Բաբկեն Առաքելյան

Բաբկեն Առաքելյան
Ծնվել է	փետրվարի 1, 1912; Մրգաշատ, Էջմիածնի գավառ, Երևանի նահանգ, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	օգոստոսի 16, 2004 (92 տարեկան); Երևան, Հայաստան
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն, ԽՍՀՄ և Հայաստան
Ազգություն	հայ
Մասնագիտություն	պատմաբան և հնագետ
Գործունեության ոլորտ	հնագիտություն
Պաշտոն(ներ)	տնօրեն
Անդամակցություն	ՀՀ ԳԱԱ
Ալմա մատեր	ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետ (1968)
Կոչում	պրոֆեսոր
Գիտական աստիճան	պատմական գիտությունների դոկտոր (1954)
Տիրապետում է լեզուներին	հայերեն
Պարգևներ	; ՀԽՍՀ պետական մրցանակ և ՀԽՍՀ պետական մրցանակ
Կուսակցություն	ԽՄԿԿ

Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Առաքելյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Բաբկեն Նիկոլայի Առաքելյան (փետրվարի 1, 1912(1912-02-01)^[1]^[2], Մրգաշատ, Էջմիածնի գավառ, Երևանի նահանգ, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն^[1]^[2] - օգոստոսի 16, 2004(2004-08-16)^[1], Երևան, Հայաստան), հայ հնագետ, պատմաբան, պատմական գիտությունների դոկտոր, ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս^[4], 1959—1990 թթ. ՀԽՍՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի տնօրեն։

Կենսագրություն խմբագրել

Բաբկեն Առաքելյանը ծնվել է 1912 թվականի փետրվարի 1-ին Արմավիրի մարզի Մրգաշատ գյուղում։ 1930-ական թվականների կեսերին սովորել և ավարտել է Երևանի պետական համալսարանի պատմության ֆակուլտետը, այնուհետև 1936 թ. դարձել է Լենինգրադի համալսարանի ազատ ունկնդիր։ 1938 թվականին ընդունվել է Արմֆանի պատմության ինստիտուտի ասպիրանտուրան և ուսումնառության մի մասն անցկացրել Լենինգրադում՝ Հովսեփ Օրբելու գիտական ղեկավարությամբ։ 1941 թվականին պաշտպանել է թեկնածուական ատենախոսություն նվիրված հայ միջնադարյան պատկերաքանդակների հետազոտությանը։

1942 թվականին Բ. Առաքելյանը զորակոչվել է բանակ, մինչև վերջ մասնակցել Հայրենական մեծ պատերազմին, պարգևատրվել տարբեր շքանշաններով և մեդալներով։ 1946 թվականին վերադարձել է Երևան։

1947 թվականին Առաքելյանը եղել է հասարակական գիտություների «Տեղեկագիր» ամսագրի խմբագիրը, 1949 թվականին վարել է ՀԳԱ պատմության ինստիտուտի հնագիտության և վիմագրության բաժինները։ 1954 թվականին պաշտպանել է դոկտորական ատենախոսություն «Քաղաքները և արհեստները Հայաստանում 9-13-րդ դարերում» երկհատոր մենագրությունը և ստացել պատմական գիտությունների դոկտորի աստիճան։ 1957 թվականին նրան շնորհվել է պրոֆեսորի կոչում։ 1959-1990 թթ. նա եղել է իր իսկ հիմնադրած ՀԳԱ Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի տնօրեն^[5]։ Երկար տարիներ ղեկավարել է Գառնիի, Արմավիրի, հին Արտաշատի հնագիտական պեղումների աշխատանքները։

1968 թվականին ընտրվել է Հայաստանի ԳԱ թղթակից անդամ, իսկ 1974 թվականին՝ ակադեմիկոս։ 1982-1990 թթ. գլխավորել է ակադեմիայի պատմության և տնտեսագիտության բաժանմունքի աշխատանքները։

Նա հեղինակ է ավելի քան 120 գիտական մեծ ու փոքր աշխատությունների^[6]^[7]^[8]։ «Հայ ժողովրդի պատմություն» ութհատորյա ակադեմիական հրատարակության համահեղինակներից է։

Անդամակցություն խմբագրել

ՀՀ ԳԱԱ թղթակից անդամ (1968) ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս (1974)

