Վիքիպեդիա

Ալեքսանդր Թաթարսկի

Ալեքսանդր Միխայլովիչ Թաթարսկի (ուկրաիներեն՝ Олександр Михайлович Татарський, ռուս.՝ Александр Михайлович Татарский, դեկտեմբերի 11, 1950(1950-12-11), Կիև, ԽՍՀՄ - հուլիսի 22, 2007(2007-07-22), Մոսկվա, Ռուսաստան), հրեական ծագմամբ ռեժիսոր-մուլտիպլիկատոր, նկարիչ, պրոդյուսեր, Ռուսաստանի Դաշնության արվեստի վաստակավոր գործիչ (1996), Ռուսաստանի Դաշնության պետական մրցանակի (1998) և «Նիկա» մրցանակի (1997) դափնեկիր։

Ալեքսանդր Թաթարսկի
ուկրաիներեն՝ Олександр Михайлович Татарський
Ծնվել էդեկտեմբերի 11, 1950(1950-12-11)
ԾննդավայրԿիև, ԽՍՀՄ
Մահացել էհուլիսի 22, 2007(2007-07-22) (56 տարեկան)
Մահվան վայրՄոսկվա, Ռուսաստան
ԿրթությունԿիևի թատրոնի, կինոյի և հեռուստատեսության ազգային համալսարան
Քաղաքացիություն ԽՍՀՄ և  Ռուսաստան
Մասնագիտացումմուլտֆիլմի նկարիչ-մուլտիպլիկատոր, կինոռեժիսոր, սցենարիստ, ռեժիսոր, նկարիչ և կինոպրոդյուսեր
Պարգևներ
Ռուսաստանի Դաշնության Պետական մրցանակ և Ռուսաստանի Դաշնության արվեստի վաստակավոր գործիչ
IMDbID ID 0851088

Կենսագրություն խմբագրել

Խորհրդային շրջան խմբագրել

Ալեքսանդր Թաթարսկին ծնվել է 1950 թվականի դեկտեմբերի 11-ին Կիևում՝ հրեական ընտանիքում։ Հայրը եղղել է կրկեսի աշխատող և սցենարիստ Միխայիլ Սեմյոնովիչ Թաթարսկին։ 1974 թվականին Ալեքսանդր Թաթարսկին ավարտել է Կիևի թատրոնի և կինոյի ինստիտուտը՝ ստանալով կինոդրամատուրգ-կինոգետ-խմբագրի մասնագիտություն, ինչպես նաև Ուկրաինական ԽՍՀ պետական ինստիտուտի նկարիչ-մուլտիպլիկատորների մասնագիտացված եռամյա դասընթացները։ Ուսման ընթացքում ծանոթացել է Իգոր Կովալյովի հետ, որը երկար տարիներ դարձել է ամենամոտ ընկերը և համահեղինակը[1][2]։

Մուլտիպլիկացիայով զբաղվել է 1968 թվականից «Կիևնաուչֆիլմ» ստուդիայում 1980 թվականին տեղափոխվել է Մոսկվա՝ «էկրան» ստուդիայում որպես կինոռեժիսոր աշխատելու համար[3]։

Ալեքսանդր Թաթարսկին և այլ նկարիչներ որոշ ժամանակ բնակություն են հաստատել Կուլիշկիի Երեք սրբերի Եկեղեցում, որտեղ վերանորոգման կարիք կար։ Շուտով եկեղեցին հանձնվել է Մոսկվայի պատրիարքարանին։ Տաճարի վանահայր դարձած Վլադիսլավ Սվեշնիկովը նրանց թույլ է տվել մնալ այնքան ժամանակ, մինչև նրանք նոր ապաստան գտնեն, ինչի համար Նկարիչները օգնել են եկեղեցու վերականգնմանը։

Թաթարսկու նկարահանած «Պլաստիլինե ագռավը» (ռուս.՝ «Пластилиновая ворона», 1981) մուլտֆիլմի վերափոխել է պատկերացումները մուլտիպլիկացիայի վերաբերյալ[3]։

