Վիքիպեդիա

Nugan Hand Bank

Ավստրալական առևտրային բանկ

Nugan Hand Bank, ավստրալական առևտրային բանկ, որը սնանկացավ 1980 թվականին՝ իր հիմնադիրներից մեկի՝ ավստրալացի իրավաբան Ֆրենսիս Ջոն Նուգանի ինքնասպանությունից հետո, ինչը հանգեցրեց մեծ սկանդալի[1]։ Լրատվամիջոցները ենթադրում էին, որ բանկը ներգրավված է եղել անօրինական գործունեության մեջ, այդ թվում՝ թմրանյութերի մաքսանենգության, զենքի գործարքների կազմակերպման և ԱՄՆ Կենտրոնական հետախուզական վարչությանը քողարկելու գործում։ Շահարկումներն ավելացան, երբ հայտնի դարձավ, որ բանկում աշխատանքի են ընդունվել Միացյալ Նահանգների մի շարք պաշտոնաթող զինվորականներ և հետախուզական սպաներ, այդ թվում՝ ԿՀՎ նախկին տնօրեն Ուիլյամ Քոլբին։

Nugan Hand Bank
Ավստրալական առևտրային բանկ Խմբագրել Wikidata
բանկ, բիզնես ձեռնարկություն Խմբագրել Wikidata
Ստեղծում1973 Խմբագրել Wikidata
ԵրկիրԱվստրալիա Խմբագրել Wikidata
Վարչատարածքային միավոր• Նոր Հարավային Ուելս
 • Սիդնեյ Խմբագրել Wikidata

Ներդրողների կորուստները և բանկի գործունեության շուրջ շահարկումները հանգեցրին կառավարության երեք խոշոր հետաքննության հաջորդ հինգ տարիների ընթացքում։ Բանկի համահիմնադիր, ամերիկացի Մայքլ Ջոն Հենդը և բանկի ևս երկու աշխատակիցներ մեղադրվել են արդարադատության ընթացքը խեղաթյուրելու դավադրության մեջ՝ ոչնչացնելով կամ հեռացնելով բանկային գրառումները։ Հենդը փախավ արտասահման 1980 թվականի հունիսին։ 1985 թվականին թագավորական հետաքննող հանձնաժողովը պարզեց, որ թեև բանկը թույլ է տվել բազմաթիվ խախտումներ բանկային օրենսդրության մեջ, թմրանյութերի մաքսանենգության, զենքի առուվաճառքի և ԿՀՎ-ի գործունեության մեջ ներգրավվածության մեղադրանքները չեն հիմնավորվել[2][3]։

Հիմնադրում

խմբագրել

Nugan Hand Ltd.-ն հիմնադրվել է Սիդնեյում 1973 թվականին ավստրալացի իրավաբան Ֆրենսիս Ջոն «Ֆրանկ» Նուգանի և ԱՄՆ նախկին կանաչ բերետ Մայքլ Ջոն «Մայք» Հանդի կողմից։ Գրող Ալֆրեդ Վ. Մակքոյի խոսքերով, բանկը ստեղծվել է 1 մլն դոլար բաժնետիրական կապիտալի խարդախ պահանջով։

  Ընկերության բանկային հաշվին ունենալով ընդամենը 80 դոլար և ընդամենը 5 դոլար վճարված կապիտալ, Ֆրենկ Նուգանը սեփական ընկերությանը 980,000 դոլարի չեկ է գրել, որպեսզի գնի 490,000 բաժնետոմսերը, իսկ այնուհետև նա ծածկեց իր հսկայական օվերդրաֆտը` նույն գումարի չափով չեկ դուրս գրելով ինքնիրեն[4] ։  

