Բելառուսի բնակչություն
Բելառուսի բնակչություն, մարդկանց ամբողջություն, որոնք բնակվում են Բելառուսի տարածքում։ 2014 թվականի հոկտեմբերի 1-ի տվյալներով բնակչությունը 9 475,1 հազար է[1]։ 2014 թվականի սկզբից բնակչության աճը կազմել է 6 929 մարդ։ 2014 թվականի հունվար-սեպտեմբեր ամիսներին՝ համեմատած 2013 թվականի նույն ժամանակահատվածի, բնակչության մահացությունը նվազել է 75,3%-ով և կազմել 1 545 մարդ[1]։ 2014 թվականի հունվար-սեպտեմբեր ամիսներին միգրացիոն աճը կազմել է 8 474 մարդ[1]։
Բնակչության թիվ
խմբագրելԲելառուսի 2009 թվականի մարդահամարի տվյալներով հանրապետության բնակչությունը 9 միլիոն 503 հազար 807 մարդ է[2] 2014 թվականի հոկտեմբերի 1-ին բնակչության թիվը գնահատվում է 9 միլիոն 475 հազար մարդ։ 2018 թվականի հունվարի 1-ին երկրի բնակչությունը կազմել է 9491800 մարդ, 2019 թվականի հունվարի 1-ին՝ 9475600 մարդ[3]։
տարեթիվ | ընդհանուրը հազ. մարդ |
քաղաքային | գյուղական | ||
---|---|---|---|---|---|
հազ. մարդ | բաժին | հազ. մարդ | բաժին | ||
1897 | 6 673,0 | 899,0 | 13,5 % | 5 774,0 | 86,5 % |
1913 | 6 899,1 | 990,1 | 14,3 % | 5 909,0 | 85,7 % |
1926 | 4 986,0 | 848,0 | 17,0 % | 4 138,0 | 83,0 % |
1939 | 8 912,2 | 1 854,8 | 20,8 % | 7 057,4 | 79,2 % |
1940 | 9 046,1 | 1 924,5 | 21,3 % | 7 121,6 | 78,7 % |
1941 | 9 092,0 | 1 968,7 | 21,7 % | 7 123,3 | 78,3 % |
1950 | 7 709,0 | 1 619,5 | 21,0 % | 6 089,5 | 79,0 % |
1951 | 7 781,1 | 1 726,0 | 22,2 % | 6 055,1 | 77,8 % |
1952 | 7 748,7 | 1 827,3 | 23,6 % | 5 921,4 | 76,4 % |
1953 | 7 693,4 | 1 902,8 | 24,7 % | 5 790,6 | 75,3 % |
1954 | 7 685,6 | 1 988,9 | 25,9 % | 5 696,7 | 74,1 % |
1955 | 7 757,2 | 2 064,4 | 26,6 % | 5 692,8 | 73,4 % |
1956 | 7 850,2 | 2 115,7 | 27,0 % | 5 734,5 | 73,0 % |
1957 | 7 910,0 | 2 195,7 | 27,8 % | 5 714,3 | 72,2 % |
1958 | 7 961,6 | 2 309,4 | 29,0 % | 5 652,2 | 71,0 % |
1959 | 8 055,7 | 2 480,5 | 30,8 % | 5 575,2 | 69,2 % |
1960 | 8 147,4 | 2 605,1 | 32,0 % | 5 542,3 | 68,0 % |
1961 | 8 233,3 | 2 745,4 | 33,3 % | 5 487,9 | 66,7 % |
1962 | 8 335,2 | 2 870,6 | 34,4 % | 5 464,6 | 65,6 % |
1963 | 8 435,4 | 2 988,2 | 35,4 % | 5 447,2 | 64,6 % |
1964 | 8 479,8 | 3 092,3 | 36,5 % | 5 387,5 | 63,5 % |
1965 | 8 557,9 | 3 208,6 | 37,5 % | 5 349,3 | 62,5 % |
1966 | 8 655,7 | 3 336,6 | 38,5 % | 5 319,1 | 61,5 % |
1967 | 8 761,8 | 3 472,5 | 39,6 % | 5 289,3 | 60,4 % |
1968 | 8 838,7 | 3 607,2 | 40,8 % | 5 231,5 | 59,2 % |
1969 | 8 915,0 | 3 752,7 | 42,1 % | 5 162,3 | 57,9 % |
1970 | 8 992,2 | 3 890,6 | 43,3 % | 5 101,6 | 56,7 % |
1971 | 9 048,7 | 4 018,3 | 44,4 % | 5 030,4 | 55,6 % |
1972 | 9 118,1 | 4 164,3 | 45,7 % | 4 953,8 | 54,3 % |
1973 | 9 182,4 | 4 326,7 | 47,1 % | 4 855,7 | 52,9 % |
1974 | 9 251,4 | 4 491,0 | 48,5 % | 4 760,4 | 51,5 % |
1975 | 9 317,2 | 4 649,1 | 49,9 % | 4 668,1 | 50,1 % |
1976 | 9 360,5 | 4 795,5 | 51,2 % | 4 565,0 | 48,8 % |
1977 | 9 406,2 | 4 932,2 | 52,4 % | 4 474,0 | 47,6 % |
1978 | 9 463,5 | 5 075,1 | 53,6 % | 4 388,4 | 46,4 % |
1979 | 9 532,5 | 5 234,3 | 54,9 % | 4 298,2 | 45,1 % |
1980 | 9 591,8 | 5 361,5 | 55,9 % | 4 230,3 | 44,1 % |
1981 | 9 662,9 | 5 505,6 | 57,0 % | 4 157,3 | 43,0 % |
1982 | 9 736,1 | 5 649,7 | 58,0 % | 4 086,4 | 42,0 % |
1983 | 9 800,6 | 5 788,7 | 59,1 % | 4 011,9 | 40,9 % |
1984 | 9 869,4 | 5 939,6 | 60,2 % | 3 929,8 | 39,8 % |
1985 | 9 929,0 | 6 077,4 | 61,2 % | 3 851,6 | 38,8 % |
1986 | 9 986,4 | 6 215,1 | 62,2 % | 3 771,3 | 37,8 % |
1987 | 10 042,8 | 6 346,6 | 63,2 % | 3 696,2 | 36,8 % |
1988 | 10 089,7 | 6 488,4 | 64,3 % | 3 601,3 | 35,7 % |
1989 | 10 151,8 | 6 641,4 | 65,4 % | 3 510,4 | 34,6 % |
1990 | 10 188,9 | 6 731,9 | 66,1 % | 3 457,0 | 33,9 % |
1991 | 10 189,8 | 6 805,1 | 66,8 % | 3 384,7 | 33,2 % |