1988 թվականին Ալեքսանդր Թաթարսկին, Իգոր Կովալյովը և Անատոլի Պրոխորովը հիմնել են Մոսկվայի «Պիլոտ» ստուդիան (էկրանային նոր տեխնոլոգիաների դպրոց), որտեղ Թաթարսկին ստանձնել է գեղարվեստական ղեկավարի դերը։ «Պիլոտ» ստուդիան դարձել է Խորհրդային Միության առաջին անկախ կինոստուդիան։

Շուտով անձնակազմի մի մասը, այդ թվում՝ Կովալյովը, Klasky Csupo ստուդիայի հրավերով աշխատելու է տեղափոխվել ԱՄՆ։ Թաթարսկու խոսքով՝ խորհրդային մուլտիպլիկատորներից առաջինն ինքն է տեղափոխվելու առաջարկ ստացել, սակայն հրաժարվել է։ «Պիլոտականների» մեկնումը նա համարել է իսկական աղետ հայրենական մուլտիպլիկացիայի համար[1]։

Ռուսական շրջան խմբագրել

1990-ականներին Թաթարսկին հանդես է եկել որպես բազմաթիվ գովազդային հոլովակների և երաժշտական տեսահոլովակների հեղինակ-ռեժիսոր։

1997 թվականին Ալեքսանդր Թաթարսկին և Անատոլի Պրոխորովը հիմնել են «Պիլոտ ՏՎ» հեռուստաընկերությունը։

1997 թվականին դարձել է «Ձեղնահարկ Ֆրուտիս» (ռուս.՝ «Чердачок Фруттис», ՕՐՏ) ամենշաբաթյա հաղորդման հեռուստանախագծի գեղարվեստական ղեկավար։

Թաթարսկու ստեղծած ամենահայտնի կերպարներից են Կոլոբոկ եղբայրները, որոնք այնուհետև վերանվանվել են Պիլոտ եղբայրներ։ Նրանք ոչ միայն մի քանի մուլտֆիլմերի հերոսներ էին, այլև ռուսական հեռուստատեսության առաջին վիրտուալ հաղորդավարները։

1996 թվականին Ալեքսանդր Թաթարսկուն շնորհվել է Ռուսաստանի Դաշնության արվեստի վաստակավոր գործչի կոչում։

1998 թվականին Թաթարսկին ստանցել է Ռուսաստանի Դաշնության պետական մրցանակ գրականության և արվեստի բնագավառում՝ «Պիլոտ եղբայրների անձնական կյանքից» (ռուս.՝ «Из личной жизни Братьев Пилотов») շարքի և «Պիլոտ եղբայրների ձեղնահարկը» (ռուս.՝ «Чердачок Братьев Пилотов») հեռուստածրագրի համար։

Ալեքսանդր Թաթարսկու և «Պիլոտ» ստուդիայի ֆիլմերի մեծ մասն ունեն փառատոնային մրցանակներ։ «Բարի գիշեր, փոքրիկներ» հաղորդման նախնական կադրերը գրանցվել են Գինեսի ռեկորդների գրքում՝ ռեկորդային թվով եթեր դուրս գալու համար։

Թաթարսկին եղել է Սուզդալում Ռուսաստանի անիմացիոն կինոյի բաց փառատոնի նախագահը և Կինեմատոգրաֆիստների միությանը կից անիմացիայի բաժնի ղեկավարը։

2007 թվականին եղել է «Ոսկե արծիվ» կինոմրցանակի փորձագիտական խորհրդի անդամ։

Մահ խմբագրել

Ալեքսանդր Թաթարսկին մահացել է քնած ժամանակ 2007 թվականի հուլիսի 22-ին[4]։ Մահվան պատճառը եղել է սրտի կանգը (դեռ մանուկ հասակում նրա մոտ ախտորոշվել էր սրտի բնածին արատ[2])։ Միուսի գերեզմանատանը հուղարկավորությանը ներկա են եղել հարյուրավոր մարդիկ՝ հայտնի ռեժիսորներ, Թաթարսկու բազմաթիվ ուսանողներ և «Պիլոտ» ստուդիայի աշխատակիցներ. թաղման ժամանակ հնչել է «Իջնում էր անցած տարվա ձյունը» մուլտֆիլմի մեղեդին[5]։

Անձնական կյանք խմբագրել

Ալեքսանդր Թաթարսկին ամուսնացած է եղել երեք անգամ.

  • Առաջին կինը՝ Իննա (Ակիմովա)
  • Երկրորդ կինը՝ Եկատերինա,
    • Որդին՝ Իլյա (ծնվ.՝ 1992),
  • Երրորդ կինը՝ Ալինա,
    • Որդին՝ Միխայիլ (ծնվ.՝ 2006)[6][7]։

Մրցանակներ խմբագրել

  • Ռուսաստանի Դաշնության արվեստի վաստակավոր գործիչ (դեկտեմբերի 11, 1996) — արվեստի բնագավառում ունեցած վաստակի համար[8]
 
Ալեքսանդր Թաթարսկու աստղը Վիբորգի Դերասանական փառքի ծառուղում

Ալեքսանդր Թաթարսկու մուլտֆիլմերը պարգևների են արժանացել մի շարք փառատոններում[9].

  • «Պլաստիլինե ագռավը» (ընդհանուր՝ 25 մրցանակ).
    • Հեռուստաֆիլմերի համամիութենական փառատոնի «Գրան պրի», 1981,
    • Գաբրովոյի միջազգային կինոփառատոնի դիպլոմ, Բուլղարիա, 1983,
  • «Իջնում էր անցած տարվա ձյունը».
    • Վառնայի միջազգային կինոփառատոնի «Արծաթե Կուկեր» մրցանակ, Բուլղարիա, 1983,
    • Վառնայի անիմացիոն ֆիլմերի III միջազգային փառատոնի դիպլոմ և այլն,
  • «Լուսնի հակառակ կողմը».
    • Զագրեբի VI միջագային կինոփառատոնի «Ոսկե ծաղրածու» մրցանակ, 1984,
    • Լոնդոնի միջազգային կինոփառատոնի մրցանակ, 1984 և այլն,
  • «Հետաքննությունը վարում են Կոլոբոկները» – Վառնայի միջազգային կինոփառատոնի «Ոսկե Կուկեր» մրցանակ, 1987,
  • «Վերելակ 1».
    • «Մինիմաքս» միջազգային կինոփառատոնի երկրորդ մրցանակ, Սոսնովեց, Լեհաստան, 1989,
    • «Կրոկ» անիմացիոն ֆիլմերի փառատոնի ժյուրիի մրցանակ, Կիև, 1989,
    • «Դեբյուտ» կինոփառատոնի 1-ին մրցանակ, Մոսկվա, 1990,
  • «Պիլոտ եղբայրները նախաճաշի համար մակարոն են պատրաստում» – «Նիկա» մրցանակ լավագույն անիմացիոն ֆիլմի համար, 1997,
  • «Քամուց քշվածները» – Զլինի անիմացիոն ֆիլմերի փառատոնի «Գրան պրի», Չեխիա,
  • «Ռասյոմոնի կարմիր դարպասները».
    • Չիկագոյի մանկական կինոյի միջազգային փառատոնի «Գրան պրի», ԱՄՆ, 2002,
    • Էշպինյոյի միջազգային կինոփառատոնի մրցանակ, Պորտուգալիա, 2003,
    • Ժյուրիի հատուկ հիշատակում Լայպցիգի վավերագրական և մուլտիպլիկացիոն ֆիլմերի փառատոնում,
    • Չիկագոյի միջազգային փառատոնի մրցանակ «Լավագույն ավանդական անիմացիայի համար», «Օզ» մրցանակ, ԱՄՆ, 2003,
  • «Փայլաքարերի սարը» – «Ոսկե արծիվ» մրցանակ, 2006 և այլն։

Ֆիլմագրություն խմբագրել

  • 1974 – Իմիջիայլոց, թռչունների մասին (ռուս.՝ Кстати о птичках)
  • 1976 – Ինչպես կերակրեցին արջուկին (ռուս.՝ Как кормили медвежонка, նկարիչ-մուլտիպլիկատոր)
  • 1976 – Երաժշտական հեքիաթներ (ռուս.՝ Музыкальные сказки, նկարիչ-մուլտիպլիկատոր)
  • 1977 – Դարբին Վակուլայի արկածները (ռուս.՝ Приключения кузнеца Вакулы, նկարիչ-մուլտիպլիկատոր)
  • 1978 – Առաջին ձմեռը (ռուս.՝ Первая зима, նկարիչ-մուլտիպլիկատոր)
  • 1979 – Ոսկեեղջյուր եղջերուն (ռուս.՝ Золоторогий олень, նկարիչ-մուլտիպլիկատոր)
  • 1979 – Ինչպես էին տանում սեղանը (ռուս.՝ Как несли стол, նկարիչ-մուլտիպլիկատոր)
  • 1979 – Ալարկոտություն (ռուս.՝ Лень, նկարիչ-մուլտիպլիկատոր)
  • 1979 – Նավապետ Վրունգելի արկածները (ռուս.՝ Приключения капитана Врунгеля, նկարիչ-մուլտիպլիկատոր)
  • 1981 – Կային-չկային մատրյոշկաները (ռուս.՝ Жили-были матрёшки, նկարիչ-մուլտիպլիկատոր)
  • 1981 – Պլաստիլինե ագռավը (ռուս.՝ Пластилиновая ворона)
  • 1981 – Բարի գիշեր, երեխաներ (ռուս.՝ Спокойной ночи, малыши!, հաղորդման սկզբի կադրեր)
  • 1982 – Միկրոֆիլմեր (ռուս.՝ Микрофильмы)
  • 1982 – Ձմեռ պապի ամանորյա երգը (ռուս.՝ Новогодняя песенка Деда Мороза)
  • 1982 – Պահպանեք հացը (ռուս.՝ Берегите хлеб)
  • 1982 – Վերադարձ աստղերից (ռուս.՝ Возвращение со звёзд)
  • 1982 – Պատահար թանգարանում (ռուս.՝ Происшествие в музее)
  • 1982 – Հեռուստաաչք (ռուս.՝ Телеглаз, հաղորդման սկզբի կադրեր)
  • 1983 – Իջնում էր անցած տարվա ձյունը (ռուս.՝ Падал прошлогодний снег)
  • 1984 – Լուսնի հակառակ կողմը (ռուս.՝ Обратная сторона Луны (мультфильм))
  • 1984 – Զարթուցիչ (ռուս.՝ Будильник, հաղորդման սկզբի կադրեր)
  • 1984 – Դա ընդհանրապես այդ մասին չէ (ռուս.՝ Это совсем не про это, նկարիչ-մուլտիպլիկատոր)
  • 1985 – Նշաններ (ռուս.՝ Знаки)
  • 1985 – Թևեր, ոտքեր և պոչեր (ռուս.՝ Крылья, ноги и хвосты)
  • 1985 – Վաղ թիթեռը (ռուս.՝ Ранняя бабочка)
  • 1985 – Кубик. Кубик Рубик клоунада
  • 1985 – Պրոֆեսոր Չայնիկովի օգտակար խորհուրդները (ռուս.՝ Полезные советы профессора Чайникова):
    • Ինչպես սպիտակեցնել առաստաղը (ռուս.՝ Как побелить потолок)
    • Ինչպես չողողել հարևաններին (ռուս.՝ Как не залить соседей)
    • Ինչպես տաքացնել վրանը (ռուս.՝ Как обогреть палатку)
  • 1985 – Այնտեղ և հետ (ռուս.՝ Туда и обратно)
  • 1986—1987 – Հետաքննությունը վարում են Կոլոբոկները (ռուս.՝ Следствие ведут Колобки)
  • 1989 – Վերելակ 1 (ռուս.՝ Лифт 1)
  • 1989 – Վերելակ 2 (ռուս.՝ Лифт 2)
  • 1991 – Պուտչ (ռուս.՝ Путч)
  • 1992 – Վերելակ 5 (ռուս.՝ Лифт 5)
  • 1992 – Այստեղ է գալիս կատուն (ռուս.՝ Сюда идёт кот!, անգլ.՝ Here Comes the Cat!, Իգոր Կովալյովի հետ)
  • 1995—1996 – Պիլոտ եղբայրների անձնական արխիվից (ռուս.՝ Из личной жизни братьев Пилотов, մուլտսերիալ)
  • 1996 – Պիլոտ եղբայրները նախաճաշի համար մակարոն են պատրաստում (ռուս.՝ Братья Пилоты готовят на завтрак макарончики)
  • 1996 – Я дам тебе знать (Մաշինա վրեմենի խմբի տեսահոլովակը)
  • 1997—1999 – Ձեղնահարկ Ֆրուտիս (ռուս.՝ Чердачок Фруттис, գեղարվեստական ղեկավար)
  • 1999 – Սեփական սղալների ակադեմիա (ռուս.՝ Академия собственных Ашибок, գեղարվեստական ղեկավար)
  • 1999 – Քամուց քշվածները (ռուս.՝ Унесённые ветром)
  • 2000—2003 – «Հանգցրեք լույսը» (ռուս.՝ «Тушите свет») հեռուստահաղորդում, ստուդիա «Пилот ТВ», ՆՏՎ-ի պատվերով (2000-2001), ՏՎ-6 (2001—2002), ТВС (2002—2003)
  • 2001 – Տասը տարի, որոնք ցնցեցին մեզ (ռուս.՝ Десять лет, которые потрясли нас, գեղարվեստական ղեկավար)
  • 2002 – Ռասյոմոնի կարմիր դարպասները (ռուս.՝ Красные ворота Расёмон)
  • 2003 – Կարմիր նետ (ռուս.՝ Красная стрела, գեղարվեստական ղեկավար)
  • 2004—2007 – Փայլաքարերի սարը (ռուս.՝ Гора самоцветов).
  • 2006 – Իմ խրճիթը ծայրինն է (ռուս.՝ Моя хата з краю, խորհրդատու)
  • 2006—2007 – Мульти-Россия
  • 2010 – Ֆիքսիկներ (ռուս.՝ Фиксики, մուլտսերիալի գաղափարը, իրականցվել է հեղինակի մահվանից հետո)

«Պիլոտ եղբայրները» ֆիլմեր խմբագրել

«Պիլոտ եղբայրները» կամ «Պիլոտ եղբայրների անձնական կյանքից» շարքի ֆիլմերը նկարահանվել են «Պիլոտ» ստուդիայում՝ Ա. Թաթարսկու սցենարների հիման վրա՝ տարբեր ռեժիսորների կողմից.

  • 1996 – Պիլոտ եղբայրները հանկարծ որոշեցին որս անել (ռուս.՝ Братья Пилоты вдруг решили поохотиться, «Պիլոտ» ստուդիա, Մոսկվա, ռեժիսոր ՝ Սերգեյ Գորդեև)[10]
  • 1996 – Պիլոտ եղբայրները երբեմն ձուկ են բռնում (ռուս.՝ Братья Пилоты иногда ловят рыбу, «Պիլոտ» ստուդիա, ռեժիսոր՝ Վասիկո Բեդոշվիլի)[10]
  • 1996 – Պիլոտ եղբայրները երեկոյան թեյ են խմում (ռուս.՝ Братья Пилоты по вечерам пьют чай, «Պիլոտ» ստուդիա, ռեժիսորներ՝ Անդրեյ Կոլպին, Վալերի Կաչաև)[10]
  • 1996 – Պիլոտ եղբայրները միմյանց ցույց են տալիս ամանորյա աճպարարություններ (ռուս.՝ Братья Пилоты показывают друг другу новогодние фокусы, «Պիլոտ» ստուդիա, ռեժիսորներ՝ Նիկոլայ Կոզլով, Լեոնիդ Ստուլև)[10]
  • 1996 – Պիլոտ եղբայրները նախաճաշի համար մակարոն են պատրաստում (ռուս.՝ Братья Пилоты готовят на завтрак макарончики, «Պիլոտ» ստուդիա, ռեժիսոր՝ Սերգեյ Գորդեև)[10]

