Բալդուին II (Երուսաղեմի արքա)
Բալդուին II Երուսաղեմցի (ֆր.՝ Baudouin II de Jérusalem) կամ Բալդուին II դը Բուր (ֆր.՝ Baudouin du Bourg) (մոտ 1058 թվական - 1131 թվական, օգոստոսի 21, Երուսաղեմ), Եդեսիայի կոմս 1100-1118 թվականներին, Երուսաղեմի արքա 1118 թվականից։ Ռեթելի կոմս Հուգոյի և Մելիսենդա դը Մոնլերի որդին։ Ժամանակագիրները Բալդուինին անվանում են Էստաշ Բուլյոնցու, Գոդֆրուա IV Բուլյոնցու և Բոլդուին Բուլյոնցու ազգականը, սակայն նրանց ազգակցության փաստագրական հաստատումներ չեն հայտնաբերվել։ 1096 թվականին միանում է Խաչակրաց առաջին արշավանքին և ուղևորվում է դեպի Մերձավոր Արևելք։
| Բալդուին II Baudouin II | |||
| |||
| |||
|---|---|---|---|
| 1100 - 1118 | |||
| (Բոլդուին դը Բուր անվան տակ) | |||
| Նախորդող | Բալդուին I (Բալդուին Բուլյոնցի) | ||
| Հաջորդող | Ժոսլեն I | ||
| |||
| 1118 - 1131 | |||
| (Բալդուին II անվան տակ) | |||
| Նախորդող | Բալդուին I | ||
| Հաջորդող | Մելիսենդա և Ֆուլկ | ||
| Մասնագիտություն՝ | կառավարիչ և քաղաքական գործիչ | ||
| Ազգություն | ֆրանսիացի | ||
| Դավանանք | Կաթոլիկություն | ||
| Ծննդյան օր | մոտ 1058 | ||
| Ծննդավայր | Ֆրանսիա | ||
| Վախճանի օր | 1131 օգոստոսի 21 | ||
| Վախճանի վայր | Երուսաղեմ | ||
| Թաղված | Սուրբ Հարության տաճար | ||
| Դինաստիա | Ռեթելցիներ | ||
| Քաղաքացիություն |  Երուսաղեմի թագավորություն
| ||
| Հայր | Հուգո դը Ռեթել | ||
| Մայր | Մելիսենդա դը Մոլյերի | ||
| Ամուսին | Մորֆիա Մալաթիացի | ||
| Զավակներ | Մելիսենդա Ալիսա Հոդերնա Յովետա | ||
Եդեսիայի կոմս
խմբագրելՄերձավոր Արևելքում քրիստոնեական առաջին պետության՝ Եդեսիայի կոմսության ղեկավար դառնում է Բալդուին Բուլյոնցին, խաչակրաց առաջին արշավանքի գլխավոր մասնակիցներից մեկը։ Նրա կառավարման ժամանաշրջանում Բալդուին դը Բուրը ծառայության մեջ էր Անտիոքի դուքս Բոհեմունդ Տարենտացու մոտ, իսկ երբ Բոհեմունդը 1100 թվականին գերի է ընկնում սելջուկների մոտ, նշանակվում է դքսության խնամակալ և կառավարում էր դուքսի ազգական Թանկրեդ դ'Օտվիլի հետ համատեղ։
Այդ նույն 1100 թվականին մահանում է Երուսաղեմի թագավորության չթագադրված կառավարիչ Գոդֆրուա Բուլյոնցին, որից հետո արքա է ընտրվում Բալդուին Բուլյոնցին։ Մեկնելով Երուսաղեմ, Բալդուինը Եդեսիայի կոմսության իշխանությունը հանձնում է Բալդուին դը Բուրին։ Որպեսզի ամրապնդի իր դիրքերը տարածաշրջանում, Բալդուին դը Բուրը կնության է առնում Մորֆիային, Մալաթիայի հայ իշխան Գաբրիելի դստերը։