Պարգևներ խմբագրել

Հայկական ԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ
ՀԽՍՀ պետական մրցանակների դափնեկիր (1978, 1985)
Կարմիր դրոշի շքանշան
Հայրենական պատերազմի I աստիճանի շքանշան
Հայրենական մեծ պատերազմի II աստիճանի շքանշան
Կարմիր աստղ շքանշան
Աշխատանքային կարմիր դրոշի (2) շքանշան
ԽՍՀՄ «Արիության համար» մեդալ
Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան
«Աշխատանքային արիության համար» մեդալ
«Կովկասի պաշտպանության համար» մեդալ
«1941-1945 թթ. Հայրենական մեծ պատերազմում Գերմանիայի դեմ տարած հաղթանակի համար» մեդալ

Երկեր խմբագրել

Հայկական պատկերաքանդակները IV-VII դարերում, Երևան, 1949 ;
Գառնի, Հ. 1-3, Երևան, 1951-1962 (հ. 1-2, ռուսերեն, հ. 3 (համահեղինակ) ;
Քաղաքները և արհեստները Հայաստանում IX-XIII դարերում, հ. 1-2, Երևան, 1958-1964 ;
Հին Արտաշատ, Երևան, 1975 ;
Ակնարկներ Հին Հայաստանի արվեստի պատմություն, Երևան, 1976 ;
Аракелян Б. Н., Арташат, Е., 1982^[6] ։

Խմբագրական կոլեգիայի անդամ խմբագրել

Խմբագրական կոլեգիա` Աղայան Է. Բ., Առաքելյան Բ. Ն., Գալոյան Գ. Ա., Երեմյան Ս. Տ., Խաչիկյան Լ. Ս., Հակոբյան Ա. Մ., Հովհաննիսյան Ա. Գ., Ներսիսյան Մ. Գ.: Հայ Ժողովրդի Պատմություն, Հ. 1.» ՀԽՍՀ ԳԱ պատմության ինստիտուտ. Երևան։ ՀԽՍՀ ԳԱ հրատարակչություն, 1971

Գրականություն խմբագրել

Բարխուդարյան Վ., Վաստակաշատ պատմաբան-հնագետը։ (Հայկական ՍՍՀ ԳԱ ակադեմիկոս Բ.Ն. Առաքելյանի ծննդյան 70-ամյակի առթիվ)։ Սովետական Հայաստան, 1982, 3 փետրվարի։
Թումանյան Հ. Ե., Տեղեկագիր հասարակական գիտությունների, ՀՍՍՌ ԳԱ.,1959, № 3. - էջ 73-77։ Առաքելյան Բ.Ն. Քաղաքները և արհեստները Հայաստանում X-XIII դարերում. Հ. 1. - Եր.։ ՀԽՍՀ ԳԱ հրատ. - 1958, 376 էջ, 76 թ. նկ., Գրախոսություն։
Կարախանյան Գ.Հ., Բազմավաստակ գիտնականը։ (Հայկական ՀՍՍՀ ԳԱ թղթակից-անդամ Բաբկեն Առաքելյանի ծննդյան 60-ամյակի առթիվ)։ Լրաբեր հաս. գիտ., ՀԽՍՀ ԳԱ. - 1971, № 12, էջ 80-81։
Կարախանյան Գ.Հ., Հայաստանի պատմության և մշակույթի ականավոր հետազոտողը։ (ՀԽՍՀ ԳԱ ակադեմիկոս Բ.Ն. Առաքելյանի ծննդյան 70-ամյակը)։ Լրաբեր հաս. գիտ., ՀԽՍՀ ԳԱ. - 1982, № 2. - էջ 96-99։
Կարախանյան Գ.Հ., Հայագիտության երախտավորը։ (Հայկական ՍՍՀ ԳԱ թղթակից-անդամ Բ.Ն. Առաքելյանի ծննդյան 60-ամյակի առթիվ)։ Սովետական Հայաստան, 1972, 1 փետրվարի։
Հակոբյան Ս., Տեղեկագիր հասարակական գիտությունների / ՀՍՍՌ ԳԱ. - 1952. - № 3. - էջ 105-109։ Առաքելյան Բ.Ն. Հայաստանի պատկերաքանդակները IV-VII դարերում. Եր., ՀԽՍՀ ԳԱ հրատ., 1948, 128 էջ։
Հովնաթան Հ., Անմնացորդ նվիրումով։ [Բ.Ն. Առաքելյանի մասին]։ Հայրենիքի ձայն, 1971, 24 նոյեմբերի, էջ 4։
Մնացականյան, Ա Շ., Պատմաբանասիրական հանդես, ՀԽՍՀ ԳԱ, 1965, № 4. - էջ 259-265։ Առաքելյան Բ.Ն. Քաղաքները և արհեստները Հայաստանում. Հ. 1, Եր., 1958-1964:
Պարսամյան Վ.Ա., Հայագիտական վաստակով։ [Բ.Ն. առաքելյանի ծննդյան 70-ամյակի առթիվ]։ Հայրենիքի ձայն, 1982, 10 փետր., էջ 4։
Տիրացյան Գ.Ա., Բ.Ն. Առաքելյան։ (Ծննդյան 60-ամյակի առթիվ)։ Պատմաբանասիր. հանդես, ՀԽՍՀ ԳԱ, 1972, № 1, էջ 286։
Տիրացյան Գ.Ա., Բաբկեն Առաքելյան։ (Ծննդյան 80-ամյակի առթիվ)։ Պատմաբանասիրական հանդես, ՀՀ ԳԱԱ, 1992, էջ 195-196։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
↑ ^2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 ^2,10 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 1.
↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ «ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի իսկական անդամներ». Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 28-ին.
↑ «Ով ով է հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան», հատոր առաջին, Երևան,2005։
↑ ^6,0 ^6,1 «ՀՀ ԳԱԱ հիմնարար գիտական գրադարանի էլ․ շտեմարան- Բաբկեն Առաքելյան». Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 28-ին.
↑ Առաքելյան, Բաբկեն Նիկոլայի (1968). Марр и вопросы арменоведения. ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ.
↑ Առաքելյան, Բաբկեն Նիկոլայի (1984). Հայաստանի միջնադարյան կոթողային հուշարձանները. IX-XIII դարերի խաչքարերը. ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ.

