Վիքիպեդիա

Domino’s Pizza

Domino’s Pizza, ամերիկյան ընկերություն, որն աշխատում է հանրային սննդի ոլորտում։ Ղեկավարում է պիցցերիաների աշխարհի խոշորագույն ցանցը (ըստ շրջանառության, ռեստորանների քանակով զիջում է պիցցա հաթը)[3][4]։ Աշխարհի 85 երկրներում ներկայացված և 15 900 ռեստորան ներառող ցանցը վաճառում է օրական ավելի քան 3 մլն պիցցա։ Ընկերությանը պատկանում է ԱՄՆ-ում 390 ռեստորան, մնացածներն աշխատում են ֆրանչայզինգով։

Domino’s Pizza
Изображение логотипа
Տեսակպիցցերիաների ցանց, ռեստորանների ցանց, արագ սննդի ռեստորանների ցանց, բիզնես ձեռնարկություն, ձեռնարկություն և հանրային ընկերություն
Հիմնադրված էհունիսի 10, 1960
ՀիմնադիրTom Monaghan?
ՎայրAnn Arbor Charter Township, Ուոշտենո շրջան, Միչիգան, ԱՄՆ
Երկիր ԱՄՆ
ՏնօրենJ. Patrick Doyle?
Հասույթ▲4,54 մլրդ $ (2022)[1]
Մայր ընկերությունBain Capital?
Կայքdominos.com​(անգլ.)
ԲորսաNYSE: DPZ[2]
 Domino's Pizza Վիքիպահեստում

Պատմություն խմբագրել

1960 թվականին Թոմ Մոնագանը և նրա եղբայր Ջեյմսը ձեռք են բերել DomiNick’s Pizza փոքրիկ պիցցերիա Իպսիլանտի քաղաքում (ԱՄՆ)։ Եղբայրները 75 դոլար գրավի դիմաց վերցրել են 500 դոլար՝ հետագա ծախսերը վճարելու համար։ Ութ ամիս անց Ջեյմսը դադարեցրեց գործընկերությունը և վաճառեց բիզնեսի իր կեսը «Ֆոլքսվագեն բզեզ»-ի օգտագործման համար։ Նույն մեքենան այժմ կանգնած է Անն Արբորի Dominos World Resource Center-ի գլխավոր մուտքի առջև։ Քանի որ գնված պիցցերիան շատ փոքր էր, վաճառքի ծավալները կարելի էր ավելացնել միայն հաճախորդներին առաքելու հաշվին, ինչը շարունակում է ընկերության աշխատանքի հիմնական ձևը լինել։ Նաև ստիպված է եղել նվազագույնի կրճատել տեսականին միայն պիցցա երկու չափերի։ 1965 թվականին ձեռնարկությունը գրանցվել է Domino’s Pizza անվանումով, երկու տարի անց հայտնվել է առաջին պիցցերիան, որն աշխատում է ֆրանչայզինգի (նաև Իպսիլանտիում) պայմաններում։ 1968 թվականին հրդեհը ոչնչացրել է ընկերության շտաբ-բնակարանը։ Չնայած հետագա տարիների բազմաթիվ խնդիրներին, ներառյալ 1975 թվականին Amstar Corporation-ի հետ դատական գործընթացը, Domino բառը ապրանքանիշի անվանման մեջ օգտագործելու իրավունքի համար Domino բառը, Domino’s Pizza-ն շարունակել է զարգացումը, և 1978 թվականին բացվել է ընկերության 200-րդ մասնաճյուղը[5]։

1973 թվականից ընկերությունը երաշխավորել է, որ պատվիրելուց հետո հաճախորդները կստանան պիցցա 30 րոպեի ընթացքում, կամ, հակառակ դեպքում, նրանք կստանան այն կես դոլար ավելի էժան։ 1989 թվականին Domino’s Pizza-ի վարորդների մեղքով ավելի քան 20 մարդ Է զոհվել ճանապարհատրանսպորտային պատահարի հետևանքով։ Այն բանից հետո, երբ 1993-ին ընկերության զոհերից մեկի հայցով ստիպված է եղել վճարել 78 մլն դոլար, նման երաշխիքից հրաժարվել են[5]։

