Բլեզ Պասկալ
Բլեզ Պասկալ (ֆր.՝ Blaise Pascal, հունիսի 19, 1623[1][2][3][…], birth house of Blaise Pascal, Auvergne, Ֆրանսիայի թագավորություն[4] - օգոստոսի 19, 1662[1][5][6][…], Փարիզ, Ֆրանսիայի թագավորություն[7][8]), ֆրանսիացի մաթեմատիկոս, ֆիզիկոս, փիլիսոփա և գրող։ Հիդրոստատիկայի հիմնական օրենքի հեղինակը։
Բլեզ Պասկալ Blaise Pascal | |
|---|---|
.jpg) | |
| Ծնվել է | հունիսի 19, 1623[1][2][3][…] birth house of Blaise Pascal, Auvergne, Ֆրանսիայի թագավորություն[4] |
| Մահացել է | օգոստոսի 19, 1662[1][5][6][…] (39 տարեկան) Փարիզ, Ֆրանսիայի թագավորություն[7][8] բնական մահով[2] |
| Գերեզման | Սենթ Էտիեն դյու Մոն[2] |
| Բնակության վայր(եր) | Կլերմոն Ֆերան[9], Փարիզ[10], Ռուան[11] և Փարիզ[10] |
| Քաղաքացիություն |  Ֆրանսիայի թագավորություն[2] |
| Դավանանք | jansenism?[2] |
| Մասնագիտություն | մաթեմատիկոս, փիլիսոփա, աստվածաբան, ֆիզիկոս, գրող, ֆրանսիացի բարոյախոս և վիճակագրագետ |
| Գործունեության ոլորտ | հավանականությունների տեսություն[2], մաթեմատիկա[12], գրականություն[12] և ֆիզիկա[12] |
| Անդամակցություն | Académie Le Pailleur? |
| Տիրապետում է լեզուներին | լատիներեն[2] և ֆրանսերեն[1][2][13] |
| Ազդվել է | Օգոստինոս Երանելի, Միշել դը Մոնտեն[2], Ռենե Դեկարտ[2], Կորնելիուս Յանսեն և Էպիկտետոս |
| Հայր | Էտիեն Պասկալ[2] |
| Մայր | Antoinette Begon?[14] |
Ստորագրություն | |
| Քաղվածքներ Վիքիքաղվածքում | |
 Blaise Pascal Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն խմբագրել
Ծնվել է Ֆրանսիայի հարավում գտնվող Օվերն գավառի Կլերմոն քաղաքում 1623 թ. հունիսի 19-ին։ Հայրը՝ Էտյեն Պասկալը եղել է հարկային տեսչության նախագահ և նույնպես հետաքրքվում էր մաթեմատիկայով և գիտություններով։ Ունեցել է երկու քույր՝ Ժակլին և Ժիլբերտա անուններով։ Մայրը Օվերնի սենեշալի դուստրն էր և մահացել է, երբ Բլեզը երեք տարեկան էր։
1631 թ. Պասկալների ընտանիքը տեղափոխվում է Փարիզ[15], իսկ 1640 թ. հունվարին այնտեղից՝ Ռուան։
Ռուանում Պասկալի առանց այդ էլ վատ առողջությունը գնալով ավելի է վատանում։ Չնայած դրան, նա շարունակում է աշխատել։ Այստեղ նա իր հոր հաշվապահական աշխատանքներին օգնելու ժամանակ ստեղծում է գումարումներ կատարող սարք։
1658 թվականից սկսած Պասկալի առողջությունը կտրուկ վատանում է։ Մեր օրերի տվյալներով, իր ամբողջ կյանքի ընթացքում Պասկալն ունեցել է մի շարք հիվանդություններ՝ ուղեղի քաղցկեղ, աղիքային տուբերկուլյոզ, ռևմատիզմ։
Բլեզ Պասկալը մահացել է 1662 թ. օգոստոսի 19-ին։
Ժառանգությունը խմբագրել
Պասկալի գիտական ձեռքեբերումների, հայտնագործությունների պատվին իրենց անուններն են ստացել ճնշման միավորը Միջազգային Միավորների Համակարգում, շվեյցարացի գիտնական Նիքլաուս Ուիրթի Pascal ծրագրավորման լեզուն, հիդրոստատիկայի կարևոր սկզբունք համարվող Պասկալի օրենքը և Պասկալի եռանկյունին։
- Բլեզ Պասկալի պատվին իր անունն է ստացել նաև (4500) Պասկալ աստերոիդը։
Մաթեմատիկայում Պասկալի ամենախոշոր ներդրումը հավանականության տեսության զարգացումն է։
Գրականության ասպարեզում Պասկալը համարվում է Ֆրանսիական Դասական Շրջանի ամենակարևոր հեղինակներից մեկը, և առայսօր էլ նրա գրածները կարդում են որպես ֆրանսիական արձակի ամենամեծ վարպետի գործեր։
Հայերեն թարգմանություններ խմբագրել
Բլեզ Պասկալի գլխավոր աշխատությունը՝ «Մտքերը» ֆրանսերենից թարգմանել և ծանոթագրել է Արուս Բոյաջյանը, գիրքը լույս է տեսել 2003 թվականին՝ «Սարգիս Խաչենց» հրատարակչության կողմից, առաջաբանը գրել է Սերգեյ Ստեփանյանը։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 https://www.biography.com/people/blaise-pascal-9434176
- ↑ 3,0 3,1 Internet Philosophy Ontology project
- ↑ 4,0 4,1 4,2 https://journals.openedition.org/ccibp/401?lang=en#tocto1n3
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Discogs — 2000.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
- ↑ 7,0 7,1 7,2 Аверинцев С. С. Паскаль Блез (ռուս.) // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1975. — Т. 19 : Отоми — Пластырь. — С. 260—261.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Аверинцев С. С. Паскаль Блез // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1975. — Т. 19 : Отоми — Пластырь. — С. 260—261.
- ↑ https://blaisepascal.bibliotheques-clermontmetropole.eu/reperes-ressources/25-autour-de/les-lieux-pascaliens
- ↑ 10,0 10,1 https://gallica.bnf.fr/essentiels/pascal/propos-auteur
- ↑ https://books.openedition.org/purh/7561?lang=fr
- ↑ 12,0 12,1 12,2 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
- ↑ CONOR.Sl
- ↑ Pas L. v. Genealogics — 2003.
- ↑ «Étienne Pascal». Սբ. Էնդրյուսի համալսարան, Շոտլանդիա։. 2006 թ․ օգոստոս. Վերցված է 2010 թ․ փետրվարի 5-ին.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
 | Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բլեզ Պասկալ» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բլեզ Պասկալ» հոդվածին։ |