Ֆուկուոկա (քաղաք)
Ֆուկուոկա (ճապ.՝ 福岡市), քաղաք և խոշոր նավահանգիստ Ճապոնիայի հարավ-արևմուտքում (ձևավորվել է կառավարության որոշմամբ)։ Ֆուկուոկա պրեֆեկտորայի վարչական կենտրոնն է։ Կարևոր արդյունաբերական կենտրոն է։ Բնակչությունը՝ ▲1 603 043 մարդ (սեպտեմբերի 1, 2020)[5]։ Քաղաքի միջով հոսում է Նակագավա գետը՝ բաժանելով այն 2 մասի՝ Հակատա (առևտրական) և Ֆուկուոկա (վարչական և գործարարական)։ Ունի մետրոպոլիտեն։
| Բնակավայր | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Ֆուկուոկա | |||||
| ճապ.՝ 福岡市[1] անգլ.՝ Fukuoka City Government[1] | |||||
| |||||
 | |||||
| Երկիր |  Ճապոնիա | ||||
| Համայնք | Ֆուկուոկա[2] | ||||
| Ներքին բաժանում | Higashi-ku?[3], Hakata-ku?[4], Chūō-ku?[4], Minami-ku?[4], Nishi-ku?[4], Jōnan-ku?[4] և Sawara-ku?[4] | ||||
| Հիմնադրված է | ապրիլի 1, 1889 թ. | ||||
| Մակերես | 340 030 000 քառակուսի մետր | ||||
| ԲԾՄ | 8 մետր | ||||
| Բնակչություն | ▲1 603 043 մարդ (սեպտեմբերի 1, 2020)[5] | ||||
| Ժամային գոտի | UTC+9[6] | ||||
| Հեռախոսային կոդ | 92 | ||||
| Փոստային դասիչ | 810-8620[7] | ||||
| Պաշտոնական կայք | city.fukuoka.lg.jp(ճապոներեն) | ||||
| |||||
Պատմություն
խմբագրելՖուկուոկան ունի ելք դեպի Ճապոնական ծով և գտնվում է Կորեայի և Չինաստանի հարևանությամբ, ըստ այդմ, վաղուց ի վեր ճապոնական-չինական-կորեական կապերի կարևոր կենտրոն է։ Յայոյ ժամանակաշրջանում ժամանակակից քաղաքի տարածքը խիստ բնակեցված է եղել։ Հավանաբար Ֆուկուոկան ճապոնական առաջին նախապետություններից մեկն է, որի ղեկավարը 57 թվականին ստացել է «ոսկե կնիք» և «վանա» տիտղոս։
VI դարից Ֆուկուոկայի տարածքում գտնվում է Նա (ճապ.՝ 那ノ津, 儺ノ津, なのつ) նավահանգստային քաղաքը։ VIII-XI դարերում այն ծառայել է որպես ճապոնական դեսպանության գործուղման վայր, և առաջին նավահանգիստն է եղել, որը Ճապոնիայում ընդունել է օտարերկրյա դեսպանների և առևտրականների։ Դրա շնորհիվ քաղաքն արագ դարձել է արևելաասիական առևտրի կենտրոններից մեկը։ XI դարի սկզբից քաղաքն անվանել են «Հակատա»։
XIII դարում Հակատան Ճապոնիայի խոշոր բնակավայրերից մեկն էր։ Բացի ճապոնացիներից, այստեղ ապրում էին կորեացիներ և չինացիներ, որոնք ունեին սեփական թաղամասեր և եկեղեցիներ։ 1274 և 1281 թվականների մոնղոլական արշավանքների պատճառով Ճապոնիան դադարեցրել է դիվանագիտական և առևտրական հարաբերությունները մայրցամաքի հետ, ինչը բացասական ազդեցություն է թողել քաղաքի զարգացման վրա։ Սակայն XV-XVI դարերում ակտիվ ճապոնա-մինսկական առևտրի շնորհիվ Հակատան վերադարձրել է իր նախկին փառքը։ Քաղաքը՝ Սակայի և Բոնուցուի հետ մեկտեղ, համարվում էր Ճապոնիայում ամենամեծ խոշոր առևտրի կենտրոններից։ 1587 թվականին Հակատան այրվել է Սիմադզու ցեղերի նահանջող զորքերի կողմից Ճապոնիայի և Տոյոտոմի Հիդեյոսիի պատերազմի ժամանակ։ Նույն թվականին վերջինս վերականգնեց Նակա գետի արևելյան ափին գտնվող քաղաքը։
1601 թվականին Հակատայի հողերը հանձնվել են Կուրոդա տոհմին, և այս ընտանիքի ղեկավար Կուրոդա Նագամասան քաղաքի արևմուտքում ամրոց է կառուցել։ Այն կոչվել է «Ֆուկուոկա»[8]։ Քանի որ Հակատան դարձավ Ֆուկուոկայի ամրոցի և Ֆուկուոկայի իշխանության մայրաքաղաքը, այն վերանվանվեց Ֆուկուոկա, չնայած հին «Հակատա» անունը մնաց շրջանառության մեջ մինչև XIX դարը։ Ներկայումս Հակատա-կուն (ճապ.՝ 博多区) Ֆուկուոկա քաղաքի կենտրոնական գործարարական շրջանն է։
