Աքքա

քաղաք Իսրայելում

Աքքա (եբրայերեն՝ עכו‎, արաբ․՝ عكا‎‎), Աքքո, Սեն-Ժան դ’Ակռ, հնադարյան քաղաք արևմտյան Գալիլեայում, որն ընկած է Հայֆա քաղաքից 23 կմ հյուսիս՝ Միջերկրական ծովի ափին։ Բնակչությունը՝ 48 900 մարդ (դեկտեմբերի 31, 2018)[1]։

Աքքա
עַכּוֹ
عكّا
Զինանշան
Coat of arms of Acre, Israel.svg

Aerial view of Acre 1.jpg
ԵրկիրԻսրայել Իսրայել
ՇրջանՀյուսիսային մարզ (Իսրայել)
ՔաղաքապետՇիմոն Լանկրի
Հիմնադրված էմ.թ.ա. XVI դար թ.
Այլ անվանումներԱկկո,
Պտղոմայիս,
Ակկա
Սեն-Ժան դ’Ակռ
Մակերես10, 3 կմ²
ԲԾՄ-0.9 — 29.4 մ
Պաշտոնական լեզուեբրայերեն
Բնակչություն46 300 մարդ (2012)
Ազգային կազմՀրեաներ (66, 4%), արաբներ (28, 1%), դրուզեր (0, 2%), այլք (5, 3%)
Կրոնական կազմհուդաներ, քրիստոնեաներ, մուսուլմաններ
ՏեղաբնականունԱքքացի
Հեռախոսային կոդ+972 4
Պաշտոնական կայքakko.muni.il (եբրայերեն)
##Աքքա (Իսրայել)
Red pog.png

ԲնակչությունԽմբագրել

Ըստ (2010)-ի մարդահամարի՝ քաղաքում բնակվում է 46 300 մարդ՝

ՊատմությունԽմբագրել

Քաղաքի ըստ հնէաբանների ունի 4000 տարվա պատմություն[2]։ Աքքան իր երկարամյա պատմության ընթացքում շատ անգամներ է ձեռքից ձեռք փոխանցվել։ Քաղաքի առաջին հիշատակումները գալիս են Թութմոս III-ի արշավանքներից։ Հետո քաղաքին տիրել են խեթերը։ Ք.ա. 725 թ Ասորեստանի արքա՝ Սալմանասար V-ը նվաճում է քաղաքը։ Պարսկական տերության ժամանակ քաղաքը ծառայել է որպես՝ ռազմա-ծովային կայան, ինչը լուրջ դեր է խաղացել Եգիպտոսի դեմ պատերազմելու ժամանակ։ Ստրաբոնը քաղաքը ներկայացնում է որպես՝ պարսից զորքերի հավաքատեղի եգիպտացիների դեմ պատերազմելու համար։ Ք.ա. 539 թ Բաբելոնյան գերությունից ազատված հրեաները չեն վերադառնալով չեն գրավում քաղաքը, վերջինս մնում է Տյուրոսի կազմում։ Հույն պատմիչները քաղաքը անվանում են Ակե՝ ինչը նշանակում է ապաքինում։ Ըստ հունական առասպելի Հերակլեսը այստեղ գտնում է բուժիչ խոտաբույսեր ինչով ել բուժում է իր վերքերը։ Ք. ա. 333 թվականին Ալեքսանդր Մակեդոնացին գրավում է քաղաքը և անվանափոխում՝ Պտղոմայիսի։ Նրա մահից հետո քաղաքը անցնում է Պտղոմեոսներին, իսկ հետո Սելևկյաններին։ Ք. ա. 71 թվականին քաղաքը գրավում է Տիգրան Մեծը[3], որը հետագայում տեղափոխվում է մերձեփրատյան Սելևկիա բերդը և այնտեղ մահապատժի ենթարկվում[4]։ Ք. ա. 52-54 թթ. Պոմպեոսը գրավում է քաղաքը։ Յարմուք գետի ճակատամարտում պարտվելուց և Երուսաղեմը կորցնելուց հետո։ Աքքան 638 թվականից անցավ Արաբական խալիֆայության կազմը և խալիֆայության կազմում մնաց մինչև 1104 թվականը, երբ Խաչակրաց առաջին արշավանքի ժամանակ Բալդուն I-ը գրավեց այն։ 1187 թ. Սալահ ալ-Դինը կարողացավ հետ գրավել քաղաքը սակայն 1189-1191 թթ. Աքքայի պաշարման ժամանակ խաչակիրները հետ գրավեցին քաղաքը և իրենց տիրապետության տակ պահեցին այն մինչև 1291 թվականը։ 1517 թվականին օսմանյան զորքերը Սելիմ I հրամանատարությամբ գրավում են քաղաքը։ 1799 թվականին քաղաքը պաշարում է Նապոլեոն Բոնապարտը, սակայն չի կարողանում գրավել։