1104 թվականին Եդեսիան հարձակման է ենթարկվում Մոսուլի էմիր Ջեքերմիշի և Մարդինի կառավարիչ Սուքման իբն Արթուկի բանակների կողմից։ Օգնության կանչելով Անտիոքի և Գալիլեայի խաչակիրներին, Բալդուինը մարտնչում է սելջուկների դեմ Հառանի ճակատամարտում, սակայն ջախջախիչ պարտություն է կրում։ Խաչակիրների բանակը ջախջախվում է, իսկ ինքը՝ Բալդուինը, գերի է տարվում և փակվում Մոսուլի զնդանում։ Նրա բացակայության ժամանակ դքսության խնամակալ է դառնում Թանկրեդ դ'Օտվիլը։ Թանկրեդը և Բոեմունդը չեն փորձում պայմանավորվել սելջուկների հետ Բալդուինի ազատագրման համար և նախընտրում են փրկագնել միայն իրենց սեփական վասալներին։ Բալդուինը գերության մեջ անց է կացնում չորս տարի և ազատվում է շնորհիվ Ժոսլեն դը Կուրտենեի ջանքերի, մորական կողմից իր ոչ հարազատ եղբոր, ով իր ավատատիրոջ համար վճարում է 60 000 դինար փրկագին։
1108 թվականին վերադառնալով Եդեսիա, Բալդուինը հայտնաբերում է, որ Թանկրեդն ամրապնդվել է դքսությունում և չի պատրաստվում նրան վերադարձնել կառավարումը։ Որպեսզի պաշտոնանկ անի Թանկրեդին, Բալդուինը ստիպված է լինում օգնության դիմել Բյուզանդիային և նույնիսկ ժամանակավոր դաշինք կնքել սելջուկների հետ։
Երուսաղեմի արքա
խմբագրել
1118 թվականին, Բալդուին Բուլյոնցու մահից հետո, Երուսաղեմի գահը պետք է ըստ ժառանգականության օրենքի անցներ նրա ավագ եղբորը՝ Էստաշ III-ին։ Սակայն Էստաշը գտնվում էր Ֆրանսիայում, և այդ պատճառով Ժոսլեն դը Կուրտենեն համառում է, որ նոր արքա ընտրվի Բալդուին դը Բուրը։ Բալդուինի թագադրումը կայանում է Զատկի կիրակի օրը՝ 1118 թվականի ապրիլի 14-ին, Բեթլեհեմի Ծննդյան բազիլիկայում։
Շուտով թագավորությունը ենթարկվում է մուսուլմանների կրկնակի հարձակման։ Սիրիայի կողմից նրա վրա են հարձակվում սելջուկները, իսկ Եգիպտոսի կողմից՝ Ֆաթիմյանները։ Սակայն Բալդուինին հաջողվում է առանց մարտի մուսուլմաններին դուրս մղել թագավորության տարածքից։
1119 թվականին սելջուկները կրկին հարձակման են անցնում, այս անգամ խախտելով Անտիոքի դքսության սահմանները։ Բալդուինը օգնական ուժերով շարժվում է հյուսիս, սակայն Անտիոքի խնամակալ Ռոջեր Սալերնացին չի սպասում օգնությանը և բանակն ուղղում է մուսուլմաներին ընդառաջ։ Արդյունքում նրա բանակը ջախջախվում է Հալեպի էմիր ալ-Ղազիի զորքի կողմից, իսկ ինքը՝ Ռոջերը, Արյունոտ դաշտի ճակատամարտի ժամանակ սպանվում է դեմքին սրի հարվածով։ Բալդուին II-ը առաջ է ընկնում ալ-Ղազիից և առաջինն է ժամանում Անտիոք, իսկ նույն թվականի ամռանը, Տրիպոլիի կոմս Պոնսի օգնությամբ, սելջուկներին ստիպում է նահանջել։
Այդ ընթացքում թագավորությունում առաջանում են առաջին երկու ռազմական միաբանություներ։ 1113 թվականին հիմնադրվում է Հիվանդախնամների միաբանությունը՝ կրոնական միաբանություն, սկզբնապես կոչված օգնություն ցուցաբերելու աղքատներին և հիվանդ ուխտագնացներին Երուսաղեմի Սուրբ Հովհաննես Ողորմածի հոսպիտալում։ 1118 թվականին հիմնադրվում է Տաճարականների միաբանությունը, իսկ երկու տարի անց Հիվանդախնամների միաբանությունը վերակազմավորվում է և վեր է ածվում հոգևոր-ասպետական միաբանության։ 1120 թվականի հունվարի 16-ին Բալդուինը և Երուսաղեմի հովվապետը խորհուրդ են գումարում Նաբլուսում, որում հաստատվում են թագավորության առաջին գրավոր օրենքները։