1871 թվականին հիմնադրվել է Ֆուկուոկա պրեֆեկտորան, իսկ նախկին բնակավայրի տարածքը բաժանվել է երկու մասի` Ֆուկուոկա և Հակատա։ 1878 թվականին երկու շրջանները միացվել են մեկ Ֆուկուոկա անվան տակ, որը 1889 թվականին ստացել է քաղաքի կարգավիճակ։ Ի դեպ քաղաքի բնակիչների մեծամասնությունը չի ցանկացել հրաժարվել պատմական Հակատա անունից, ուստի քաղաքային կայարանը, նավահանգիստը, ինչպես նաև ավանդական արհեստագործական արտադրանքները, ինչպիսիք են տիկնիկները կամ մետաքսը, պահել են իրենց հակատական անվանումները։ 1903 թվականին Ֆուկուոկայում հիմնվել է բժշկական համալսարան, որը դարձել է ապագա Կյուսյու համալսարանի հիմքը, իսկ 1909-1910 թվականներին թողարկվել են առաջին տրամվայները։ Սակայն 1920-ական թվականներին քաղաքի բնակչությունը զիջում է Նագասակին և Կումամոտոյին։ 1930-ական թվականներին Ֆուկուոկայի քաղաքական և տնտեսական դերը կտրուկ աճեց։ Այն դարձավ Հյուսիսային Կյուսյու արդյունաբերական շրջանի հիմնական կենտրոններից մեկը։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ավարտին քաղաքում կենտրոնացել են տարածաշրջանի կենտրոնական կառավարության, ֆինանսական և կոմերցիոն հիմնարկների ներկայացուցիչները, որոնց գործունեությունը ծավալվում էր ընդամենը Կյուսյու կղզու տարածքում։
1972 թվականին ֆուկուոկան ըստ Ճապոնիայի կառավարության որոշումներ, դարձել է սահմանված քաղաք և բաժանվել շրջանների։
Կլիմա
խմբագրել| Ֆուկուոկա (1981-2010)ի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Ռեկորդային բարձր °C (°F) | 21.5 (70.7) |
24.3 (75.7) |
26.3 (79.3) |
30.1 (86.2) |
32.3 (90.1) |
37.3 (99.1) |
38.3 (100.9) |
38.1 (100.6) |
36.5 (97.7) |
33.3 (91.9) |
28.2 (82.8) |
23.5 (74.3) |
38.3 (100.9) |
| Միջին բարձր °C (°F) | 9.9 (49.8) |
11.1 (52) |
14.4 (57.9) |
19.5 (67.1) |
23.7 (74.7) |
26.9 (80.4) |
30.9 (87.6) |
32.1 (89.8) |
28.3 (82.9) |
23.4 (74.1) |
17.8 (64) |
12.6 (54.7) |
20.9 (69.6) |
| Միջին օրական °C (°F) | 6.6 (43.9) |
7.4 (45.3) |
10.4 (50.7) |
15.1 (59.2) |
19.4 (66.9) |
23.0 (73.4) |
27.2 (81) |
28.1 (82.6) |
24.4 (75.9) |
19.2 (66.6) |
13.8 (56.8) |
8.9 (48) |
17.0 (62.6) |
| Միջին ցածր °C (°F) | 3.5 (38.3) |
4.1 (39.4) |
6.7 (44.1) |
11.2 (52.2) |
15.6 (60.1) |
19.9 (67.8) |
24.3 (75.7) |
25.0 (77) |
21.3 (70.3) |
15.4 (59.7) |
10.2 (50.4) |
5.6 (42.1) |
13.6 (56.5) |
| Ռեկորդային ցածր °C (°F) | −6.0 (21.2) |
−8.2 (17.2) |
−4.7 (23.5) |
−1.4 (29.5) |
1.4 (34.5) |
4.3 (39.7) |
13.8 (56.8) |
15.4 (59.7) |
7.9 (46.2) |
0.4 (32.7) |
−2.1 (28.2) |
−5.4 (22.3) |
−8.2 (17.2) |
| Տեղումներ մմ (դյույմ) | 68.0 (2.677) |
71.5 (2.815) |
112.5 (4.429) |
116.6 (4.591) |
142.5 (5.61) |
254.8 (10.031) |
277.9 (10.941) |
172.0 (6.772) |
178.4 (7.024) |
73.7 (2.902) |
84.8 (3.339) |
59.8 (2.354) |
1612,3 (63,476) |
| Ձյան տեղումներ սմ (դյույմ) | 2 (0.8) |
1 (0.4) |
1 (0.4) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
4 (1.6) |
| Միջ. տեղումների օրեր (≥ {{{միավոր տեղումների օրեր}}}) | 11.0 | 10.1 | 12.9 | 11.0 | 10.7 | 12.4 | 11.9 | 10.4 | 10.9 | 7.3 | 9.7 | 10.3 | 128.7 |