1992 | 10 198,3 | 6 856,3 | 67,2 % | 3 342,0 | 32,8 % |
1993 | 10 234,6 | 6 899,3 | 67,4 % | 3 335,3 | 32,6 % |
1994 | 10 243,5 | 6 927,0 | 67,6 % | 3 316,5 | 32,4 % |
1995 | 10 210,4 | 6 932,2 | 67,9 % | 3 278,2 | 32,1 % |
1996 | 10 177,3 | 6 934,7 | 68,1 % | 3 242,6 | 31,9 % |
1997 | 10 141,9 | 6 938,0 | 68,4 % | 3 203,9 | 31,6 % |
1998 | 10 093,0 | 6 946,1 | 68,8 % | 3 146,9 | 31,2 % |
1999 | 10 045,2 | 6 961,5 | 69,3 % | 3 083,7 | 30,7 % |
2000 | 10 002,5 | 6 967,4 | 69,7 % | 3 035,1 | 30,3 % |
2001 | 9 956,7 | 6 979,6 | 70,1 % | 2 977,1 | 29,9 % |
2002 | 9 900,4 | 6 982,9 | 70,5 % | 2 917,5 | 29,5 % |
2003 | 9 830,7 | 6 973,5 | 70,9 % | 2 857,2 | 29,1 % |
2004 | 9 762,8 | 6 968,0 | 71,4 % | 2 794,8 | 28,6 % |
2005 | 9 697,5 | 6 965,4 | 71,8 % | 2 732,1 | 28,2 % |
2006 | 9 630,4 | 6 956,7 | 72,2 % | 2 673,7 | 27,8 % |
2007 | 9 579,5 | 6 963,9 | 72,7 % | 2 615,6 | 27,3 % |
2008 | 9 542,4 | 6 989,2 | 73,2 % | 2 553,2 | 26,8 % |
2009 | 9 513,6 | 7 027,1 | 73,9 % | 2 486,5 | 26,1 % |
2010 | 9 500,0 | 7 077,1 | 74,5 % | 2 422,9 | 25,5 % |
2011 | 9 481,2 | 7 122,4 | 75,1 % | 2 358,8 | 24,9 % |
2012 | 9 465,2 | 7 175,0 | 75,8 % | 2 290,2 | 24,2 % |
2013 | 9 463,8 | 7 220,9 | 76,3 % | 2 242,9 | 23,7 % |
2014 | 9468,1 | 7271,5 | 76,8 % | 2196,5 | 23,2 % |
2015 | 9481 | 7328,8 | 77,3 % | 2152,2 | 22,7 % |
2016 | 9498 | 7370,4 | 77,6 % | 2127,6 | 22,4 % |
2017 | 9505 | 7404,4 | 77,9 % | 2100,6 | 22,1 % |
2018 | 9491 | 7412 | 78,1 % | 2079 | 21,9 % |
2019[4] | 9413,4 | 7300 | 77,5 | 2113,4 | 22,5 |
Սկսած 1993 թվականից՝ հանրապետության բնակչության թիվը նվազում է։ Այդ իրավիճակի վրա հիմնական ազդեցությունը թողնում է մահացության ցուցանիշի գերազանցումը ծնելիության ցուցանիշին։ Սակայն վերջին տարիներին նկատվում է մահացության կրճատման և ծնելիության աճի միտում։ Օրինակ, 2008 թվականի հունվար-մարտ ամիսներին 1000 հոգու համար հաշվարկվող ծնելիության ցուցանիշը կազմել է 10,5, մինչդեռ 2007 թվականի նույն ժամանակահատվածում այն կազմել է 10,3, 2006 թվականին՝ 9,8 և 2005 թվականին՝ 9,2[5]։ 2012 թվականի առաջին 9 ամիսների ընթացքում ծնելիության ցուցանիշը կազմել է 12,0 պրոմիլ։ Մանկամահացության ցուցանիշը մինչև 1 տարեկան երեխաների համար նվազել է 2007 թվականի առաջին քառորդում ծնված 1000 մարդու համար 5,7 դեպքից մինչև 4 դեպք՝ 2008 թվականի նույն ժամանակահատվածի համար։ 39 % քաղաքներում և 21 % քաղաքատիպ գյուղերում դիտարկվում է բնական հավելաճ, գյուղական համայնքներում բնական անկում է[5]։ 2007 թվականի տվյալներով՝ բնակչության հավելաճը կազմում է 0,06 %, միգրացիայի սալդոն դրական է՝ 1000 մարդու հաշվով 2,3 (երկիր ավելի շատ գալիս են, քան գնում)։
1970—1979 | 1979—1989 | 1989—1999 | 1999—2009 |
Ազգային վիճակագրական կոմիտեի տվյալների համաձայն՝ ծնելիության ամբողջական ցուցանիշը, որը կրճատվել է 1994—1995 թվականներին կնոջը բաժին ընկնող 2,083 երեխայից 1233՝ 2004 թվականին, 2009 թվականին աճել է մինչև 1,509 երեխա, սակայն 2010 թվականին կրկին որոշ չափով կրճատվել է ՝ հասնելով 1,494-ի[6]։
քաղաք | 1989 | 1999 | 2009 | 2013 |
---|---|---|---|---|
Մինսկ | 1607,1 | 1680,5 | 1836,8 | 1901 |
Գոմել | 497,5 | 475,5 | 482,7 | 505 |
Վիտեբսկ | 347,4 | 340,7 | 347,9 | 372 |
Մոգիլյով | 356,9 | 356,5 | 358,3 | 371 |
Գրոդնո | 269,8 | 301,6 | 327,5 | 352 |
Բրեստ | 256,0 | 286,4 | 309,8 | 326 |
Բոբրույսկ | 220,9 | 220,7 | 215,1 | 217 |
Բարանովիչի | 158,4 | 163,4 | 164,7 | 171 |
Բորիսով | 142,1 | 150,7 | 147,4 | 146 |
Պինսկ | 118,3 | 129,9 | 125,0 | 136 |
Օրշա | 121,7 | 123,9 | 117,2 | 117 |
Մոզիր | 101,0 | 109,8 | 108,8 | 111 |
Սոլիգորսկ | 93,5 | 100,9 | 102,3 | 105 |
Նովոպոլոցկ | 93,4 | 105,6 | 98,1 | 101 |
Լիդա | 91,3 | 100,7 | 97,6 | 99 |
Մոլոդեչնո | 90,3 | 96,6 | 94,3 | 94 |
Պոլոցկ | 76,6 | 82,5 | 82,5 | 85 |
Ժլոբին | 56,2 | 71,2 | 75,9 | 75 |
Սվետլոգորսկ | 69,5 | 73,3 | 70,0 | 69 |
Ռեչիցա | 69,4 | 66,7 | 64,7 | 65 |
Ժոդինո | 54,6 | 59,3 | 61,7 | 63 |
Սլուցկ | 57,2 | 63,5 | 61,4 | 62 |
Կոբրին | 45,2 | 50,7 | 51,2 | 52 |
Բնակչության թիվ (x 1000) | Ծնվածների թիվ | Մահացածների թիվ | Բնական աճ | Ծնելիության ընդհանուր ցուցանիշ (1000-ի համար) | Մահացության ընդհանուր ցուցանիշ (1000-ի համար) | Բնական աճ (1000-ի համար) | Ծնելիության գումարային ցուցանիշ | Գրանցված հղիության արհեստական ընդհատումների թիվը | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1950 | 7 745 | 197 200 | 62 000 | 135 200 | 25.5 | 8.0 | 17.5 | ||
1951 | 7 765 | 198 200 | 61 200 | 137 000 | 25.5 | 7.9 | 17.6 | ||
1952 | 7 721 | 191 100 | 64 200 | 126 900 | 24.8 | 8.3 | 16.4 | ||
1953 | 7 690 | 176 200 | 61 900 | 114 300 | 22.9 | 8.0 | 14.9 | ||
1954 | 7 722 | 193 100 | 61 600 | 131 500 | 25.0 | 8.0 | 17.0 | ||
1955 | 7 804 | 194 400 | 58 000 | 136 400 | 24.9 | 7.4 | 17.5 | ||
1956 | 7 880 | 199 500 | 56 000 | 143 500 | 25.3 | 7.1 | 18.2 | ||
1957 | 7 936 | 200 800 | 58 000 | 142 800 | 25.3 | 7.3 | 18.0 | ||
1958 | 8 009 | 207 700 | 53 700 | 154 000 | 25.9 | 6.7 | 19.2 | ||
1959 | 8 112 | 204 600 | 62 600 | 142 000 | 25.2 | 7.7 | 17.5 | ||
1960 | 8 190 | 200 218 | 54 037 | 146 181 | 24.4 | 6.6 | 17.8 | 2.80 | 170 787 |
1961 | 8 284 | 194 239 | 53 682 | 140 557 | 23.4 | 6.5 | 17.0 | 2.61 | 178 290 |
1962 | 8 385 | 185 302 | 60 676 | 124 626 | 22.1 | 7.2 | 14.9 | 2.57 | 185 554 |
1963 | 8 458 | 173 889 | 58 291 | 115 598 | 20.6 | 6.9 | 13.7 | 2.46 | 191 137 |
1964 | 8 519 | 161 794 | 53 967 | 107 827 | 19.0 | 6.3 | 12.7 | 2.36 | 200 534 |
1965 | 8 607 | 153 865 | 58 156 | 95 709 | 17.9 | 6.8 | 11.1 | 2.27 | 205 999 |
1966 | 8 709 | 153 414 | 58 265 | 95 149 | 17.6 | 6.7 | 10.9 | 2.28 | 203 430 |
1967 | 8 800 | 147 501 | 61 263 | 86 238 | 16.8 | 7.0 | 9.8 | 2.26 | 203 722 |
1968 | 8 877 | 146 095 | 62 354 | 83 741 | 16.5 | 7.0 | 9.4 | 2.23 | 198 955 |
1969 | 8 957 | 142 652 | 65 912 | 76 740 | 15.9 | 7.4 | 8.6 | 2.18 | 191 637 |
1970 | 9 038 | 146 676 | 68 974 | 77 702 | 16.2 | 7.6 | 8.6 | 2.30 | 187 935 |
1971 | 9 112 | 149 135 | 68 511 | 80 624 | 16.4 | 7.5 | 8.8 | 2.34 | 190 169 |
1972 | 9 178 | 147 813 | 71 866 | 75 947 | 16.1 | 7.8 | 8.3 | 2.36 | 185 101 |
1973 | 9 245 | 144 729 | 73 927 | 70 802 | 15.7 | 8.0 | 7.7 | 2.29 | 193 503 |
1974 | 9 312 | 146 876 | 73 181 | 73 695 | 15.8 | 7.9 | 7.9 | 2.24 | 194 247 |
1975 | 9 367 | 146 517 | 79 701 | 66 816 | 15.6 | 8.5 | 7.1 | 2.20 | 194 710 |
1976 | 9 411 | 147 912 | 82 400 | 65 512 | 15.7 | 8.8 | 7.0 | 2.16 | 199 121 |
1977 | 9 463 | 148 963 | 84 565 | 64 398 | 15.7 | 8.9 | 6.8 | 2.11 | 202 146 |
1978 | 9 525 | 151 053 | 86 612 | 64 441 | 15.9 | 9.1 | 6.8 | 2.08 | 201 619 |
1979 | 9 590 | 151 800 | 90 837 | 60 963 | 15.8 | 9.5 | 6.4 | 2.05 | 203 446 |
1980 | 9 658 | 154 432 | 95 514 | 58 918 | 16.0 | 9.9 | 6.1 | 2.04 | 201 852 |
1981 | 9 732 | 157 899 | 93 136 | 64 763 | 16.2 | 9.6 | 6.7 | 2.08 | 202 340 |
1982 | 9 804 | 159 364 | 93 840 | 65 524 | 16.3 | 9.6 | 6.7 | 2.02 | 198 011 |
1983 | 9 872 | 173 510 | 97 849 | 75 661 | 17.6 | 9.9 | 7.7 | 2.09 | 207 461 |
1984 | 9 938 | 168 749 | 104 274 | 64 475 | 17.0 | 10.5 | 6.5 | 2.14 | 210 844 |
1985 | 9 999 | 165 034 | 105 690 | 59 344 | 16.6 | 10.6 | 5.9 | 2.09 | 200 888 |
1986 | 10 058 | 171 611 | 97 276 | 74 335 | 17.1 | 9.7 | 7.4 | 2.10 | 171 114 |
1987 | 10 111 | 162 937 | 99 921 | 63 016 | 16.2 | 9.9 | 6.2 | 2.04 | 163 761 |
1988 | 10 144 | 163 193 | 102 671 | 60 522 | 16.1 | 10.1 | 6.0 | 2.04 | 140 921 |
1989 | 10 171 | 153 449 | 103 479 | 49 970 | 15.1 | 10.2 | 4.9 | 2.02 | 256 041 |
1990 | 10 190 | 142 167 | 109 582 | 32 585 | 14.0 | 10.8 | 3.2 | 1.90 | 260 839 |
1991 | 10 194 | 132 045 | 114 650 | 17 395 | 13.0 | 11.2 | 1.7 | 1.79 | 241 138 |
1992 | 10 217 | 127 971 | 116 674 | 11 297 | 12.5 | 11.4 | 1.1 | 1.75 | 240 387 |
1993 | 10 240 | 117 384 | 128 544 | -11 160 | 11.5 | 12.6 | -1.1 | 1.60 | 217 957 |
1994 | 10 227 | 110 599 | 130 003 | -19 404 | 10.8 | 12.7 | -1.9 | 1.51 | 212 533 |
1995 | 10 194 | 101 144 | 133 775 | -32 631 | 9.9 | 13.1 | -3.2 | 1.38 | 193 280 |
1996 | 10 160 | 95 798 | 133 422 | -37 624 | 9.4 | 13.1 | -3.7 | 1.31 | 174 098 |
1997 | 10 118 | 89 586 | 136 653 | -47 067 | 8.9 | 13.5 | -4.7 | 1.23 | 152 660 |
1998 | 10 069 | 92 645 | 137 296 | -44 651 | 9.2 | 13.6 | -4.4 | 1.26 | 145 339 |
1999 | 10 032 | 92 975 | 142 027 | -49 052 | 9.3 | 14.2 | -4.9 | 1.29 | 135 829 |
2000 | 9 988 | 93 691 | 134 867 | -41 176 | 9.4 | 13.5 | -4.1 | 1.31 | 121 895 |
2001 | 9 929 | 91 720 | 140 299 | -48 579 | 9.2 | 14.1 | -4.9 | 1.27 | 101 402 |
2002 | 9 866 | 88 743 | 146 665 | -57 922 | 9.0 | 14.9 | -5.9 | 1.20 | 89 895 |
2003 | 9 797 | 88 512 | 143 200 | -54 688 | 9.0 | 14.6 | -5.6 | 1.22 | 80 174 |
2004 | 9 730 | 88 943 | 140 064 | -51 121 | 9.1 | 14.4 | -5.3 | 1.22 | 71 700 |
2005 | 9 664 | 90 508 | 141 857 | -51 349 | 9.4 | 14.7 | -5.3 | 1.21 | 64 655 |
2006 | 9 605 | 96 721 | 138 426 | -41 705 | 10.1 | 14.4 | -4.3 | 1.29 | 58 516 |
2007 | 9 561 | 103 626 | 132 993 | -29 367 | 10.8 | 13.9 | -3.1 | 1.37 | 46 287 |
2008 | 9 528 | 107 876 | 133 879 | -26 003 | 11.3 | 14.1 | -2.7 | 1.42 | 42 197 |
2009 | 9 507 | 109 263 | 135 056 | -25 793 | 11.5 | 14.2 | -2.7 | 1.51 | 35 967 |
2010 | 9 491 | 108 050 | 137 305 | -29 255 | 11.4 | 14.5 | -3.1 | 1.49 | 27 662 |
2011 | 9 473 | 109 147 | 135 099 | -25 952 | 11.5 | 14.3 | -2.7 | 1.52 | 26 858 |
2012 | 9 464 | 115 893 | 126 531 | -10 638 | 12.2 | 13.4 | -1.2 | 1.62 | |
2013 | 9 468 | 118 463 | 125 872 | -7 409 | 12.5 | 13.3 | -0.8 | 1.71 |
Ծնելիության ընդհանուր ցուցանիշ (1000-ի համար) | Մահացության ընդհանուր ցուցանիշ (1000-ի համար) | Բնական աճ (1000-ի համար) |
Սոցիալական ցուցանիշներ
խմբագրել2012 թվականին Բելառուսում կյանքի սպասելի տևողությունը 72,2 տարի էր։ Տղամարդկանց մոտ այդ ցուցանիշը չէր գերազանցում 66,6 տարին, կանանց մոտ՝ 77,6 տարին[10]։ Համեմատած Ռուսաստանի և Ուկրաինայի՝ այն որոշ չափով ավելին է, համեմատած այլ եվրոպական երկրների հետ՝ նշանակալիորեն քիչ։ Խնդիրը մնում է կանանց և տղամարդկանց կյանքի տևողության նշանակալի տարբերությունը։ 2008 թվականին այն կազմում էր 12 տարի, մինչդեռ ՄԱԿ-ի Զարգացման ծրագրի գնահատմամբ՝ բնական տարբերությունը 5 տարի է։ Քաղաքային շրջաններում տղամարդկանց և կանանց կյանքի տևողության տարբերությունը 11 տարին է, գյուղական շրջաններում՝ 14 տարի[11]։
2010 թվականին Բելառուսում 60 տարեկանից բարձր տարիք ունեցող մարդկանց թիվը մոտավորապես 20 % էր (ՄԱԿ-ի դասակարգմամբ՝ երկիրը ծեր է համարվում, եթե նման մարդիկ 14 % են կազմում)[12];
2008 թվականին 100 աղջկա թվով ծնվում էր 106 տղա, ծնողների միջին տարիքը կազմում էր 26,8 տարի, առաջին երեխայի ծննդյան դեպքում՝ 24,4 տարի (2008)[13]։ 2011 թվականին երեխաներ ունեցող ընտանիքների թիվը կազմում էր 1205,6 հազար, որոնցից 65,7 % ընտանիքներն ունեն միայն մեկ երեխա, 28,9 %՝ երկու, երեք և ավելի՝ միայն 5 % ընտանիքներ[14]։ 2008 թվականին անչափահաս մայրերն ունեցել են 1383 երեխա[13]։
Ծնելիության ավելի բարձր ցուցանիշ է դիտարկվում Բրեստի մարզում, ցածր՝ Վիտեբսկի։ Վիտեբսկի մարզում նաև ողջ երկրում ամենաբարձր մահացության ցուցանիշն է, ամենացածրը դիտարկվում է Մինսկում։
Ամուսնություններ և ամուսնալուծություններ