Աղբյուրներ խմբագրել

ՀՀ ԳԱ նախագահություն, ՀՀ ԳԱԱ հումանիտար գիտությունների բաժանմունք, ՀՀ ԳԱԱ Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ «Բաբկեն Նիկոլայի Առաքելյան», պատմաբանասիրական հանդես № 1, 2004, էջ 314-315 Արխիվացված 2018-12-18 Wayback Machine

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 534)։

[_5e5775e65518eefb-1] 1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.

[_1b6028f0d8296c44-2] 2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 ^2,10 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 1.

[_d4e6dc8ba827afb7-3] Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[4] «ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի իսկական անդամներ». Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 28-ին.

[5] «Ով ով է հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան», հատոր առաջին, Երևան,2005։

[:0-6] 6,0 ^6,1 «ՀՀ ԳԱԱ հիմնարար գիտական գրադարանի էլ․ շտեմարան- Բաբկեն Առաքելյան». Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 28-ին.

[7] Առաքելյան, Բաբկեն Նիկոլայի (1968). Марр и вопросы арменоведения. ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ.

[8] Առաքելյան, Բաբկեն Նիկոլայի (1984). Հայաստանի միջնադարյան կոթողային հուշարձանները. IX-XIII դարերի խաչքարերը. ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ.

[1]

[2]

[4]

[3]

[5]

[6]

[7]

[8]

Բաբկեն Առաքելյան

Ծնվել է	փետրվարի 1, 1912(1912-02-01)^[1]^[2] Մրգաշատ, Էջմիածնի գավառ, Երևանի նահանգ, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն^[1]^[2]
Մահացել է	օգոստոսի 16, 2004(2004-08-16)^[1] (92 տարեկան) Երևան, Հայաստան
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն, ԽՍՀՄ և Հայաստան
Ազգություն	հայ
Մասնագիտություն	պատմաբան և հնագետ
Գործունեության ոլորտ	հնագիտություն
Պաշտոն(ներ)	տնօրեն
Անդամակցություն	ՀՀ ԳԱԱ^[2]
Ալմա մատեր	ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետ (1968)^[1]
Կոչում	պրոֆեսոր^[1]^[2]
Գիտական աստիճան	պատմական գիտությունների դոկտոր^[1]^[2] (1954)
Տիրապետում է լեզուներին	հայերեն^[3]
Պարգևներ	^[2] ՀԽՍՀ պետական մրցանակ ^[2] և ՀԽՍՀ պետական մրցանակ ^[2]
Կուսակցություն	ԽՄԿԿ^[1]