1980-ական թվականներին սկսվել է Domino’s Pizza-ի արագ աճի շրջանը, մեկ տասնամյակի ընթացքում միջին հաշվով բացվել է տարեկան 500 պիցցերիա։ 1983 թվականին բացվել է առաջին արտասահմանյան մասնաճյուղը Վինիպեգում (Մանիտոբայի նահանգ, Կանադա)։ 1989 թվականի հունվարին բացվել է 5000-րդ պիցցերիան, ընկերությունը ներկայացվել է այնպիսի երկրներում, ինչպիսիք են Մեծ Բրիտանիան, Գերմանիան, Ճապոնիան, Իսպանիան, Կոլումբիան, Մեքսիկան, Պանաման, Հոնդուրասը և Կոստա Ռիկան։ 1989 թվականին Մոնագանը լքել է ընկերությունը, սակայն 1991 թվականին ստիպված է եղել վերադառնալ, քանի որ Domino’s Pizza-ի աճը կտրուկ դանդաղել է։Անհրաժեշտ էին այնպիսի միջոցներ, ինչպիսիք են ղեկավարության թարմացումը, ոչ շահութաբեր պիցցերիաների փակումը, պիցցերիաների փոխանցումը ֆրանչայզինգին, հովանավորչական պայմանագրերի կրճատումը և մենյուի ընդլայնումը[5]։

1998 թվականին Մոնագանն իր բիզնեսը վաճառել է գրեթե 1 մլրդ դոլարով՝ պահպանելով ընկերության բաժնետոմսերի 27 %-ը։ Գնորդ է դարձել Bain Capital Բոստոնի ներդրումային ընկերությունը (Bain & Company խորհրդատվական ընկերության ազգակցական ընկերությունը)[5]։ 2004 թվականի հուլիսին ընկերությունը դարձավ հրապարակային՝ իր բաժնետոմսերը տեղադրելով Նյու Յորքի ֆոնդային բորսայում[6]։

Պիցերիա իռլանդական քաղաք Թալաթ (անգլ.՝ Tallaght) դարձել է Domino’s Pizza-ի պատմության մեջ առաջինը, որը մեկ տարվա ընթացքում վաստակել է 3 մլն դոլար (2,35 մլն եվրո)[7]։

1998-2008 թվականներին ընկերությունը ֆինանսավորել է Սիմփսոններ մուլտսերիալը, որը հեռարձակվում է Sky1 հեռուստաալիքով։

Սեփականատերեր և ղեկավարություն խմբագրել

Խոշորագույն բաժնետերերը[8]։

  • Bain Capital - 19,9 %
  • Trian Fund Management LP - 10,1 %
  • Copper Arch Capital LLC - 9,39 %
  • The Vanguard Group, Inc. - 9,02 %
  • Glenhill Capital Advisors LLC - 7,52 %
  • Scout Capital Management LLC - 6,39 %
  • Renaissance Technologies LLC - 5,65 %
  • Cedar Rock Capital Ltd. - 5,2 %
  • Lone Pine Capital LLC - 5,03 %
  • Blue Harbour Group LP - 3,93 %
  • Դեյվիդ Բրենդոն (David A. Brandon, սեռ. 1952 թվականի մայիսի 15), տնօրենների խորհրդի նախագահ 1999 թվականից մինչև 2010 թվականը եղել է նաև գործադիր տնօրեն։ 2015 թվականից եղել է Toys "R" Us ընկերության տնօրենների խորհրդի նախագահը, որը սնանկացել է 2018 թվականին։
  • Ռիչարդ Ալիսոն (Richard E. Allison, Jr.), գլխավոր գործադիր տնօրեն 2018 թվականի հուլիսից՝ ընկերությունում 2011 թվականի մարտից, նախկինում աշխատել է Bain & Company-ում (գործընկեր և ռեստորանային բիզնեսի բաժնի ղեկավար)։

Գործունեություն խմբագրել

Ընկերության հիմնական շուկան ԱՄՆ-ն է։ ԱՄՆ-ում արագ սպասարկման ռեստորանների շուկայի ընդհանուր ծավալը 2018 թվականին կազմել է շուրջ 300 մլրդ դոլար, որից 36,5 մլրդ դոլարը բաժին է ընկել պիցցերիային։ Պիցայի սիգմենտը բաժանվում է պիցցերիաների մատակարարմանը, պիցանների պատվերը և առաքումը։ Ըստ առաքման ընկերությունը առաջատարն Է ԱՄՆ-ում, ըստ սպասարկման մտնում է առաջին եռյակում։ ԱՄՆ-ում հիմնական մրցակիցներն են Pizza Hut-ը, Papa John’s - ը և Little Caesars Pizza-ն, միջազգային ասպարեզում՝ Pizza Hut-ը և Papa John’s-ը։ 2018 թվականին ընկերությունում աշխատել է 14 500 աշխատակից, 320 հազար ընդհանուր առմամբ Domino’s համակարգում։