1800-ականների կեսերին այստեղ աքսորված բահայիները թողել են այսպիսի վկայություն քաղաքի մասին. ՞՞ ... Աքքան Օսմանյան կայսրության ամենասարսափելի մարդասպանների, կողոպտիչների և քաղաքական հանցագործների վերջնական աքսորավայրն էր։ Քաղաք-բանտը կազմված էր կեղտոտ փողոցներից և խոնավ ու բարձիթողի տներից։ Այնտեղ չկային խմելու ջրի աղբյուրներ, իսկ օդի մասին ասում էին, որ այն այնքան գարշահոտ է, որ երբ քաղաքի վրայով որևէ թռչուն է փորձում թռչել, այն սատկում է, քաղաքը վխտում էր մակաբույծներով, խոնավ էր և նման էր մեղվի փեթակի՝ մռայլ, գարշահոտ և ծուռումուռ փողոցներով՞[5]:

1918 թվականին գեներալ Ալլենբիի ղեկավարած բրիտանական զորքերը կարողանում են գրավել քաղաքը, այսպիսով Բրիտանիան ստանում է Աքքան Պաղեստինյան մանդատով։ ՄԱԿ-ի Պաղեստինյան նախագծի համաձայն քաղաքը պետք է անցներ Պաղեստինին սակայն Արաբո-իսրայելական պատերազմների ժամանակ Իսրայելի զինուժը գրավում է քաղաքը։

Ներկա իրավիճակըԽմբագրել

Պատերազմից հետո քաղաքը սկսում է ծաղկել։ 1960-ականների կեսերին հին քաղաքի բնակչությունը տեղափոխվում է նոր քաղաք՝ հինը դարձնելով զբոսաշրջության կենտրոն։ Ներկայումս քաղաքը Արևմտյան Գալիլեայի վարչական կենտրոնն է և բահայի հավատի հետևորդների ուխտավայրը[6]։

ԾանոթագրություններԽմբագրել

  1. Šnatôn statîstî le-Yisra'el(բազմ․)(untranslated). — Iss. 70. — ISSN 0081-4679
  2. Andrew Petersen (փետրվարի 6, 2002)։ A Gazetteer of Buildings in Muslim Palestine: Volume I (British Academy Monographs in Archaeology) (Pt.1) (Hardcover)։ British Academy։ էջ 68 
  3. Հովսեփ Փլավիոս. Հրեաների պատմությունը, գիրք 13, §16, 4
  4. Ստրաբոն. Աշխարհագրություն, 16.2.3, [1].
  5. «Акка»։ bahaiarc.org։ Արխիվացված է օրիգինալից 2018-11-06-ին։ Վերցված է 2019-08-01 
  6. (հայերեն) piligrimage arm, https://www.youtube.com/watch?v=D3A75r_Q3gk, վերցված է 2019-08-01 

ԳրականությունԽմբագրել