Անավարտ նախագծեր խմբագրել

Երկար տարիներ Ալեքսանդր Թաթարսկին միտք է ունեցել ստեղծել երկու լիամետրաժ մուլտֆիլմեր. «Գնացքի ժամանումը» (ռուս.՝ «Прибытие поезда») պետք է դառնար հեղինակային նախագիծ գնացքի ուղևորների մասին, որը այլաբանական ձևով ներկայացնելու էր Խորհրդային Միության պատմությունը, իսկ «Խենթ մազերը» (ռուս.՝ «Безумные волосы»)՝ կատակերգական դետեկտիվ, որի սյուժեն տեղի է ունեցել Լոնդոնում Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին։ այս Մուլտֆիլմը ստեղծվել է 1960-ականների սկզբին, իսկ 1970-ականների սկզբին ՝ 1980-ականների սկզբին։ Երկու նախագծերն էլ մնացել են անավարտ ռեժիսորի մահվան պատճառով[1][2]։ Իգոր Կովալյովը, որի հետ նրանք սկսել էին աշխատել «Գնացքի ժամանումը» նախագծի վրա, ցանկություն է հայտնել ավարտին հասցնել այն[11]։

Գրականություն խմբագրել

  • Татарский А. «Книга совпадений», Издательство: «CheBuk», 1-е издание — 2011, 2-е издание — 2012, ISBN 978-9984-816-52-4. Сборник рассказов режиссёра о своём детстве, об интересных людях, с которыми его сводила судьба, о коллегах-мультипликаторах, и об удивительных совпадениях, которые случались в его жизни[12].
  • Александр «Pilot» Татарский, составитель С. В. Капков, Издательство: ИД Мещерякова, 2016, ISBN 978-5-91045-920-9.

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Наталья Лукиных (2008). «Александр Татарский - как объять необъятное». Мастер-фильм. Официальный канал Суздальфеста. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 12-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 15-ին.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 «Повелитель пластилиновых ворон». Первый канал. 2010. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 12-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 15-ին.
  3. ↑ 3,0 3,1 «Архивированная копия». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ օգոստոսի 31-ին. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 17-ին.«Архивированная копия». Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ օգոստոսի 31. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 17-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ unfit URL (link)
  4. ↑ «Прощание: Александр Татарский // Газета «СК-новости», № 8 (238) от 2.08.2007 — стр. 17» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2015 թ․ դեկտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 17-ին.
  5. ↑ «Похороны Александра Татарского». Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ դեկտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2007 թ․ հուլիսի 27-ին.
  6. ↑ «Мемория. Александр Татарский — ПОЛИТ.РУ». polit.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 12-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 6-ին.
  7. ↑ «Студия «Пилот» | Статьи | «Конец сказки (интервью с Давидом Черкасским и Натальей Чернышовой)»». www.pilot-film.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 17-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 6-ին.
  8. ↑ «Указ Президента Российской Федерации от 11 декабря 1996 года № 1669 «О награждении государственными наградами Российской Федерации»». Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ հուլիսի 10-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 12-ին.
  9. ↑ Капков С. В. Энциклопедия отечественной мультипликации. — М.: Алгоритм, 2006. — 816 с. — 3000 экз. — ISBN 5-9265-0319-4 Стр. 632-633.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 Մուլտֆիլմերի մասին Արխիվացված 2007-07-05 Wayback Machine անգլերեն և ռուսերեն ստուդիայի կայքում Արխիվացված 2019-12-20 Wayback Machine
  11. ↑ Лариса Малюкова (2007 թ․ սեպտեմբերի 27). «Игорь Ковалёв. Второй «Пилот» отвечает за «Прибытие поезда»». Новая газета. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ սեպտեմբերի 26-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 15-ին.
  12. ↑ Презентация «Книги совпадений» Александра Татарского Արխիվացված 2018-05-25 Wayback Machine 30 января 2011 года

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ալեքսանդր_Թաթարսկի&oldid=9458461» էջից