Հիմնական ստորաբաժանումներ (տվյալներ 2018 թվականի համար)։

  • ԱՄՆ-ում գտնվող 390 սեփական ռեստորանները (2004 թվականին դրանք 580 էին) և 5486 ֆրենչայզինգով աշխատող ռեստորանները, ընդամենը ԱՄՆ-ում գործում է 793 անկախ ֆրանչայզի Domino ' s Pizza-ն, որոնցից ամենախոշորին պատկանում է 179 պիցցերիա ստանդարտ պայմանագիրը նախատեսում է Domino’s ապրանքանիշն օգտագործել 25 հազար դոլարի միանվագ վճարման դիմաց, հոնորարի 5,5 %-ը, հասույթի ևս 6 %-ը պետք է ծախսվի գովազդի վրա, կնքվում է 10 տարով ևս 10 տարով երկարաձգելու իրավունքով, այդ ստորաբաժանումը բերում է ընկերության հասույթի 37 %-ը։
  • Միջազգային ֆրանչայզինգ-հոնորարի ստացում աշխարհի 85 երկրներում աշխատող ավելի քան 10 հազար պիցցերիայից:Այս մասնաճյուղը բերում է հասույթի 6 %-ը։ Domino’s պիցցերիաների ամենամեծ թիվը Հնդկաստանում (1195), Մեծ Բրիտանիայում (1100), Մեքսիկայում (760), Ավստրալիայում (693), Ճապոնիայում (550), Թուրքիայում (535), Կանադայում (487), Կորեայի Հանրապետությունում (447), Ֆրանսիայում (387) և Գերմանիայում (283), արտասահմանյան շուկաներում Domino’s Pizza-ն աշխատում է խոշոր Մաստեր ֆրանչայզի միջոցով, որը կամ իրենք կառավարում են պիցցերիաների ցանցերը, կամ զբաղվում են ենթաօրենսդրական ֆրանչայզինգով, ռոյալթին միջինը կազմում է հասույթի 3%-ը։
  • ԱՄՆ-ում և Կանադայում Domino’s պիցցերիաների սարքավորումների տրամադրում, այս ստորաբաժանմանը բաժին է ընկնում ընկերության հասույթի 57 %-ը, 20 արտադրական կենտրոններ գտնվում են ԱՄՆ-ում և 5-ը Կանադայում, 2018 թվականին նրանք պատրաստել են 260 հազար տոննա թեստ։
Մլրդ ԱՄՆ դոլարի ֆինանսական ցուցանիշներ[9][10]
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Շրջանառություն 1,447 1,512 1,437 1,463 1,425 1,404 1,571 1,652 1,678 1,802 1,994 2,217 2,473 2,788 3,433
Զուտ շահույթ 0,062 0,108 0,106 0,038 0,054 0,080 0,088 0,105 0,112 0,143 0,163 0,193 0,215 0,278 0,362
Ակտիվներ 0,447 0,461 0,380 0,473 0,464 0,454 0,461 0,481 0,478 0,525 0,596 0,800 0,716 0,837 0,907
Սեփական կապիտալ -0,550 -0,511 -0,565 -1,450 -1,425 -1,321 -1,211 -1,210 -1,336 -1,290 -1,220 -1,800 -1,883 -2,735 -3,040
Ռեստորաններ, հազար 7,757 8,079 8,366 8,624 8,773 8,999 9,351 9,742 10,26 10,89 11,63 12,53 13,81 14,86 15,91

Խոշորագույն ֆրանչայզինգներ խմբագրել

Domino's Pizza Enterprises Ավստրալիայում հիմնված Մաստեր ֆրանչայզի ցանցը ներառում է ավելի քան 2000 պիցցերիա Ավստրալիայում, Նոր Զելանդիայում, Ճապոնիայում, Բելգիայում, Ֆրանսիայում, Նիդեռլանդներում և Գերմանիայում, շրջանառությունը կազմում է $1,4 մլրդ $, շուկայական կապիտալիզացիան Ավստրալիայի ֆոնդային բորսայում է 4,1 մլրդ $[11]։

