտ.՝ Ռ. Իսրայելյան Լուսանկար վերբեռնել


Հուշաղբյուր 1990 թ. գ. մ. 2.28/21 Տ հեղ.՝ ժողովրդական վարպետ Հ. Մարտիրոսյան Լուսանկար վերբեռնել


Հուշարձան՝ Երկրորդ աշխարհամարտում զոհվածներին 1979 թ. հվ մասում 2.28/22 Տ ճարտարապետ՝ Գագիկ Գյուրջյան Լուսանկար վերբեռնել


Ջրանցք «Մայր առու» 9-10 դդ. 1,5 կմ հս 2.28/23 Հ սկիզբ է առնում Ամբերդ գետակի կիրճից, վրկնգ.՝ 1980-ական թթ., գյուղացիների ուժերով Լուսանկար վերբեռնել


Վիշապաքար մ.թ.ա. 2 հզ հվ-ամ մասում 2.28/24 Հ գյուղի գործող գերեզմանոցում, տեղադրված է որպես տապանաքար Լուսանկար վերբեռնել


Քարայր - կացարան «Ճգնավորի» 13-14 դդ. 1 կմ հս-ամ 2.28/25 Տ Ամբերդի ձորում, ձախ ափին, Բյուրական-Օրգով ավտոճանապարհի կամրջից վեր Լուսանկար վերբեռնել


Քարայր - կացարան «Ճգնավորի» 13-19 դդ. 2 կմ հս 2.28/26 Տ Ամբերդ և Շահվերդ գետերի միջև ձգվող ձորում, «Քյոթակլու» գյուղատեղի հանդիպակաց կողմում, զոհարանից 300 մ հվ Լուսանկար վերբեռնել


Տես նաև խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել