Ժոդինո (բելառուս․՝ Жодзіна), մարզային պատկանելությունը՝ Մինսկի մարզին՝ Բելոռուսիայի Հանրապետությանը։ Ժոդինոն քաղաք է 1963 թվականից, նախկինում կոչվել է Ժոդին[1].:

Ժոդինո
Տեսակcity of oblast subordinance?
Երկիր Բելառուս
ՎարչատարածքՄինսկի մարզ
ԲԾՄ250 ± 1 մետր
Մակերես19 կմ²
Ձևավորում1643
Քարտեզ
Քարտեզ

Բնակչությունը 64 559 մարդ (2018 թվական)[2]։ Քաղաքը տեղակայված է Մինսկից 54 կմ հյուսիս-արևելք ուղղությամբ՝ Մոսկվա-Բրեստ երկաթգծի ուղղությամբ և հավասարաչափ հեռավորություն ունի (մոտ 650 կմ) Մոսկվայից, Կիևից և Վարշավայից։

Քաղաքի տարածքի մակերեսը 23,21 կմ² է[3]։ Ժոդինոն տեղավորված է Պլիսա և Ժոդինկա գետերի վրա։

Պատմություն

խմբագրել

Մեստեչկոն հիմնադրվել է Պլիսի՝ Բերեզինի վտակի ափին 1643 թվականին Բոգուսլավ Ռադզիվիլի կողմից, սկզբում ստացել է Բոգուսլավ անունը[4]։

1688 թվականին այն հիշատակվում է որպես Սլոբոդա գյուղ։ Անունը կարելի է մեկնաբանել որպես «բնակավայր ժոդա կամ ժոդին գետի ափին», որը գոյություն ուներ ավելի վաղ։ Գետի անվանումը ծագում է ֆինո-ուգրական աշխարհագրական տերմիններից («zhued», «zhuod», «անտառում ցածրադիր տեղ»)[5]։

1963 թվականի մարտի 7-ից տարածաշրջանային ենթակայության քաղաք է[6]։

Քաղաքի զինանշան

խմբագրել

Ժոդինոյի զինանշանն ընդունվել է 1998 թվականի սեպտեմբերի 22-ին։ Հանրապետության զինանշանի մատրիցան՝ 1998 թվականի հոկտեմբերի 14-ին № 28:

 
Զինանշան «Խողովակներ»

Վարժսկիի գեղեցիկ դաշտում կանգնած է արծաթե կանացի կերպար` Տուբայի զինանշանով։ Զինանշանը «Խողովակներ» է, արծաթե վահան՝ Աստվածածնի ձեռքում՝ երեք սև խողովակներով, որոնք ճառագայթում էին կենտրոնից դեպի վահանի եզրերը լեհական ազնիվ զինանշանով «Շեփորներ» (բևեռ, Տրեբի, արտասանվում է «Թրոմբի»)՝ պատկանելով շատ մագնատների ընտանիքների՝ Ռեչ Պոսպոլիտայի, Ռադձիվիլիների։ Աստվածածնը շատ տարածված է կաթոլիկական պաշտամունքում։ Կույսի պատկերը հանդիպում է նաև Բելառուսի այլ զինանշանների վրա՝ այդ թվում նաև Մինսկում։

Բնակչություն

խմբագրել
1959 1970 1979 1989 2006 2018
6600 22 100 33 926 53 744 60 883 64 559

Ազգային կազմ

խմբագրել

Ազգային կազմը ըստ 2009 թվականի մարդահամարի[7]

Ընդամենը (2009) Բելոռուսներ Ռուսներ Ուկրաինացիներ Լեհեր Ադրբեջանցիներ
61 724 54 149 87,73 % 4968 8,05 % 741 1,2 % 217 0,35 % 85 0,14 %
Գնչուներ Թաթարներ Հայեր հրեաներ Լիտվացիներ հրեաներ
55 0,09 % 47 0,08 % 46 0,07 % 26 0,04 % 16 0,03 %

Ըստ 1979 թվականի մարդահամարի, 26 781 բելառուս (78,9%), 5,592 ռուս (16,5%), 789 ուկրաինացի (2,3%), 183 լեհ (0,5%), 106 հրեա (0, 3%), 507 այլ ազգությունների ներկայացուցիչ կա[8]։

Տարիքային խմբեր

խմբագրել

Ժոդինոյում Մինսկի մարզի այլ քաղաքների համեմատ աշխատունակ տարիքի բնակչության մեծ չափ կա (2018-ին 59,4%)։ Ավելին՝ 59,5%, միայն Ֆանիպոլում[9]։

Ծնելիություն և մահացություն

խմբագրել

Ժոդինոյում տարեկան ծնվում է 750-900 երեխա։ Ծնելիության մակարդակը (2017 թվականին 1000 բնակչի հաշվով 11,9) մի փոքր ավելի բարձր է, քան Մինսկի մարզի միջին ցուցանիշը[10]։ Մահացության մակարդակը զգալիորեն ցածր է Մինսկի մարզի միջին ցուցանիշից[11]։