Domino's Pizza Group Մեծ Բրիտանիայում հիմնված վարպետ ֆրանչայզի, որը ղեկավարում է ավելի քան 1000 պիցցերիաների ցանց, որոնցից 950-ը Մեծ Բրիտանիայում, 40-ը Իռլանդիայում, 10-ը Շվեյցարիայում, ինչպես նաև Լյուքսեմբուրգում և Լիխտենշտեյնում, 534 միլիոն £ (1.26 միլիարդ £, հաշվի առնելով ենթաօրենսդրական ֆրանչայզինգը) շրջանառությունը, Լոնդոնի ֆոնդային բորսայում (DOM.L) 1.18 միլիարդ £[12]։

Jubilant FoodWorks Մաստեր ֆրանչայզի Հնդկաստանում, նրա ցանցը ընդգրկում է 1400 պիցցերիա Հնդկաստանում, Շրի Լանկայում, Բանգլադեշում և Նեպալում, ինչպես նաև ընկերությունը ղեկավարում է 70 կոֆեեն Dunkin’ Donuts ցանցը, շրջանառությունը 35.6 մլրդ ռուփի ($500 մլն $)[13]։

DP Eurasia NV-ն գրանցված է Նիդեռլանդներում, սակայն Թուրքիայում տեղակայված Մաստեր-ֆրանչայզի, որը Թուրքիայում, Ռուսաստանում, Ադրբեջանում և Վրաստանում 570 պիցցերիաների ցանցի կառավարիչն է, 900 մլն լիրա շրջանառություն (180 մլն $), Լոնդոնի ֆոնդային բորսայում շուկայական կապիտալիզացիա 117 մլն £[14]։

Domino’s Pizza ԱՊՀ երկրներում խմբագրել

2010 թվականին բացվել է ռեստորան Ուկրաինայում, պատմական կենտրոնում Կիևի, Պոդոլում։ 2014 թվականին ռեստորան է բացվել Ադրբեջանում։ Բելառուսում ցանցի ռեստորանը բացվել է միայն 2015 թվականին։

Դուստր ընկերություններ խմբագրել

Հիմնական դուստր ընկերությունները մինչև 2018 թվականի վերջը[15]։

  • Domino’s Pizza LLC (Միչիգան)
  • Domino’s IP Holder LLC (Դելավեր)
  • Domino’s National Advertising Fund Inc. (Միչիգան)
  • Domino’s Pizza Master Issuer LLC (Դելավեր)
  • Domino’s Pizza Distribution LLC (Դելավեր)
  • Domino’s Pizza Franchising LLC (Դելավեր)
  • Domino’s Pizza International Franchising Inc. (Դելավեր)
  • Domino’s Pizza RE LLC (Դելավեր)

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ Form 10-K — 2023.
  2. ↑ Polygon.io
  3. ↑ Frank Witsil (2018 թ․ փետրվարի 23). «Domino's is now the biggest pizza chain in the world» (անգլերեն). Chicago Tribune. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
  4. ↑ Barclay Palmer (2019 թ․ հունիսի 23). «The World's 10 Biggest Restaurant Companies» (անգլերեն). Investopedia. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 «Domino's, Inc» (անգլերեն). International Directory of Company Histories, Vol.63. St. James Press, 2004. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
  6. ↑ «History - About Domino's» (անգլերեն). Domino's IP Holder LLC. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
  7. ↑ «Raking in the Dough» (անգլերեն). The Independent. 2006 թ․ օգոստոսի 4. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ ապրիլի 14-ին. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 31-ին.
  8. ↑ «Domino's Pizza : Shareholders, Board Members, Managers and Company Profile» (անգլերեն). Superformance. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
  9. ↑ «Annual Report 2008 on SEC Filing Form 10-K» (անգլերեն). Domino’s Pizza, Inc. 2009 թ․ փետրվարի 24. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
  10. ↑ «Annual Report 2013 on SEC Filing Form 10-K» (անգլերեն). Domino’s Pizza, Inc. 2014 թ․ փետրվարի 25. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
  11. ↑ «Domino's Pizza Enterprises Ltd. (DMP.AX) - Profile» (անգլերեն). Reuters. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
  12. ↑ «Domino's Pizza Group PLC. (DOM.L) - Profile» (անգլերեն). Reuters. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
  13. ↑ «Jubilant FoodWorks Ltd (JUBI.NS) - Profile» (անգլերեն). Reuters. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
  14. ↑ «DP Eurasia NV (DPEU.L) - Profile» (անգլերեն). Reuters. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
  15. ↑ «Annual Report 2018 on SEC Filing Form 10-K (Exhibit 21.1)» (անգլերեն). Domino’s Pizza, Inc. 2019 թ․ փետրվարի 21. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Domino’s_Pizza&oldid=9207196» էջից