Բացել գլխավոր ցանկը
Վիքիպեդիա

Ագաթա Քրիստի

Ագաթա Քրիստի (անգլ.՝ Agatha Mary Clarissa, Lady Mallowan), ծննդյամբ՝ Միլլեր (Miller), Քրիստի՝ առաջին ամուսնու ազգանունն է, (սեպտեմբերի 15, 1890(1890-09-15)[1][2][3][4][5][6][7][8][9][10][11][12][9][13][14], Տորկի, Torbay, Դևոն, Անգլիա, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն[15] - հունվարի 12, 1976(1976-01-12)[1][2][3][4][5][6][7][8][9][10][11][12][9][13][14], Winterbrook, Միացյալ Թագավորություն[15]), անգլիացի գրող։ Հանդիսանում է դետեկտիվ ժանրի համաշխարհային ամենահայտնի գրողներից մեկը։ Հրատարակել է ավելի քան 60 դետեկտիվ վեպ, 6 սիրային վեպ (Մերի Ուեսթմեկոթ գրական անվամբ), պատմվածքների 19 հավաքածու, պիեսներ։

Ագաթա Քրիստի
անգլ.՝ Agatha Christie
Agatha Christie in 1925.jpg
Ծննդյան անունանգլ.՝ Agatha Mary Clarissa Miller
Ծնվել էսեպտեմբերի 15, 1890(1890-09-15)[1][2][3][4][5][6][7][8][9][10][11][12][9][13][14]
ԾննդավայրՏորկի, Torbay, Դևոն, Անգլիա, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն[15]
Վախճանվել էհունվարի 12, 1976(1976-01-12)[1][2][3][4][5][6][7][8][9][10][11][12][9][13][14] (85 տարեկանում)
Վախճանի վայրWinterbrook, Միացյալ Թագավորություն[15]
Գրական անունMary Westmacott և Agatha Christie
Մասնագիտությունբուժքույր, գրող, վիպասան, սցենարիստ, դրամատուրգ, արձակագիր և ինքնակենսագիր
Լեզուանգլերեն[1]
ՔաղաքացիությունFlag of the United Kingdom.svg Միացյալ Թագավորություն
Կրթությունտնային ուսուցում
Ստեղծագործական շրջան1920 – 1976
Ժանրերքրեական վեպ, արկածային գրականություն, ինքնակենսագրություն և դետեկտիվ
Գրական ուղղություններԴետեկտիվ գրականության ոսկեդար
Ուշագրավ աշխատանքներԷրքյուլ Պուարո, Ռոջեր Ակրոյդի սպանությունը, Սիթաֆորդի առեղծվածը, Էնդհաուզի առեղծվածը, Լորդ Էջվերի մահը, Սպանություն «Արևելյան ճեպընթացում», Սպանություններ այբբենական կարգով, Սեղանի վրայի խաղաքարտերը, Մահ Նեղոսի վրա, Տխուր կիպարիս, Հինգ խոզուկները, Towards Zero?, Սպանություն է հայտարարված, Դուստրը դուստր է, Անվերջանալի գիշեր, Վարագույր, Մոռացված սպանություն և Տասը փոքրիկ սևամորթները
Ստեղծագործությունների ցանկAgatha Christie bibliography?
ԱնդամակցությունԹագավորական գրական ընկերություն
ՊարգևներԲրիտանական կայսրության կին կոմանդոր շքանշան Էդգար Ալան Պոյի մրցանակ Բրիտանական կայսրության շքանշան և Թագավորական գրական միության անդամ
ԱմուսինՄաքս Մալոուեն[16]
ԶավակներՄուհամեդ Ալի
Agatha Christie's signature.png
Կայքagathachristie.com
Ագաթա Քրիստի Վիքիքաղվածքում
Agatha Christie Վիքիպահեստում

Ագաթա Քրիստիի գրքերը հրատարակվել են ավելի քան 2 միլիարդ տպաքանակով և թարգմանված են աշխարհի ավելի քան 100 լեզվով, այդ թվում նաև հայերեն[17]։ Նրա «Մկան թակարդ» (The Mousetrap) պիեսը բեմադրվել է 1952 թվականին և առ այսօր չի իջնում բեմի վրայից։

ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի վիճակագրությամբ Ագաթա Քրիստիի ստեղծագործությունները ըստ թարգմանությամբ աշխարհում առաջինն են, երկրորդ տեղում այդ ցուցանիշով Ժյուլ Վեռնն է[18]։

ԿենսագրությունԽմբագրել

Նրա ընտանիքում կար երկու երեխա ևս, քույրը՝ Մեջը և եղբայրը՝ Մոնտին։ Սկսել է գրել՝ քրոջը ընդօրինակելով։ Քույրը գրում էր զվարճալի պատմվածքներ։ Ի տարբերություն նրա՝ Ագաթան որոշում է գրել սարսափելի պատմություններ։ Դրանք, հավանության չարժանանալով ծնողների կողմից, ստիպում են Ագաթային երկար ժամանակ մոռանալ ստեղծագործելու մասին։ Հոր մահից հետո ողջ ընտանիքը տեղափոխվում է Կիպրոս, քանի որ այնտեղ կյանքն անհամեմատ էժան էր։ Կիպրոսում Ագաթան դուրս է գալիս հասարակություն։ Նա կրթված էր, գեղեցկատես, բայց, ցավոք, ուներ լեզվական արատ։

Երեկոներից մեկի ժամանակ Մերի Կլարիսը ծանոթանում է Թագավորական Օդային զինամիավորման օդաչու երիտասարդ Արչիբալդ Քրիստիի հետ։ Քրիստին հարուստ չէր։ Ռոմանտիկ Ագաթան սիրահարվում է օդաչուին։

Կիպրոսում այդ ժամանակ պատերազմ էր։ Արչիբալդը ծառայում էր բանակում և շքանշաններ վաստակում, իսկ Ագաթան աշխատում էր Կարմիր խաչի հոսպիտալում, այնտեղ էլ ծանոթանում է բելգիացի փախստականների հետ։ Ամենայն հավանականությամբ հենց այս հանդիպումներն են դարձել հանարահայտ խուզարկու Հերքյուլ Պուարոյի կերպարի ստեղծման շարժառիթը։ Հոսպիտալից հետո նա աշխատում էր դեղատանը։ Այնտեղ նա ուսումնասիրում է դեղերի պատրաստման, և որքան էլ զարամանալի է, ծանոթանում է թույների ստացման եղանակներին։ Հետագայում այդ իմացությունն օգտագործում է իր վեպերում։

Ագաթա Քրիստին գրել է 78 դետեկտիվ, 19 պիես, ինչպես նաև պատմվածքներ, բանաստեղծություններ։ Նա պարգևատրվել է Բրիտանական կայսրության երրորդ աստիճանի շքանշանով, գրական պարգևներով։ 1958 թվականից սկսած նա եղել է դետեկտիվ ակումբի անփոխարինելի նախագահը։ Եվ որքան էլ զարմանալի է, Ագաթան երբեք լրջորեն չի մոտեցել իր արվեստին։ Նա ավելի կարևորում էր իր գիտական նախասիրությունները և ամուսնու գործի նկատմամբ իր հետաքրքրությունը։

Ագաթա Քրիստին համարձակ և ուժեղ կին էր։ Նա օդաչու էր, մեքենա էր վարում, զբաղվում էր ձիավարությամբ և ջրային սպորտով, շատ էր ճանապարհորդում։

Մահացել է 1976 թվականին՝ 85 տարեկան հասակում։ Երկու տարի անց մահանում է նրա սիրելի ամուսինը։ Հարազատները ծանր են տարել Կլարիսի մահը և միշտ հիշել են նրա խոսքերը. «Մահն ամենամեծ արկածն է, որ կարող է պատահել մարդու հետ։ Շնորհակալ եմ քեզ, Տե՛ր, ինձ շնորհած լավ կյանքի և սիրո համար»։

ԵրկերԽմբագրել

ԾանոթագրություններԽմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 data.bnf.fr: տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 SNAC — 2010.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Internet Broadway Database — 2000.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Itaú Cultural Enciclopédia Itaú Cultural — São Paulo: Itaú Cultural, 1987. — ISBN 978-85-7979-060-7
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 Nationalencyklopedin — 1999.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 Lundy D. R. The Peerage — ed. size: 717826
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 9,6 9,7 9,8 9,9 NooSFere — 1999.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 filmportal.de — 2005.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 FemBio
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 Munzinger-Archiv — 1913.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 Brockhaus Enzyklopädie
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 Store norske leksikon — 1978.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4 15,5 German National Library, Berlin State Library, Bavarian State Library et al. Record #118520628 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
  16. ↑ The Scotsman — Edinburgh: 1930. — Iss. 27240. — P. 10. — ISSN 0307-5850
  17. ↑ Ռոջեր Աքրոյդի սպանությունը։ Սպանություն գոլֆի խաղադաշտում։ [Վեպեր] / Ա. Քրիստի; Անգլ. թարգմ.՝ Ա. Խաչատրյան; Խմբ.՝ Կ. Սաֆրազյան. - Երևան։ Լույս, 1990. - 478 էջ ; 20 սմ. ISBN 5-545-00537-4 Խաչատրյան, Ալբերտ. թարգմ. Սաֆրազյան, Կ. Ժ. խմբ. Անգլիական գրականություն - Վեպ [1]
  18. ↑ Index Translationum: UNESCO Culture Secto

Տես նաևԽմբագրել

Արտաքին հղումներԽմբագրել

 
Վիքիքաղվածքն ունի քաղվածքների հավաքածու, որոնք վերաբերում են
Ագաթա Քրիստի հոդվածին
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ագաթա_Քրիստի&oldid=6536827» էջից