Nugan Hand Bank-ը ներդրողներին գրավեց մինչև 16% տոկոսադրույքների խոստումներով և անանունության երաշխիքներով, հարկերից ազատ հաշիվներով, մասնագիտացված ներդրումային աջակցությամբ, ինչպես նաև ավելի գաղտնի ծառայություններով, ինչպիսիք են փողերի լվացումը։ Nugan Hand-ը արագորեն ձեռք բերեց բիզնես և ընդլայնեց իր գրասենյակները Սիդնեյի մեկ գրասենյակից մինչև գլոբալ ցանց, որը ներառում էր մասնաճյուղեր (գրանցված Կայմանյան կղզիներում) Չիանգ Մայում, Մանիլայում, Հավայան կղզիներում, Սինգապուրում, Հոնկոնգում, Թայվանում, Կայմանյան կղզիներում և Վաշինգտոնում։

Ըստ նախկին աշխատակցի՝ բանկը վճարում էր մինչև 2,5% միջնորդավճար 1 մլն դոլար և ավելի չապահովված ներդրումների համար, երբ ընթացիկ տոկոսադրույքը կազմում էր մոտ 0,25%։ Համապատասխան ծախսերի հետ մեկտեղ բանկը վճարում էր ավելի քան 12%-ը՝ միջոցներ մուտք գործելու համար[5]։ Այնուամենայնիվ, բանկը երբեք չի ներգրավվել ավանդական առևտրային բանկային գործունեության մեջ, ինչպիսիք են կապիտալ ներդրումները կամ հիփոթեքային ֆինանսավորումը։ Փոխարենը, նրա տնօրենները փնտրում էին ներդրումային բոլոր տեսակի ոչ ավանդական հնարավորություններ, ներառյալ զենքի վաճառքը և տարբեր ապրանքների շուկաները շրջելու փորձերը, ինչպիսիք են մալազիական կաուչուկը և ինդոնեզական նավթը[5]։ Նրա Կայմանյան կղզիների դուստր ձեռնարկությունը նաև տրամադրել է հարկերից խուսափելու սխեմաներ[5]։

Nugan Hand Bank-ը հեղինակություն ձեռք բերեց՝ հավաքագրելով ԱՄՆ թոշակի անցած մի շարք բարձրաստիճան զինվորականների և հետախուզական անձնակազմի անդամների, ինչպիսիք են նախկին կոնտրադմիրալ Էրլ Պ. Յեյթսը որպես բանկի նախագահ և ԿՀՎ նախկին ղեկավար Ուիլյամ Քոլբին՝ որպես իրավական խորհրդատու[6]։

Ավստրալացի բեռնափոխադրող մագնատ Փիթեր Աբելեսը նույնպես կապված էր բանկի հետ[7]։

Բերնի Հոութոնը դարձավ բանկի Սաուդյան Արաբիայի ներկայացուցիչը[8], բայց ի վերջո ստիպված եղավ փախչել այդ երկրից, քանի որ ավանդատուները պահանջում էին վերադարձնել իրենց գումարները[9]։

Մայքլ Հենդը մտերիմ բիզնես և սոցիալական հարաբերություններ էր հաստատել Սիդնեյի ոստիկանության նախկին ոստիկան և անդրաշխարհի «հովանավոր» Մյուրեյ Ստյուարտ Ռայլիի հետ[10]։ 1976 թվականի ապրիլից Հանդը նախաձեռնեց ընդհանուր 295,000 ԱՄՆ դոլարի հինգ կանխիկ փոխանցումներ Հոնկոնգի գրասենյակ։ Ռայլիի ենթակաները այդ միջոցներն օգտագործում էին հերոին գնելու համար, որն այնուհետև ուղարկվում էր Ավստրալիա։ Ռայլիի խորհրդով Հենդը մասնաճյուղեր բացեց Թաիլանդում «թմրանյութերի փող ներգրավելու համար» և երկու տարի անց հրամայեց ոչնչացնել Ռայլիի դրամական փոխանցումների հետ կապված բոլոր մեղադրական գրառումները[11]։