խմբագրել2012 թվականին Բելառուսի Հանրապետությունում գրանցվել է 76 245 ամուսնություն (1000 մարդու համար՝ 8,1) և 39 034 ամուսնալուծություն (4,1 на 1000 մարդու համար՝ 4,1)։ Հաշվարկների ժամանակ ամուսնությունների ամենամեծ թիվը գրանցվել է Մոգիլյովսկի մարզում (8,4), ամենաքիչը՝ Բրեստի (7,6)։ Ամուսնալուծությունների ամենամեծ թիվը Վիտեբսկի և Գոմելսկի մարզերում է, ինչպես նաև Մինսկում (1000 մարդու համար 4,3), ամենաքիչը՝ Բրեստի մարզում (3,7)[15]։ 2012 թվականի դրությամբ՝ առաջին անգամ ամուսնանալու միջին տարիքը եղել է 26,7 տարին տղամարդկանց համար (1980 թվականին՝ 24,3 տարի) և 24,6 տարին կանանց համար (1980 թվականին՝ 22,9), 2012 թվականին երկրորդ անգամ ամուսնանալու միջին տարիքը տղամարդկանց համար եղել է 40,5 տարին և 37,6 տարին կանանց համար[15]։
Ամուսնությունների և ամուսնալուծությունների վիճակագրություն[15].
Տարեթիվ | Ամուսնությունների թիվ | (1000 մարդու համար) | Ամուսնալուծությունների թիվ | (1000 մարդու համար) |
---|---|---|---|---|
1970 | 83 658 | 9,3 | 17 060 | 1,9 |
1980 | 97 461 | ▲ 10,1 | 31 214 | ▲ 3,2 |
1990 | 99 229 | ▼ 9,7 | 34 986 | ▲ 3,4 |
1995 | 77 027 | ▼ 7,6 | 42 119 | ▲ 4,1 |
2000 | 62 485 | ▼ 6,3 | 43 512 | ▲ 4,4 |
2005 | 73 333 | ▲ 7,6 | 30 531 | ▼ 3,2 |
2010 | 76 978 | ▲ 8,1 | 36 655 | ▲ 3,9 |
2011 | 86 785 | ▲ 9,2 | 38 584 | ▲ 4,1 |
2012 | 76 245 | ▼ 8,1 | 39 034 | ▬ 4,1 |
Աշխատանքային ռեսուրսներ
խմբագրելԲնակեցում
խմբագրելԱյն փաստաթղթերը, որոնք հաստատում են Բելառուսում մշտական բնակության փաստը, համարվում են.
- Բելառուսի Հանրապետության քաղաքացու անձնագիրը (սերիաներ՝ АВ, ВМ, НВ, КН, МР, МС, КВ)
- Օտարերկրյա քաղաքացու համար Բելառուսի կեցության թույլտվություն (սերիա՝ MI)
- ծննդյան վկայան՝ Բելառուսի այն քաղաքացիների համար, որոնք դեռ 16 տարեկան չեն և չունեն Բելառուսի Հանրապետության անձնագիր։
Մինչև 2012 թվականը, համաձայն Բելառուսի Հանրապետության քաղաքացու անձնագրի մասնին օրենքի 3-ր դկետի՝ անձնագիր պետք է ունենար Բելառուսի Հանրապետության յուրաքանչյուր քաղաքացի, որը հասել է 16 տարեկան հասակին[16]։ 2012 թվականից սկսած՝ համաձայն Նախագահի № 197 հրամանի՝ տարիքը նվազել է մինչև 14 տարի։
Ազգային կազմ
խմբագրելԲելառուսի 2009 թվականի բնակչության մարդահամարի տվյալներով՝ Բելառուսի տարածքում բնակվել են ավելի քան 130 ազգությունների ներկայացուցիչներ։ Նրանց թվում առավել շատ ներկայացված են բելառուսներ (7 957 252 կամ 83,7 %), ռուսներ (785 084 или 8,3 %), լեհեր (294 549 կամ 3,1 %), ուկրաինացիներ (158 723 կամ 1,7 %), հրեաներ (12 926), հայեր (8 512), թաթարներ (7 316), գնչուներ (7 079), ադրբեջանցիներ (5 567), լիտվացիներ (5 087)։ Բելառուսում բնակվում է 1-ից մինչև 3,5 հազար մոլդովացիներ, թուրքմեններ, գերմանացիներ, վրացիներ, չինացիներ, ուզբեկներ, լատվիացիներ, ղազախներ, արաբներ և չուվաշներ[17]։
Բելառուսիայի պատմության ընթացքում այնպես է դասավորվել, որ գյուղական համայնքների հիմնական բնակչությունը եղել են բելառուսները, քաղաքներում՝ հրեաները, երկրի հյուսիս-արևմուտքում բնակվում են բազում լեհեր, արևելքում՝ ռուսներ, այդ թվում՝ հնաբնակներ։ Ներկայումս քաղաքներում և գյուղերում դիտարկվում է սուր ազգային կազմ, չնայած որ բնակչությունը (ավելի քան 80 %) իրեն դասում է բելառուսական ազգության[18]։
1959 թ. | % | 1970 թ. | % | 1979 թ. | % | 1989 թ. | % | 1999 թ. | % | 2009 թ. | % | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Ամբողջը | 8055714 | 100,00 % | 9002338 | 100,00 % | 9532516 | 100,00 % | 10151806 | 100,00 % | 10045237 | 100,00 % | 9503807 | 100,00 % |
Բելառուսներ | 6532035 | 81,09 % | 7289610 | 80,97 % | 7567955 | 79,39 % | 7904623 | 77,86 % | 8159073 | 81,22 % | 7957252 | 83,73 % |
Ռուսներ | 660159 | 8,19 % | 938161 | 10,42 % | 1134117 | 11,90 % | 1342099 | 13,22 % | 1141731 | 11,37 % | 785084 | 8,26 % |
Լեհեր | 538881 | 6,69 % | 382600 | 4,25 % | 403169 | 4,23 % | 417720 | 4,11 % | 395712 | 3,94 % | 294549 | 3,10 % |
