Վինչենցո I Գոնզագա
Վինչենցո I Գոնզագա, (իտալերեն՝ Vincenzo I Gonzaga, սեպտեմբերի 21, 1562[1], Մանտովա, Մանտուա, Լոմբարդիա - փետրվարի 9, 1612[2], Մանտովա, Մանտուա, Լոմբարդիա[3]), Մանտովայի դուքս, Մոնֆերատի դուքս 1587 թվականից։
| Վինչենցո I Գոնզագա | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | սեպտեմբերի 21, 1562[1] |
| Ծննդավայր | Մանտովա, Մանտուա, Լոմբարդիա |
| Մահացել է | փետրվարի 9, 1612[2] (49 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Մանտովա, Մանտուա, Լոմբարդիա[3] |
| Գերեզման | Սանտ Անդրեա եկեղեցի |
| Մասնագիտություն | արվեստի կոլեկցիոներ և մեկենաս |
| Ամուսին | Princess Margherita Farnese of Parma? և Էլեոնոր դե Մեդիչի |
| Ծնողներ | հայր՝ Guglielmo Gonzaga?, մայր՝ Eleonore of Austria, Duchess Consort of Mantua? |
| Զբաղեցրած պաշտոններ | Duke of Montferri? |
| Երեխաներ | Մարգերիտա Գոնզագա, Francesco IV Gonzaga, Duke of Mantua?, Ferdinando Gonzaga, Duke of Mantua?[4], Vincenzo II Gonzaga, Duke of Mantua?, Francesco Gonzaga?, Eleonora Gonzaga?[2] և Don Francesco del Carretto, Marchese di Grana, Conte di Millesimo?[5] |
Ստորագրություն | |
 Vincenzo I Gonzaga, Duke of Mantua Վիքիպահեստում | |
Գիլյերմո Գոնզագայի և Էլեանորա Ավստրացու որդին։ Դինաստիայի վերջին կառավարող ներկայացուցիչը։
ԿենսագրությունԽմբագրել
1587 թվականին, հոր մահից հետո, Վինչենցոն դարձավ Մանտովայի և Մոնֆերատի դուքս (թագադրումը տեղի է ունեցել 1587 թվականին)։
Վինչենցոն իր ժամանակի ամենակրթված մարդկանցից էր։ Նա գիտեր մի քանի լեզուներ, տիրապետում էր պոեզիայի, երաժշտության և թատերարվեստի գիտակ էր։ Վինչենցոն նպաստել է Մանտովայի արքունիքի մշակութային զարգացմանը։
Լինելով ծագումով Հաբսբուրգներից (մայրական կողմից)` Վինչենցոն կայսերական թագի հավակնություններ ուներ, որոնք այդպես էլ մնացին անիրականանալի։
1608 թվականի մայիսի 25-ին Վինչենցոն ստեղծեց «Փրկչի արյան շքանշան» (գերմ.՝ Orden des Erlösers), որը հաստատեց Հռոմի պապ` Պողոս V-ը։
Հանգամանքների բերումով, ինչպես նաև արքունիքի ճոխության պատճառով, Վինչենցոյի օրոք, Մանտովայի քաղաքական և տնտեսական կարգավիճակը զգալի անկում ապրեց։
Արվեստի և գիտությունների հովանավորԽմբագրել
1603-1604 թվականի ձմռանը Գալիլեո Գալիլեյը եկավ Մանտովա` պաշտոն ստանալու, սակայն աշխատավարձի հետ կապված համաձայնություն ձեռք չբերվեց, բայց և այնպես Վինչենցոն գիտնականին նվիրեց ոսկե շղթա և երկու արծաթյա սկուտեղ։
Վինչենցոյի ջանքերով բանաստեղծ Տորկվատո Տասսոն ազատվեց Ֆերարայի վանքից, որտեղ նրան պահում էին խելագարների մեջ[6]։
Վինչենցոն առաջիններից էր, որ հետաքրքրվեց բանաստեղծ Բատիստա Գվարինիի գործերով։
1590 թվականից (կամ 1591 թվականից) մինչև 1612 թվականը Կլաուդիո Մոնտեվերդին աշխատատել է արքունիքում, չնայած որ Վինչենցոյի ֆինանսական աջակցությունը սահմանափակ էր։ Այնուամենայնիվ, Կլաուդիո Մոնտեվերդին այդ ժամանակաընթցքում դարձավ իր ժամանակի նշանավոր կոմպոզիտորներից մեկը, որին երաժշտության պատմության մեջ համեմատում են Բախի և Բեթհովենի հետ։