Սկանդալ և սնանկացում

խմբագրել

Բանկի սնանկացման պատճառ դարձավ նրա հիմնադիր Ֆրենկ Նուգանի մահը 1980 թվականի հունվարի 27-ի վաղ առավոտյան[12]։ Նուգանը, որը մեղադրվում էր բաժնետոմսերի խարդախության մեջ, հայտնաբերվել է սպանված .30 տրամաչափի հրացանով իր Mercedes-Benz-ում Նոր Հարավային Ուելս նահանգի Լիթգոու քաղաքից դուրս։ Հետաքննության արդյունքում ինքնասպանության դատավճիռ է կայացվել։ Այնուամենայնիվ, հարցերը մնում են անպատասխան՝ կապված զենքի վրա մատնահետքերի բացակայության և այն հավանականության հետ, որ Նուգանին հայտնաբերած ոստիկանությունը նախապես իմացել է նրա մահվան մասին[13]։

Բանկի գործունեության վերաբերյալ կասկածներն աճեցին հաջորդիվ, երբ հայտնվեցին Նուգանի մեքենայի մանրամասները։ Հատուկ հետաքրքրություն է առաջացրել Ուիլյամ Քոլբիի այցեքարտը։ Ավելին, Նուգանի գրասենյակը թալանել էին, և Հենդն ու Յեյթսը պատվիրել էին ոչնչացնել կամ թաքցնել ընկերության կարևոր ֆայլերը մեկ այլ վայրում[14]։ Փիթեր Բաթը նշում է, որ Բրայան Ալեքսանդրը, որը մեղադրվում էր Mr Asia թմրամիջոցների սինդիկատի հետ կապված, ուղեկցում էր քննիչներին, երբ նրանք խուզարկում էին մահացած Նուգանի տունը։ Խուզարկության ընթացքում քննիչներին ընդհատել են ոստիկանության աշխատակիցները, որոնք պատասխանում էին անանուն հեռախոսազանգին, այն պնդում էր, որ ոստիկանությունը ինչ-որ խնդիրներ ունի տանը։ Արդյունքում Ալեքսանդրն ազատորեն շրջում էր և հնարավորություն ուներ վերացնելու փաստաթղթերը[15]։

1980 թվականի ապրիլին Նուգանի մահվան պաշտոնական հետաքննությունը դարձավ առաջին էջի նորություններ՝ Հանդի ցուցմունքների ֆոնին, ըստ որի Nugan Hand-ը անվճարունակ է, պարտք է առնվազն 50 միլիոն ավստրալիական դոլար և հարյուրավոր միլիոններ, այդ թվում՝ 20,000 դոլար վարձավճար Սիդնեյի գլխավոր գրասենյակի համար։

Նուգան Հանդի բազմաթիվ գրառումները ոչնչացնելուց հետո Հենդը փախել է Ավստրալիայից կեղծ ինքնությամբ 1980 թվականի հունիսին[16]։

Հետաքննություններ

խմբագրել

Կառավարության երեք խոշոր հետաքննություններ հրապարակեցին զեկույցներ՝ նվիրված Նուգան Հանդի գործունեությանը։ Դրանցից երկուսը սկանդալը քննելու համար հատուկ ստեղծված մարմիններից էին.

  • առաջինը՝ Համագործակցության և Նոր Հարավային Ուելսի համատեղ առաջադրանքը թմրամիջոցների ապօրինի շրջանառության վերաբերյալ, որը բաղկացած էր դաշնային և նահանգային կառավարության քննիչներից, տևեց 1980-1983 թվականները,
  • երկրորդը, Nugan Hand Group-ի գործունեության հետաքննության թագավորական հանձնաժողովը, որը ղեկավարում էր Դոնալդ Գ. Ստյուրատը։ Նոր Հարավային Ուելսում ձեռնարկատիրական գործունեության կանոնավոր վերահսկողությունը սկսեց գործել Նուգանի ինքնասպանությունից գրեթե անմիջապես հետո[17] և հրապարակեց յոթ միջանկյալ զեկույց 1980-ից մինչև 1983 թվականը։