| Միջ. ձնառատ օրեր | 6.9 | 4.3 | 1.9 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.1 | 3.8 | 17.1 |
| % խոնավություն | 63 | 63 | 65 | 65 | 68 | 74 | 75 | 72 | 73 | 67 | 67 | 64 | 68 |
| Միջին ամսական արևային ժամ | 102.1 | 121.0 | 149.8 | 181.6 | 194.6 | 149.4 | 173.5 | 202.1 | 162.8 | 177.1 | 136.3 | 116.7 | 1867 |
| աղբյուր: [9] | |||||||||||||
Վարչական բաժանում
խմբագրել
| Ֆուկուոկան բաժանվում է 7 շրջանների․ | ||||
|---|---|---|---|---|
|
Շրջան | Բնակչություն (2013 թվական հունիսի 1) |
Տարածք (կմ²) |
Խտություն (մարդ/կմ²) |
 Հիգասի-կու (東区)
|
299 384 | 66,68 | 4380 | |
 Հակատա-կու (博多区)
|
221 347 | 31,47 | 7030 | |
 Տյուո-կու (中央区)(վարչական կենտրոն) |
186 558 | 15,16 | 12 310 | |
 Մինամի-կու (南区)
|
252 242 | 30,98 | 8140 | |
 Դզյոնան-կու (城南区)
|
129 089 | 16,02 | 8060 | |
 Սավարա-կու (早良区)
|
213 828 | 95,88 | 2230 | |
 Նիսի-կու (西区)
|
199 906 | 83,83 | 2380 | |
Խորհրդանիշներ
խմբագրելՔաղաքի ծառը կամֆորայի ծառն է, ամառային ծաղիկը՝ փոփոխվող հիբիսկուսը, ձմեռային ծաղիկը` բուսական կամելիան, ծովային թռչունը` սովորական ճայը, դաշտային թռչունը` կարմրավուն դրախտապանը (Emberiza cioides):
Կրթություն
խմբագրել- Ազգային համալսարաններ
- Կյուսյուի համալսարան (九州大学)
- Կյուսյուի նախագծային ինստիտուստ (九州芸術工科大学), 2003 թվականի հոկտեմբերին միացել է Կյուսյուի համալսարանին։
- Պրեֆեկտության համալսարան
- Ֆուկուոկայի կանանց համալսարան (福岡女子大学)
- Մասնավոր համալսարաններ
- Դաիտիի համալսարան, դեղագործական գիտությունների քոլեջ (第一薬科大学)
- Ֆուկուոկայի տեխնիկայի ինստիտուտ (福岡工業大学)
- Ֆուկուոկայի Դզյո Գակուինի համալսարան (福岡女学院大学)
- Ֆուկուոկայի համալսարան (福岡大学)
- Կյուսյու Սանգյոյի համալսարան (九州産業大学)
- Նակամուրա Գակուենի համալսարան (中村学園大学)
- Սեյնան Գակուինի համալսարան (西南学院大学)
Տեսարժան վայրեր
խմբագրել- Կուսիդա դզինդզյա (櫛田神社), սինտոյական տաճար
- Ֆուկուոկայի աշտարակ
Քույր քաղաքներ
խմբագրելՖուկուոկայի քույր քաղաք են համարվում․
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 国税庁法人番号公表サイト (яп.) — 2015.
- ↑ GEOnet Names Server — 2018.
- ↑ 福岡市区の設置等に関する条例
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 https://www.city.fukuoka.lg.jp/d1w_reiki/reiki_honbun/q003RG00000088.html
- ↑ 5,0 5,1 福岡県 人口移動調査 第１表 市区町村別人口 - データセット - 自治体オープンデータのCKAN (яп.)
- ↑ https://www.timegenie.com/city.time/jpfuk
- ↑ 事業所の個別郵便番号検索／福岡市役所の検索結果／日本郵便
- ↑ Современный посёлок Осабунэ в префектуре Окаяма
- ↑ «気象庁 / 平年値(年・月ごとの値)». Japan Meteorological Agency.
- ↑ http://www.bordeaux.fr/ebx/LinkResolverServlet?classofcontent=presentationStandard&id=5348
- ↑ https://www.oaklandca.gov/topics/international-trade-and-transportation#page-contact
- ↑ https://www.aucklandcouncil.govt.nz/about-auckland-council/our-partnerships/Pages/international-relations.aspx
Աղբյուրներ և գրականություն
խմբագրել- (ճապոներեն) Фукуока(չաշխատող հղում) // Энциклопедия Ниппоника: в 26 т. 2-е издание. — Токио: Сёгакукан, 1994—1997.
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- Պաշտոնական էջ(ճապոներեն)
- Ֆուկուոկի մետրո(անգլ.)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ֆուկուոկա (քաղաք)» հոդվածին։ |