Քաղաքում բնակչության տարեկան բնական աճը 200-400 մարդու[12]։

Ծնելիության ցուցանիշով քաղաքը Կոբրինի հետ բաժանում է 5-6-րդ տեղը 50 հազարից ավելի բնակչություն ունեցող 23 քաղաքների մեջ, մահացության ցուցանիշով` 20-21-րդը Մինսկի հետ, բնակչության բնական աճի / անկման առումով` 4-րդը[13]։


Ամուսնություն և ամուսնալուծություն

խմբագրել

Ժոդինոյում տարեկան 470-700 ամուսնություն է կնքվում (2017-ին `508 ամուսնություն), 1000 մարդու հաշվով ամուսնությունների թիվը (2017-ին` 7,9) ավելի բարձր է, քան Մինսկի մարզի միջին ցուցանիշը։ Ամուսնալուծությունների մակարդակը (2017 թ. 3,9) նույնպես բարձր է Մինսկի մարզի միջին ցուցանիշից [14].


Բնակչության միգրացիա

խմբագրել

2017 թվականին այլ շրջաններից Ժոդինո է եկել 47 մարդով ավելի, քան դուրս է գնացել քաղաքից [15]:


Տնտեսություն

խմբագրել

Բելառուսի ավտոմոբիլային գործարանն արտադրում է հզոր BelAZ հանքարդյունաբերական ինքնաթափ բեռնատարներ 30-ից 450 տոննա տարողունակությամբ։ Ավտոմեքենաների գործարանում աշխատում է 9 հազար մարդ։

Ժոդինոյում կա տրիկոտաժի գործարան «Սվիտանակ», ծանր դրոշման դարբնոցային գործարան, «Էներգոկոնստրուկցիաներ» գործարան, Ժոդինոյի հացաբուլկեղեն, «ilmax» շինարարական խառնուրդների արտադրության գործարան, «RupTur» բիլիարդի սեղանների արտադրություն, սանտեխնիկա «Belux», ներքնակներ «Zhodinsky ներքնակներ»։

2009-ին արդյունաբերական ձեռնարկություններն արտադրել են 1,386 միլիարդ ռուբլու ապրանքներ։

Ապրանքների, աշխատանքների, ծառայությունների վաճառքից ստացված հասույթը կազմել է 2017 թ [16]:

Կրթություն, գիտություն, մշակույթ

խմբագրել

Քաղաքում կա 7 դպրոց, 2 մարզադահլիճ, 1 մասնագիտական լիցեյ, երաժշտական դպրոց, արվեստի դպրոց և Ժոդինոյի պոլիտեխնիկական քոլեջ։ Կա սառցադաշտ, մարզահամալիր, քաղաքային լողավազան։

ժոդինոյում գործում են Բելառուսի Գիտությունների ազգային ակադեմիայի երկու գիտական և գործնական կենտրոններ՝ անասնաբուծության ՍՊԿ և գյուղատնտեսության ՍՊԿ, որոնք ունեն ասպիրանտուրա։

Լրատվամիջոց

խմբագրել

Քաղաքում լույս են տեսնում երեք թերթեր։ Դրանք են (հիմնադիր՝ Ժոդինսկի քաղաքի գործադիր կոմիտե), «Ժոդինսկիե վեստին», աշխատում է «Ոլորտ» քաղաքային հեռուստաալիքը։

Տեղական Տորպեդո-Բելա ֆուտբոլային ակումբը գտնվում է « Տորպեդո » մարզադաշտում և խաղում է Մեծ լիգաում։

Եղբայր քաղաքներ

խմբագրել

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. Минская область в цифрах. — Կաղապար:Мн.: Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2018. — С. 49.
  2. Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и посёлков городского типа
  3. Результаты переписи 2009 года Архивировано 23 мая 2012 года
  4. «Смалявіччына ў перыяд феадалізму». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 21-ին.
  5. Рогалеў А. Ф. Назвы Бацькаўшчыны (тапанімія Беларусі). — Гомель: Барк, 2008. — С. 67, 68. — 400 экз. — ISBN 978-985-6763-40-6
  6. Анискевич Г. (2010 թ․ սեպտեմբերի 25). «С чего начиналось Жодино? Краткий экскурс в историю» (ռուսերեն). Жодзiнскiя навiны. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 18-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 17-ին.
  7. 2009. Բելառուսի Հանրապետության ազգային կազմը. 3-րդ հատոր Արխիվացված 2019-02-18 Wayback Machine. — Կաղապար:Мн., 2011 — С. 106—127.
  8. Численность, пол, возраст, состояние в браке и размер семей, уровень образования, национальный состав, источники средств существования населения Минской области и районов. — : Статистическое управление Минской области, 1980. — С. 86.
  9. Минская область в цифрах. — : Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2018. — С. 49.
  10. Минская область в цифрах. — : Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2018. — С.
  11. Минская область в цифрах. — : Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2018. — С. 57
  12. Минская область в цифрах. — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2018. — С. 58
  13. Демографический ежегодник Республики Беларусь. — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2018. — С. 157—174
  14. Минская область в цифрах. — : Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2018. — С. 74-77
  15. Минская область в цифрах. — : Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2018. — С. 88.
  16. Регионы Республики Беларусь. — Т. 1. — : Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2018. — С. 636—637.
  17. У Верхней Пышмы появился город-побратим в республике Беларусь

Արտաքին հղումներ

խմբագրել