Նոր Հարավային Ուելսի կորպորատիվ հարցերի հանձնաժողովի զեկույցը Ֆիլիպինների նախկին նախագահ Ֆերդինանդ Մարկոսին կապում էր բանկի հետ[18]։ Մելբուռնի և Մանիլայի գործարար Լյուդվիգ Պետրե Ռոկան բանկում հաշիվ ուներ, ինչպես և նրա կինը՝ Էլիզաբեթ Մարկոսը՝ Ֆերդինանդի քույրը։ Ռոկան օգնել էր ստեղծել Nugan Hand-ի Մանիլայի մասնաճյուղը և ուներ իր Մանիլայի գրասենյակը (Միջազգային զարգացման և պլանավորման կորպորացիան) նույն գրասենյակում, որտեղ բանկն էր։

Թագավորական հանձնաժողովը պարզեց, որ Nugan Hand Bank-ը ներգրավված է եղել փողերի լվացման, հարկերից խուսափելու անօրինական սխեմաների և բանկային օրենքների համատարած խախտումների մեջ[19]։ Վկաներից մեկը՝ Nugan Hand-ի նախկին տնօրենը, հայտարարեց, որ Հենդը սպառնացել է բանկի ղեկավարներին. «Եթե մենք չանեինք այն, ինչ մեզ ասվել էր, և գործերը ճիշտ չվարվեին, մեր կանանց կտոր-կտոր կդնեին արկղերի մեջ և հետ կուղարկեին մեզ»[20]։ Այնուամենայնիվ, Թագավորական հանձնաժողովը չգտավ թմրանյութերի մաքսանենգության, զենքի առուվաճառքի և ԿՀՎ-ի մասնակցության հավաստի ապացույցներ։

Թագավորական հանձնաժողովը գտավ, որ «ԿՀՎ կապերի» վերաբերյալ առաջարկները լայն տարածում ունեն, որոնք ձգվում էին մինչև 1978 թվականին թայվանցի գեներալի ակնհայտ հաստատումը։ Այնուամենայնիվ, հանձնաժողովը պնդում էր, որ կոնկրետ մեղադրանքների պակաս կա և դրանք հիմնավորող ապացույցների[21]։ Հանձնաժողովը պնդում էր, որ ԿՀՎ-ն «կխուսափի որևէ առնչություն ունենալուց» նման վատ կառավարվող բանկի հետ[22]։ Հանձնաժողովը հերքեց այն պնդումները, որ Հութոնը ԿՀՎ գործակալ է, և որ բանկը փող է բաժանում ԿՀՎ-ի համար[23]։ Հանձնաժողովն ընդունեց Քոլբիի ապացույցն այն մասին, որ նա պարզապես իրավաբանական խորհրդատվություն էր տալիս Նուգանին և Հանդին՝ կապված նրանցից մեկի կամ երկուսի հետ Միացյալ Նահանգներում բնակություն հաստատելու հետ[24][25]։

Հանձնաժողովը եզրակացրեց, որ Յեյթսը, որը հավաքագրվել էր Հենդի կողմից, պատասխանատու էր այլ պաշտոնաթող զինվորականների և հետախուզական անձնակազմի ներգրավման համար[26]։ Հանձնաժողովի համաձայն, Հենդը հավատում էր, որ նրանք վստահություն կառաջացնեն բանկի նկատմամբ, և Հարավարևելյան Ասիայի մասին նրանց գիտելիքները ձեռնտու կլինեն[26]։ Ավելի ուշ Ստյուարտը մեկնաբանեց, որ այս գործիչների ներգրավումը տպավորություն է թողնում, որ բանկը կապեր ունի, որոնք իրականում չկան[6]։ Բացի այն բանից, որ բանկը ավանդներ էր ընդունում առանց հարցադրումների, Թագավորական հանձնաժողովը թմրամիջոցների առևտրի մեջ ներգրավվածության հավաստի ապացույցներ չգտավ[27]։ Այնուամենայնիվ, Ստյուարտն իր հուշերում նշել է, որ ինքը «կասկած չունի», որ Հութոնը, Նուգանը և Հենդը մասնակցություն են ունեցել թմրամիջոցների ապօրինի շրջանառության մեջ Հութոնի Քինգս Քրոս հաստատություններում[28][29]։

Հենդի տեղորոշում

խմբագրել

1991 թվականի մարտին ավստրալական The Eye ամսագիրը հաղորդում է, որ Մայքլ Հենդը ապրում է ԱՄՆ-ում՝ նշելով հասցեն և այլ մանրամասներ[30], սակայն Ավստրալիայի իշխանությունները հրաժարվել են հետամուտ լինել արտահանձնմանը[31]։

2015 թվականի նոյեմբերին Sydney Morning Herald-ը հայտնեց, որ Փիթեր Բաթը գտել է Հենդին, որն ապրում է Մայքլ Ջոն Ֆուլեր անունով՝ Այդահո Ֆոլսում, Այդահո[32]։ Փիթեր Բաթը կասկածեց ՀԴԲ-ի կողմից նրան գտնելու ձախողված փորձին, հաշվի առնելով, որ Ֆուլերի սոցիալական ապահովության համարները նույնական են Հենդի համարներին[33]։ Ռոս Քուլթարտի 60 Minutes (Ինը ցանց, Ավստրալիա) հատվածում նա մոտեցավ Հենդին, երբ վերջինս դուրս էր գալիս Այդահո Ֆոլսում գտնվող դեղատնից[34]։

Աղբյուրներ

խմբագրել
  • Cockington, J. (2001) History Happened Here, ABC Books, Sydney.
  • Jonathan Kwitny. The Crimes of Patriots, a True Tale of Dope, Dirty Money, and the CIA; New York: W.W. Norton, 1987, 0-393-02387-7.
  • Alfred W. McCoy. The Politics of Heroins in South-East Asia|The Politics of Heroin: CIA Complicity in the Global Drug Trade; New York: Harpers and Row, Publishers Inc., 1991 1-55652-125-1
  • Owen, J. Sleight of Hand : The $25 million Nugan Hand Bank Scandal; Balmain, Sydney, Australia: Colporteur Press, 1983. 0-86399-023-1
  • Jiggens, John Lawrence (2008). «Marijuana Australiana: Cannabis use, popular culture and the Americanisation of drugs policy in Australia, 1938–1988». Queensland University of Technology. Վերցված է 2009 թ․ մարտի 12-ին. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ Pilger, John, A Secret Country, Vintage Books, London, 1992, 978-0-09-915231-6, pp. 208, 209–12, 231, 307, 318.
  2. ↑ «Royal commission report: Nugan Hand 'not into drugs, arms'». The Canberra Times. ACT. 1985 թ․ նոյեմբերի 28. էջ 8. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 3-ին.
  3. ↑ Final report of the Royal Commission of Inquiry into the Activities of the Nugan Hand Group (Report). Vol. 2. Sydney: Government Printer. 1985. էջեր 859, 930, 744.
  4. ↑ McCoy, Alfred W. (1991). The politics of heroin: CIA complicity in the global drug trade. Lawrence Hill Books. էջեր 462–478. ISBN 1-55652-125-1.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Sydney Morning Herald, 26 September 1980, Ambitious schemes never eventuated: Chase after an elusive 'big deal'
  6. ↑ 6,0 6,1 Stewart, 2007, էջեր 166–167, 171–172
  7. ↑ Tony Reeves, Mr Sin: The Abe Saffron Dossier, Allen and Unwin, Sydney, 2007, p 84.
  8. ↑ Sydney Morning Herald, 25 September 1980, The last 20 frantic days of Frank Nugan's life: Desperate bid to save bank empire
  9. ↑ Stewart, 2007, էջ 170
  10. ↑ NSW Joint Task Force, Report, Vol 2, Nugan Hand, 330.
  11. ↑ McCoy Alfred W. (1991) 468.
  12. ↑ «Decades After Disappearing From Australia, a CIA-Linked Fugitive is Found in Idaho». ProPublica (անգլերեն). 2015 թ․ նոյեմբերի 10. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 18-ին.
  13. ↑ Peter Butt (2015). Merchants of Menace. Sydney: Blackwattle Press. էջեր 166–168, 192–200.
  14. ↑ Butt P.2015, 173–179.
  15. ↑ Butt P. 2015, 171–172.
  16. ↑ Sheehan, Paul; Tom Ballantyne & Greg Wilesmith (1981 թ․ օգոստոսի 21), «How Michael Hand Left Australia», Sydney Morning Herald
  17. ↑ Kwitny, p. 333
  18. ↑ Foley, Stephen (1983 թ․ ապրիլի 8), «NSW report shows link with Marcos relatives», The Age
  19. ↑ «Cabinet Documents on the Inquiry into the Nugan-Hand Group: Government of the Commonwealth of Australia». Internet Archive. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 3-ին.
  20. ↑ Morton, James & Susanna Lobez (2010), Dangerous to Know: An Australasian Crime Compendium, Melbourne University Publishing, էջ unknown, ISBN 978-0-522-85681-1 Morton and Lobez cite John Owen's 1983 book Sleight of Hand: The $25 Million Nugan Hand Bank Scandal for the claim.
  21. ↑ Final report of the Royal Commission of Inquiry into the Activities of the Nugan Hand Group (Report). Vol. 2. Sydney: Government Printer. 1985. էջեր 740–741, 744.
  22. ↑ Final report of the Royal Commission of Inquiry into the Activities of the Nugan Hand Group (Report). Vol. 2. Sydney: Government Printer. 1985. էջ 744.
  23. ↑ Final report of the Royal Commission of Inquiry into the Activities of the Nugan Hand Group (Report). Vol. 2. Sydney: Government Printer. 1985. էջեր 744–745.
  24. ↑ Final report of the Royal Commission of Inquiry into the Activities of the Nugan Hand Group (Report). Vol. 2. Sydney: Government Printer. 1985. էջեր 749–750.
  25. ↑ Stewart, 2007, էջեր 171–172
  26. ↑ 26,0 26,1 Final report of the Royal Commission of Inquiry into the Activities of the Nugan Hand Group (Report). Vol. 2. Sydney: Government Printer. 1985. էջ 742.
  27. ↑ Final report of the Royal Commission of Inquiry into the Activities of the Nugan Hand Group (Report). Vol. 2. Sydney: Government Printer. 1985. էջ 859.
  28. ↑ Commonwealth-New South Wales Joint Task Force on Drug Trafficking,June 1982, Report. Volume 2. Nugan Hand (Part 1),442.
  29. ↑ Stewart, 2007, էջ 165
  30. ↑ Campbell, Rod (1991 թ․ մարտի 27). «Notorious banker found, but who cares?». Canberra Times. էջ 1. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 3-ին.
  31. ↑ Campbell, Rod (1991 թ․ ապրիլի 8). «No extradition for Hand». Canberra Times. էջ 7. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 6-ին.
  32. ↑ Murphy, Damien (2015 թ․ նոյեմբերի 9). «Nugan Hand bank mystery: Michael Hand found living in the United States». Sydney Morning Herald. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 10-ին.
  33. ↑ Butt P. 2015, 265
  34. ↑ «60 Minutes track down fugitive Michael Hand living in United States». news.com.au. 2015 թ․ նոյեմբերի 9.

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Nugan_Hand_Bank&oldid=9973732» էջից