Ուկրաինացիներ | 133061 | 1,65 % | 190839 | 2,12 % | 230985 | 2,42 % | 291008 | 2,87 % | 237014 | 2,36 % | 158723 | 1,67 % |
Հրեաներ | 150084 | 1,86 % | 148011 | 1,64 % | 135450 | 1,42 % | 111977 | 1,10 % | 27798 | 0,28 % | 12926 | 0,14 % |
Հայեր | 1751 | 0,02 % | 2362 | 0,03 % | 2751 | 0,03 % | 4933 | 0,05 % | 10191 | 0,10 % | 8512 | 0,09 % |
Թաթարներ | 8654 | 0,11 % | 10031 | 0,11 % | 10911 | 0,11 % | 12552 | 0,12 % | 10089 | 0,10 % | 7316 | 0,08 % |
Գնչուներ | 4662 | 0,06 % | 6843 | 0,08 % | 8408 | 0,09 % | 10762 | 0,11 % | 9927 | 0,10 % | 7079 | 0,07 % |
Ադրբեջանցիներ | 1402 | 0,02 % | 1335 | 0,01 % | 2654 | 0,03 % | 5009 | 0,05 % | 6362 | 0,06 % | 5567 | 0,06 % |
Լիտվացիներ | 8363 | 0,10 % | 8092 | 0,09 % | 6993 | 0,07 % | 7606 | 0,07 % | 6387 | 0,06 % | 5087 | 0,05 % |
Մոլդովացիներ | 727 | 0,01 % | 1800 | 0,02 % | 2923 | 0,03 % | 4964 | 0,05 % | 4267 | 0,04 % | 3465 | 0,04 % |
Թուրքմեններ | … | 197 | 0,00 % | 170 | 0,00 % | 777 | 0,01 % | 921 | 0,01 % | 2685 | 0,03 % | |
Գերմանացիներ | 1220 | 0,02 % | 1994 | 0,02 % | 2451 | 0,03 % | 3517 | 0,03 % | 4805 | 0,05 % | 2474 | 0,03 % |
Վրացիներ | 1745 | 0,02 % | 1291 | 0,01 % | 1659 | 0,02 % | 2840 | 0,03 % | 3031 | 0,03 % | 2400 | 0,03 % |
Չինացիներ | … | 87 | 0,00 % | 78 | 0,00 % | 78 | 0,00 % | 75 | 0,00 % | 1642 | 0,02 % | |
Ուզբեկներ | 886 | 0,01 % | 1606 | 0,02 % | 2333 | 0,02 % | 3537 | 0,03 % | 1571 | 0,02 % | 1593 | 0,02 % |
Լեհեր | 2631 | 0,03 % | 2660 | 0,03 % | 2617 | 0,03 % | 2658 | 0,03 % | 2239 | 0,02 % | 1549 | 0,02 % |
Ղազախներ | 633 | 0,01 % | 1062 | 0,01 % | 1355 | 0,01 % | 2266 | 0,02 % | 1239 | 0,01 % | 1355 | 0,02 % |
Արաբներ | … | 24 | 0,00 % | 35 | 0,00 % | 101 | 0,00 % | 490 | 0,00 % | 1330 | 0,01 % | |
Չուվաշներ | 1061 | 0,01 % | 1922 | 0,02 % | 2243 | 0,02 % | 3323 | 0,03 % | 2242 | 0,02 % | 1277 | 0,01 % |
Մորդվա | 1276 | 0,02 % | 1737 | 0,02 % | 2063 | 0,02 % | 2620 | 0,02 % | 1677 | 0,02 % | 877 | 0,01 % |
Բաշկիրներ | 343 | 0,00 % | 673 | 0,01 % | 772 | 0,01 % | 1252 | 0,01 % | 1091 | 0,01 % | 607 | 0,01 % |
Խորհրդային ժամանակաշրջանում բելառուսների բաժինը հանրապետության ընդհանուր թվում կրճատվել էր (1959 թվականի 81,1 %-ից 1989 թվականին հասնելով 77,9 %), իսկ ռուսների և ուկրաինացիների թիվը աճել էր (1959 թվականի 8,2 %-ից 1989 թվականին հասնելով 13,2 % ռուսների համար և 1,7 %-ից մինչև 2,9 % ուկրաինացիների համար)։ Անկախության շրջանում բելառուսների թիվն անընդհատ աճում էր՝ 2009 թվականին հասնելով 83,7 %, իսկ ռուսների և ուկրաինացիների թիվը գնալով նվազում էր (մինչև 8,3 % և 1,7 % համապատասխանաբար)։ Լեհերի և հրեաների թիվը հետպատերազմյան շրջանում անընդհատ կրճատվում էր (1959 թվականի 6,7 %-ից 2009 թվականին հասնելով 3,1 % լեհերի համար, 1,9 %-ից 0,1 % հրեաների համար)։ Հրեաների, լեհերի, ռուսների և ուկրաինացիների թվի կրճատումը բացատրվում է ներգաղթի բացասական սալդոյով և բնական ասմիլյացիայով, ինչպես նաև ազգային ինքնաճանաչման փոփոխություններով՝ հօգուտ, առաջին հերթին, բելառուսների։ Թուրքմենների, չինացիների, ուզբեկների, ղազախների և արաբների թիվը մեծանում է։
Կրոնական կազմ
խմբագրելGallup կենտրոնի հետազոտության համաձայն՝Բելառուսի Հանրապետության քաղաքացիների 27 %-ը ասել են, որ կրոնը մեծ դեր է խաղում իրենց առօրյա կյանքում։ Այդ ցուցանիշով Բելառուսը մտնում է 11 ամենաքիչ կրոնական պետությունների շարքում[20]։
Միևնույն ժամանակ, հավատացյալների ընդհանուր թիվը կարող է հասնել 50 %[21]։ 1997 թվականին անցկացրած հարցման տվյալների համաձայն՝ բնակչության 49,4 %-ը ընտրել է «Այո, ես հավատում եմ Աստծուն» տարբերակը[22]։
Առանձին գնահատականների համաձայն՝ մարդկանց թիվը, որոնք այցելում են նման վայրեր, կազմում է 6 %[23]։