1122 թվականին Ժոսլեն դը Կուրտենեն, ով Երուաղեմում Բալդուինի գահակալումից հետո մնացել էր իշխելու Եդեսիայում, գերի է ընկնում սելջուկներին։ Որպեսզի ապահովի Եդեսիայի անվտանգությունը, Բալդուինը շարժվում է դեպի հյուսիս, սակայն, մինչ շրջագայում էր դքսության սահմաններում, նույնպես գերի է ընկնում։ Արքայի բացակայության ժամանակ Երուսաղեմի խնամակալ է նշանակվում Էստաշ Գրանյեն, ով 1123 թվականի մայիսի 29-ին հմտորեն հետ է մղում Ֆաթիմյանների հարձակումը։ 1124 թվականին Բալդուինը ազատվում է գերությունից։
1125 թվականին Երուսաղեմի, Տրիպոլիի և Եդեսիայի միավորված բանակը սելջուկներին ճակատամարտ է տալիս Ազազի մոտ։ Չնայած նրան, որ Մոսուլի կառավարիչ Բուրզուկի բանակը զգալիորեն գերազանցում էր նրանց քանակով, խաչակիրները հաղթանակ են տանում, որի շնորհիվ քրիստոնեական պետություններին հաջողվում է մասնակիորեն վերականգնել ազդեցությունը տարածաշրջանում, կորցրած 1119 թվականին։
1128 թվականին Հալեպը և Մոսուլը միավորվում են էմիր Զանգիի իշխանության տակ։ Հասկանալով, որ այժմ տիրանալ այդ քաղաքներին դարձել է անհնարին, Բալդուինը 1129 թվականին իր դրոշի տակ է զորակոչում տամպլիերներին և շարժվում է Դամասկոսի վրա, սակայն քաղաքը վերցնելու փորձը ձախողվում է։
1131 թվականին Բալդուինը հիվանդանում է և նույն թվականի օգոստոսի 21-ին մահանում։ Նրա մարմինը ամփոփվում է Երուսաղեմի Աստծո Գերեզմանի տաճարում։
Ժառանգներ
խմբագրել
Բալդուինի և Մորֆիա Մալաթիացու ժառագները չորս դուստրերն են՝
- Մելիսենդա (1101—1161), Երուսաղեմի թագուհի 1131 թվականից։
- Ալիսա (մոտ 1110 — ?), 1126 թվականին կնության տրվում Բոեմունդ II-ին, Անտիոքի դուքսին։
- Հոդերնա, 1131 թվականին կնության է տրվում Տրիպոլիի կոմս Ռայմունդ II-ին։
- Յովետա, ընդունել է կուսակրոնություն։
1129 թվականին Բալդուինը ստիպված էր ժառանգորդուհի հայտարարել ավագ դուստր Մելիսենդային։ Որպեսզի ամրապնդի գահում նրա դիրքերը, Բալդուինը նրան ամուսնացնում է հզորագույն խաչակիր-ազնվականներից մեկի՝ փորձառու զորահրամանատար կոմս Ֆուլկ Անժուացու հետ, ով այրիացել էր 1126 թվականին։ Դուստրներ Ալիսային և Հոդերնաին կնության է տալիս Անտիոքի և Տրիպոլիի կառավարիչներին՝ դուքս Բոեմունդ II-ին և կոմս Ռայմունդ II-ին։
Ծանոթագրություններ
խմբագրելԳրականություն
խմբագրել- Alan V. Murray: The crusader Kingdom of Jérusalem, A Dynastic History 1099–1125. Linacre College Oxford, 2000, ISBN 1-900934-03-5
- Sylvia Schein: Balduin II. In: Lexikon des Mittelalters (LexMA). Band 1, Artemis & Winkler, München/Zürich 1980, ISBN 3-7608-8901-8, Sp. 1366–1367.
| Նախորդ | Տիտղոս | Հաջորդ |
|---|---|---|
| Բալդուին I |  Երուսաղեմի արքա |
Մելիսենդա և Ֆուլկ |
 Եդեսիայի կոմս |
Ժոսլեն I |
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- Բալդուին դը Ռետելը fmg.ac կայքում (անգլ.)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բալդուին II (Երուսաղեմի արքա)» հոդվածին։ |