Լատվիայի ազգային գվարդիա, զեմեսսարձե կամ ԱԳ (լատիշ․՝ Latvijas Republikas Zemessardze, ZS, պահակախումբ)[1], Լատվիայի Հանրապետության աշխարհազոր, կամավորներից կազմված անկանոն օժանդակ զորք: Լատվիայի ազգային գվարդիան Ազգային զինված ուժերի մի մասն է, իրականացնում է ազգային գվարդիայի գործառույթները[2][3]։ 2019 թվականի սկզբին Ազգային գվարդիան ընդգրկել է 4 տարածքային բրիգադ (դրանք միավորել են 21 միլիցիայի գումարտակ) և առանձին ստորաբաժանումներ, որոնց ընդհանուր թիվը գերազանցում էր 8 հազարը[2]։

Լատվիայի ազգային գվարդիա
Изображение логотипа
Տեսակպահեստային զինված ուժ
Հիմնադրված էօգոստոս 1991
Երկիր Լատվիա
Աշխատողների թիվ11 000 մարդ
Կայքzs.mil.lv
 Zemessardze Վիքիպահեստում

Ներկայումս Ազգային գվարդիան ցամաքային հիմնական բաղադրիչն է, որը բաղկացած է կամավորներից, ովքեր կատարում են ազգային գվարդիայի ավանդական պարտականությունները, ինչպիսիք են ճգնաժամային արձագանքը և ռազմական գործողություններին աջակցելը: Այն բաղկացած է Շտաբից և 4 բրիգադներից (պաշտոնապես՝ շրջաններ կամ նովադի), որոնք բաժանված են 18 գումարտակների։ Ազգային գվարդիան շարունակում է իր զարգացումը նաև Լատվիայի՝ ՆԱՏՕ-ին անդամակցելուց հետո։

Պատմություն

 
Ռիգայում անցկացվող շքերթ` ի պատիվ Ազգային գվարդիայի 20-ամյակի, 2011 թվական

Ազգային գվարդիան ստեղծվել է 1991 թվականի օգոստոսի 23-ին Լատվիայի Հանրապետության Գերագույն խորհրդի կողմից՝ որպես կամավոր հասարակական ռազմական ինքնապաշտպանական կազմակերպություն[4]: Դրա արմատները կարելի է գտնել Երկրորդ համաշխարհային պատերազմին նախորդած «Այզսարգի» կազմակերպությունում:

Նախապատմություն: Այսզարգի

 
Aizsargi sign

Aizsargi («պաշտպաններ»), ռազմական կազմավորում Լատվիայում 1919-1940 թվականներին, որը ստեղծվել է ֆիննական «Շյուցկոր» կիսառազմական կազմակերպության մոդելով:

1918 թվականի դեկտեմբերի 7-ին Լատվիայի ժամանակավոր կառավարությունը համաձայնագիր է կնքել Բալթյան երկրների գծով Գերմանիայի գլխավոր հանձնակատար Ավգուստ Վինիգի հետ լատվիական միլիցիայի՝ Ազգային գվարդիայի ստեղծման մասին։ Ենթադրվում էր, որ այն պետք է ստեղծվեր՝ ապահովելով Լատվիայի բոլոր հիմնական ժողովուրդների՝ լատվիացիների, բալթյան գերմանացիների և ռուսների ներկայացվածությունը: Ստորաբաժանումների քանախը խիստ սահմանված կարգով պետք է լիներ։ Ազգային գվարդիան ընդհանուր առմամբ պետք է բաղկացած լիներ 26 վաշտից (18 լատվիական, 7 բալթյան գերմանացիների և 1 ռուսական) և 5 հրետանային մարտկոց (3 լատվիական և 2 բալթյան): Կազմակերպությանը կարող էին անդամակցել 20 տարեկանից (զինվորական ծառայությունից հետո) մինչև 60 տարեկան արական սեռի քաղաքացիները:

Համաձայնագիրը նախատեսել է Լատվիան բաժանել 4 ռազմական շրջանների, որոնք պետք է ղեկավարեն լատվիացի և բալթյան գերմանացի սպաները։ Գերմանիան պարտավորվել է լատվիական աշխարհազորայիններին տրամադրել զենք, զինամթերք և տեխնիկա։ Ազգային գվարդիան պետք է ղեկավարեր չեզոք երկրի սպա:

1921 թվականին այն դարձել է հասարակական կազմակերպություն, որից հետո 1923 թվականին այն անցել է ներքին գործերի ենթակայության տակ: Ազգային գվարդիան էական դեր է խաղացել ազգային պաշտպանության համակարգում՝ թույլ տալով հանրությանը ներգրավվել ազգային պաշտպանության գործում: Ազգային գվարդիայի մի շարք գումարտակներ վերափոխվել են բարձր պատրաստվածության պահեստային ուժերի:

Այզսարգի կազմակերպությունը լուծարվել է 1940 թվականի հուլիսի 20-ին խորհրդային զորքերի Լատվիա մտնելուց հետո: Լատվիայի գերմանական օկուպացիայի տարիներին արգելվել է նաև Այսզարգի կազմակերպության գործունեությունը, ինչպես նաև նրա համազգեստ կրելը[5]:

Անկախության վերականգնումից հետո

1991 թվականի օգոստոսի 23-ին երկիրն ընդունել է «Լատվիայի ազգային գվարդիայի մասին» օրենքը, որով այս կառույցը սահմանվել է որպես ինքնապաշտպանական կամավոր կիսառազմական հասարակական կազմավորում[2]։

1996 թվականի մայիսի դրությամբ ներքին գվարդիան ներառել է շտաբ ( Ռիգա քաղաքում), ուսումնական կենտրոն ( Ցեսիս քաղաքում), անվտանգության վաշտ և հինգ տարածքային բրիգադներ[6]։

Ներկա վիճակ

 
Ազգային գվարդիայի զինծառայողները Վիդզեմեի 2-րդ բրիգադի զորավարժությունների ժամանակ
 
34-րդ գումարտակի զինծառայողները կրակում են Škoda K-53 հաուբիցից
 
Ազգային գվարդիայի զինվորականները վարժանքներ են անցկացնում առաջին բուժօգնություն ցուցաբերելու համար
 
Նույնականացման նշան Զեմեսարձեի ավիացիոն տեխնիկայի վրա
 
Լատվիայի ազգային գվարդիայի ուսանողական գումարտակի զինանշան

2019 թվականի սկզբին Ազգային գվարդիան Լատվիայի զինված ուժերի խոշոր բաղադրիչն է եղել. դրանում ծառայողների թիվը կազմել է ավելի քան 700 պրոֆեսիոնալ զինվորական և ավելի քան 8 հազար աշխարհազոր (ազգային պահակ)[2], ովքեր իրենց պարտականությունները կատարում էին իրենց հիմնական աշխատանքից ազատ ժամանակ: Ըստ Լատվիայի ազգային զինված ուժերի նախկին հրամանատար Ռայմոնդս Գրաուբեի, ցամաքային պահակախմբի 90%-ը ծառայում է «գաղափարական դրդապատճառներով»։

Առաքելություն

Ազգային գվարդիայի հիմնական խնդիրն է աջակցել ցամաքային զորքերի կանոնավոր ստորաբաժանումներին՝ պաշտպանելով ազգային տարածքը ռազմական վտանգի ժամանակ և կատարել ՊՆ մարտական աջակցության և մարտական նյութատեխնիկական ապահովման գործառույթներ։ Միևնույն ժամանակ, Ազգային գվարդիայի պարտականությունների մեջ է մտնում օգնություն տրամադրել հանրությանը ճգնաժամային իրավիճակների հետևանքների վերացման, փրկարարական աշխատանքների ժամանակ, ինչպես նաև Լատվիայի իրավապահ մարմիններին` հասարակական կարգի և օրինականության ապահովման հարցում: Ապահովում է նաև ազգային անվտանգության նշանակության վայրերի պաշտպանությունը[7]:

Մարտական կազմ

Ըստ Լատվիայի պաշտպանության նախարարության կայքի[8][9][10]