2010 թվականի հուլիսի տվյալների համաձայն[24]` բնակչության 58,9 %-ը իրենց հավատացյալ են համարում։ Նրանցից 82,5 %-ը պատկանում են Ռուսաստանի ուղղափառ եկեղեցուն (Բելառուսական էկզարհաթ), 12 %-ը դասում են իրենց հռոմեա-կաթոլիկական եկեղեցուն, բնակչության 4 %-ը ունեն արևելյան կրոնների պատկանելություն (առաջին հերթին իսլամին, ինչպես նաև հինդուիզմին (կրիշնաիզմ) և բահայի), 2 %-ը` բողոքական եկեղեցուն են պատկանում (հիսունականներ, բապտիստներ, յոթերորդ օրվա ադվենտիստներ, լյութերականներ, Եհովայի վկաներ և այլն)։ Հենց այդ թվյալների համաձայն՝ պատարագների պարբերաբար մասնակցում են 18 % ուղղափառներ և 50 % կաթոլիկներ։ Կան նաև ուղղափառների համայնքներ, որոնք չեն մտնում Բելառուսական էկզարհաթ Ռուսական ուղղափառ եկեղեցու կազմի մեջ։
Հրեական համայնքների տեղեկությունների համաձայն՝ Բելառուսի բնակչության 30-ից 50 հազարը իրենց հրեա են համարում, սակայն հրեաների մեծ մասը ակտիվ հավատացյալներ չեն[24]։ Մարդահամարների համաձայն՝ հրեաների թիվը արագ կրճատվում է, այսպես, 1979 թվականին նրանց 135 հազար էին, 1989 թվականին՝ 112 հազար. հատկապես արագ էր կրճատվում հրեաների թիվը երկրի անկախացման շրջանում։ 1999 թվականին նրանց թիվը 4 անգամ կրճատվեց (մինչև 28 հազար)[25], իսկ մինչև 2009 թվականը կրճատվեց ևս երկու անգամ՝ մինչև 13 հազար[26]։ Չնայած դրան՝ կան աղբյուրներ, որոնք առավել մեծ թվեր են ներկայացնում հուդայական հավատատի մասին 60 тысяч[23]։
Բելառուսի կաթոլիկ եկեղեցու տվյալների համաձայն՝ կաթոլիկ են 1.4 միլիոն մարդիկ (երկրի բնակչության մոտավորապես 15 %-ը)[27]։
Որոշ աղբյուրների համաձայն՝ բողոքական եկեղեցու հետևորդների թիվը բավականին մեծ է՝ 515 024[23] Հունակաթոլիկներ՝ ունիաթների թիվը հասնում է մինչև 10 հազար[28], յոթերորդ օրվա ադվենտիստներինը՝ 4 633 մարդ[29], այլ տվյալների համաձայն՝ 4 828 մարդ[23]։ 2011 թվականի դրությամբ՝ Եհովայի վկաների թիվը 4 892 մարդ է[30]։
Հարաբերականորեն բարձր գնահատականներ կան նաև մուսուլմանների թվի վերաբերյալ. 50-ից[23] մինչև 100[31] հազար[26]։
Լեզվական կազմ
խմբագրել2009 թվականի մարդահամարի տվյալներով՝ բնակչության 60 %-ի համար մայրենի լեզուն բելառուսերենն է, բայց տանը բնակչության մեծ մասը (70 %)[32] խոսում է ռուսերեն։ Անգլերեն լեզվին ազատ տիրապետում է 450 հազար մարդ, գերմաներեն՝ 138 հազար[32].
|
Ներգաղթը Բելառուս
խմբագրելՄիգրացիոն աճի ցուցանիշի մեծացումը երկրի ժողովրդագրական անվտանգության ծրագրի մասն է[33][33]։ Ներգաղթը կարևոր դեր է խաղում ժամանակակից ժողովրդագրական գործընթացներում, որոնք կատարվում են Բելառուսի տարածքում[34]։
Պաշտոնական տվյալներով՝ 2012 թվականին Բելառուսի Հանրապետություն միգրանտների կարգավիճակով անցել է այլ երկրների 18 040 քաղաքացի (2000 թվականին՝ 25 943), որոնցից 13 455-ը՝ ԱՊՀ երկրներից։ Ամեն շատ մարդիկ եկել են Ռուսաստանից (8560 մարդ), Ուկրաինայից (2258), Ղազախստանից (963) և Թուրքմենստանից (800)[35]։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 1,2 «2014 թվականի հունվար-սեպտեմբեր ամիսների ժողովրդագրական իրավիճակը». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ նոյեմբերի 16-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 5-ին.
- ↑ Բելառուսի Հանրապետության բնակչության թիվը // Մարդահամար 2009.
- ↑ «Национальный статистический комитет Республики Беларусь: Предварительные итоги переписи населения 2009 года». Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ սեպտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2010 թ․ սեպտեմբերի 11-ին.
- ↑ «Первые итоги переписи населения Республики Беларусь 2019 года» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2020 թ․ փետրվարի 20-ին. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 4-ին.
- ↑ 5,0 5,1 «Բելառուսի բնակչության թվաքանակ. 9 միլիոն 681 հազար». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ օգոստոսի 9-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 5-ին.