Կլաուդիո Մոնտեվերդիի օպերաները բեմադրելու համար, դուքսը կառուցեց թատրոն` հազար տեղով, սակայն 1628—1631 թվականներին պատերազմի ժամանակ շենքը ավերվեց։
Հայտնի երգիչուհի և թավջութակահար Էլեոնորա Բարոնին իր կարիերան սկսել է դուքսի արքունիքում։
Վինչենցոն օժանդակել է քարտեզագիր և աստղագետ Ջովանի Անտոնիո Մաջինիին` Իտալիայի աշխարհագրական ատլասը ստեղծելու հարցում` նրան տրամադրելով Իտալիայի տարբեր պետությունների քարտեզները։ 1594 թվականին ստեղծված ատլասը տպագրել է աստղագետի որդին, նրա մահից հետո` 1620 թվականին և նվիրել դուքսին։ Ատլասը ներառում էր Իտալիայի յուրաքանչուր մարզի քարտեզները` ճշգրիտ դասակարգումով և պատմական ակնարկով։ Մաջինին եղել է Վինչենցոյի, Ֆրանչեսկոյի և Ֆերդինանդի որդիների ուսուցիչը։
ԸնտանիքԽմբագրել
1581 թվականին նա ամուսնացել է Ալեսանդրո Ֆարնեզեի դուստր` Մարգարիտա Ֆարնեզեի հետ (1567-1643), սակայն երկու տարի անց բաժանվել` երեխա չունենալու պատճառով։
1584 թվականի ապրիլի 29-ին ամուսնացել է Տոսկանայի Մեծ Դուքս, Ֆրանչեսկո I դստեր` Էլեոնոր դե Մեդիչիի հետ (1567-1611)։ Նրանք ունեցան վեց երեխա։
- Ֆրանչեսկո (1586-1612), կառավարել է Մանտուան հոր մահից հետո (Ֆրանչեսկո IV), սակայն նրա իշխանությունը տևել է վեց ամիս։ Նա ամուսնացած է եղել Մարգարիտա Սավոյացու հետ,
- Ֆերդինանդո (1587-1626), կառավարել է դքսական գահը (1612-1626) եղբոր մահից հետո, ինչի համար հրաժարվել է կարդինալի աստիճանից, ժառանգ չի թողել,
- Գուլելմո (1589-1591),
- Մարգարիտա (1591-1632), 1606 թվականին ամուսնացել է Հենրի դե Վոդեմոնի հետ,
- Վինչենցո (1594-1627), դուքս է դարձել Ֆերդինանդոյի մահից հետո,
- Էլեոնորա (1598-1655), 1622 թվականի փետրվարի 14-ին ամուսնացել է Ֆերդինանդ II-ի (Սրբազան Հռոմեական կայսրության կայսր) հետ, որը նրա զարմիկն էր։
Բացի այդ, Վինչենցոն ուներ ապօրինի երեխաներ մի քանի երկրներում։
ՄրցանակներԽմբագրել
Կերպարն արվեստումԽմբագրել
Վինչենցո Գոնզագան հանդիսացել է Ջ. Վերդիի «Ռիգոլետտո» օպերայի Մանտուանի դուքսի կերպարի նախատիպը։ Վինչենցո Գոնզագայի մասին է «Կույսը արքայազնի համար» ֆրանկո-իտալական ֆիլմը (1966), որի ռեժիսորն է` Պասկուալե Ֆեստա Կամպանիլեն։
ԾանոթագրություններԽմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 RKDartists (նիդերլ.)
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Lundy D. R. The Peerage
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Deutsche Nationalbibliothek, Staatsbibliothek zu Berlin, Bayerische Staatsbibliothek, Österreichische Nationalbibliothek Record #118768522 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
- ↑ Union List of Artist Names — 2014.
- ↑ Pas L. v. Genealogics — 2003. — ed. size: 683713
- ↑ Леонора Барони (Leonora Baroni) на сайте Бельканто.ру