- ↑ Բելառուսի Հանրապետության վիճակագրություն. Վիճակագրական ժողովածու։ Բելառուսի Հանրապետության Ազգային վիճակագրական կոմիտե, Մինսկ, 2011
- ↑ «Բելառուսի Հանրապետության Ազգային վիճակագրական կոմիտե. 2009 թվականի բնակչության մարդահամարի նախնական տվյալներ». Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ սեպտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2010 թ․ սեպտեմբերի 11-ին.
- ↑ [1] United Nations. Demographic Yearbooks
- ↑ [2] Արխիվացված 2011-04-03 Wayback Machine National Statistical Committee of the Republic of Belarus
- ↑ Բելառուսի Հանրապետության Վիճակագրական տարեգիրք, 2013 էջ 99
- ↑ «ելառուսում կյանքի տողությունը 70,5 տարի է». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ նոյեմբերի 2-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 5-ին.
- ↑ «Ծերությունը մեզ տանը չի՞ գտնի (Բելառուսը վաղ թե ուշ կհասնի կենսաթոշակային տարիքի բարձրացման)». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 28-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 5-ին.
- ↑ 13,0 13,1 «2008 թվականին Բելառուսում գրեթե 1,4 հազար երեխաներ են ծնվել անչափահաս մայրերից». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 14-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 5-ին.
- ↑ «Աշխատանքի նախարարություն. բելառուսական ընտանիքների մեծամասնւթյունը դաստիարակում է միայն մեկ երեխա». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 14-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 5-ին.
- ↑ 15,0 15,1 15,2 Статистический ежегодник Республики Беларусь, 2013. — С. 100—102.
- ↑ Բելառուսի Հանրապետության քաղաքացիների և Բելառուսում մշտապես բնակվող օտարերկրյա քաղաքացիների պատասխանատվություն՝ առանց անձնագրի կամ առանց գրանցման բնակվելու համար
- ↑ 17,0 17,1 «Բելստատ։ Բելառուսի 2009 թվականի բնակչության մարդահամարի նախնական տվյալներ». Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ սեպտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2010 թ․ սեպտեմբերի 17-ին.
- ↑ «Բելառուսի բնակչություն». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ մարտի 16-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 5-ին.
- ↑ Դեմոսկոպ։ Ազգային կազմը` ըստ հանրապետությունների
- ↑ What Alabamians and Iranians Have in Common
- ↑ «Բելառուսի բնակչության գրեթե կեսը հավատացյալ է». NEWSru. 9 июля 2001. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 24-ին. Վերցված է 2010 թ․ օգոստոսի 14-ին.
- ↑ ««Սոցիոլոգիական հետազոտություններ» ամսագիր». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ հունվարի 7-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 5-ին.
- ↑ 23,0 23,1 23,2 23,3 23,4 NationMaster database: Belarusian religion stats (անգլ.)
- ↑ 24,0 24,1 ԱՄՆ-ի Պետդեպարտամենտ։ 2010 թվականի կրոնի ազատության վերաբերյալ զեկույց (կազմվել է 2010 թվականի նոյեմբերի 17-ին):(անգլ.)
- ↑ Բելառուսի Հանրապետության Ազգային վիճակագրական կոմիտե։ 1999 թվականի մարդահամար։ Բնակչության ազգային կազմ:
- ↑ 26,0 26,1 «Բելառուսի Հանրապետության Ազգային վիճակագրական կոմիտե։ 2009 թվականի բնակչության մարդահամար։ Բնակչության ազգային կազմ։». Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 22-ին.
- ↑ Բելառուսի կաթոլիկ եկեղեցու վիճակագրական տվյալներ Catholic.by կայքում
- ↑ «У Менску адкрыўся Грэка-каталіцкі цэнтар — Наша Ніва: першая беларуская газэта». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հունիսի 30-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 5-ին.
- ↑ «Բելառուսի Հանրապետության Յոթերորդ օրվա ադվենտիստների թիվը». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ փետրվարի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 5-ին.
- ↑ 2012 թվականի Եհովայի վկաների տարեգիրք
- ↑ Բելառուսում մեծանում է պահք պահող մուսուլմանների թիվը| Ռուսաստանում և ԱՊՀ-ում | Լուրեր | Իսլամը և մուսուլմանները աշխարհում
- ↑ 32,0 32,1 Բելառուսերենը իրենց մայրենի լեզուն է համարում հանրապետության բնակիչների 60 %-ը, Weekly
- ↑ 33,0 33,1 http://cadmus.eui.eu/bitstream/handle/1814/24863/CARIM-East_RR-2012-20.pdf?sequence=1
- ↑ http://esc.vscc.ac.ru/file.php?module=Articles&action=view&file=article&aid=3012
- ↑ Բելառուսի Հանրապետության Վիճակագրական տարեգիրք, 2013. — էջ 104.
Գրականություն
խմբագրել- Розенблат Е., Еленская И. Динамика численности и расселения белорусских евреев в XX веке // Диаспоры. — 2002. — № 4. — С. 27—52.
- Шахотько Л. П., Куделка Д. Н. Этноязыковый состав населения Белоруссии // Вопросы статистики. — 2002. — № 11. — С. 30—37.
- Белоруссия в 2013 году: политические итоги // ИА REGNUM. - 13.01.2014.
- Белоруссия в 2013 году: экономические итоги // ИА REGNUM. - 10.01.2014.
- О занятости населения в январе-ноябре 2013 г. // Белстат. - 30.12.13
- О демографической ситуации в январе-ноябре 2013 г. // Белстат. - 27.12.13
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- Բելառուսի Հանրապետության ազգային վիճակագրական կոմիտե
- Կառավարության առաջարկը. գովազդում օգտագործել բազմազավակ ընտանիքի կերպարը Արխիվացված 2007-09-28 Wayback Machine
- Ի.Ռ. Չիկալովա Գենդերային համակարգ (հետ) Խորհրդային Բելառուս. հանրային և անհատական ոլորտում սոցիալական դերերի փոփոխությունը(չաշխատող հղում) // Ռուսական և սլավոնական ամսագիր, Թող. 4, 2009 թ.
- Բելառուսում կանայք միջինն ապրում են մոտավորապես 12 տարի ավել, քան տղամարդիկ Արխիվացված 2010-03-11 Wayback Machine