  •   Ազգային գվարդիայի շտաբ (Ռիգա):
    • ԱԳ Կիբեր պաշտպանության ստորաբաժանում
    • ԱԳ հոգեբանական ազդեցության աջակցության հատուկ ստորաբաժանում (Վալմիերա)
    • ԱԳ ուսումնական կենտրոն
    • ԱԳ Գիտության, հետազոտությունների և նորարարության կենտրոն
    • ԱԳ կենտրոնական նվագախումբ (Ռիգա)
    • ԱԳ վետերանների միություն (Ռիգա):
  • Ազգային գվարդիայի 1-ին բրիգադ (Ռիգայի բրիգադ)
    • ԱԳ Ռիգայի 1-ին բրիգադի շտաբ
    • ԱԳ 13-րդ հետևակային գումարտակ (Ռիգա)
    • ԱԳ 17-րդ մարտական աջակցության գումարտակ ( Մարուպե )
    • ԱԳ 19-րդ մարտական ծառայության աջակցության գումարտակ ( Ուլբրոկա )
    • 53-րդ հետևակային գումարտակ ( Բաուսկա )
    •   ԱԳ ուսանողական հետևակային գումարտակ (Ռիգա)
    • ԱԳ Զանգվածային ոչնչացման զենքերից պաշտպանության վաշտ (Ռիգա)
      • Բժշկական վաշտ
      • Ինժեներական վաշտ:
  • Ազգային գվարդիայի 2-րդ գրոհային բրիգադ (Վիդզեմի բրիգադ)
    • ԱԳ 2-րդ Վիդզեմ բրիգադի շտաբ
    • ԱԳ 22-րդ մարտական ծառայության աջակցության գումարտակ ( Վալմիերա )
    • ԱԳ 25-րդ գրոհային գումարտակ ( Գուլբեն )
    • ԱԳ 26-րդ գրոհային գումարտակ ( Գուլբեն )
    • ԱԳ 27-րդ գրոհային գումարտակ ( Ցեսիս )
    • ԱԳ 31-րդ գրոհային գումարտակ ( Ալուկսնե )
    • ԱԳ 54-րդ մարտական աջակցության գումարտակ ( Օգրե )
      • ԱԳ Բժշկական վաշտ
      • ԱԳ Ինժեներական վաշտ:
  • Ազգային գվարդիայի 3-րդ բրիգադ (Լատգալեի բրիգադ)
    • 3-րդ Լատգալ բրիգադի շտաբ
    • ԱԳ 32-րդ հետևակային գումարտակ ( Ռեզեկնե )
    • ԱԳ 34-րդ հետևակային գումարտակ ( Դաուգավպիլս )
    • ԱԳ 35-րդ հետևակային գումարտակ ( Պրեյլի )
    • ԱԳ 36-րդ մարտական աջակցության գումարտակ ( Լուզնավա )
    • ԱԳ 55-րդ հետևակային գումարտակ ( Այզկրաուկլե )
    • ԱԳ 56-րդ մարտական ապահովման գումարտակ ( Եկաբպիլս )
      • ԱԳ Բժշկական վաշտ
      • ԱԳ Ինժեներական վաշտ:
  • Ազգային գվարդիայի 4-րդ բրիգադ (Կուրզեմեի բրիգադ)
    • 4-րդ Կուրզեմի բրիգադի շտաբ
    • ԱԳ 44-րդ հետևակային գումարտակ ( Լիեպայա )
    • ԱԳ 45-րդ մարտական ծառայության աջակցության գումարտակ ( Կուլդիգա )
    • ԱԳ 46-րդ հետևակային գումարտակ ( Վենտսպիլս )
    • ԱԳ 51-րդ հետևակային գումարտակ ( Դոբելե )
    • ԱԳ 52-րդ մարտական աջակցության գումարտակ ( Ելգավա )
      • ԱԳ Բժշկական վաշտ
      • ԱԳ Ինժեներական վաշտ:

Ռազմական հանդերձանք

Զենք

Մոդել Պատկեր Երկիր Տեսակ Տրամաչափ Նշումներ
Ատրճանակներ
Գլոք     Ավստրիա Կիսաավտոմատ ատրճանակ 9×19 մմ Պարաբելում Գլոք 17 տարբերակ[11]
SIG Sauer P210     Շվեյցարիա Կիսաավտոմատ ատրճանակ 9×19 մմ Պարաբելում [11]
Ատրճանակ-գնդացիրներ
Carl Gustaf m/45     Շվեդիա Ատրճանակ-գնդացիր 9×19 մմ Պարաբելում [11]
Heckler & Koch MP5     Գերմանիա Ատրճանակ-գնդացիր 9×19 մմ Պարաբելում MP5A3 տարբերակ[12][13]
Գրահային հրացաններ
Heckler & Koch G36     Գերմանիա Գրոհային հրացան 5.56×45mm NATO Հիմնական ծառայողական հրացան. Հիմնականում փոխարինել է Ak4-ին, առաջին պայմանագիրը ստորագրվել է 2018 թվականի փետրվարին[14]:
Heckler & Koch G3     Շվեդիա Մարտական հրացան 7.62×51mm NATO Ak4 տարբերակ՝ նվիրաբերված Շվեդիայից[11]։ Փոխարինվում է G36-ով[15]։ Օգտագործվում է հիմնականում որպես պահեստային զենք։ Փոխարինել են սովետական հրացաններին:
Դիպուկահար հրացաններ
M14 rifle     ԱՄՆ Մարտական հրացան 7.62×51mm NATO Անկախության վերականգնումից հետո ԱՄՆ-ի կողմից նվիրաբերվել են մեծ թվով հրացաններ[16]։

Փոփոխված M-14-ներ, որոնք օգտագործվում են որպես դիպուկահար հրացաններ[17][18]

SIG Sauer SSG 3000     Գերմանիա Դիպուկահար հրացան 7.62×51mm NATO [18]
Գնդացիրներ
RPK     ԽՍՀՄ Թեթև գնդացիր 7.62×39 մմ [19]
Heckler & Koch HK21     Գերմանիա Ընդհանուր նշանակության գնդացիր 7.62×51 մմ ՆԱՏՕ [11]
Rheinmetall MG3     Գերմանիա Ընդհանուր նշանակության գնդացիր 7.62×51մմ ՆԱՏՕ [11]
FN MAG     Շվեդիա Ընդհանուր նշանակության գնդացիր 7.62×51մմ ՆԱՏՕ Kulspruta Գնդացիր 58 B տարբերակ[11]
M2 Browning     ԱՄՆ Ծանր գնդացիր .50 BMG [18]
Հակատանկային զենքեր
AT4     Շվեդիա Հետահար հրանոթ 84 mm [19]
Carl Gustav     Շվեդիա Հետահար հրանոթ 84 mm M2 տարբերակ, որն օգտագործում է Ազգային գվարդիան[11]
Pvpj 1110     Շվեդիա Հետահար հրանոթ 90 mm 130 միավոր, որոնցից մի քանիսը շարժիչային հարթակներով[11][20]
100 mm vz. 53     Չեխոսլովակիա Դաշտային հրանոթ 100 mm 23 միավոր[20]
Հակաօդային պաշտպանության զենքեր
Bofors 40 mm gun     Շվեդիա Հակաօդային պաշտպանության ավտոթնդանոթ

Anti-aircraft autocannon

40 mm 24 միավոր[20][11]: Օգտագործվում է CIG-790 հրդեհային կառավարման համակարգով[21]:
Ականանետներ
L16 81mm mortar     Միացյալ Թագավորություն

  Նորվեգիա

Ականանետ 81 mm 28 ականանետ[20]
120-ՊՄ-43 ականանետ     ԽՍՀՄ Ականանետ 120 mm 25 ականանետ[20]։ Ստացել է Չեխիայից 1995 թվականին[22]

Ծանոթագրություններ

  1. Krievu-latviešu vārdnīca: Ap 40 000 vārdu / Sast. autoru kolektīvs: A. Gūtmanis, O. Loginova, L. Žīgure u. c. — 2. izlab. un papild. izd. — R.: Avots, 1988. — 603 lpp.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 «Latvijas Republikas Zemessardze». enciklopedija.lv (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2023-09-07-ին. Վերցված է 2023-09-07-ին.
  3. «Latvijas Republikas Zemessardzes likums». Likumi.lv (լատվիերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2021-08-09-ին. Վերցված է 2021-08-09-ին.
  4. Baltiņa, Sarmīte (2014). «Dawn of the Restored Latvian National Armed Forces». Eesti Sõjaajaloo Aastaraamat / Estonian Yearbook of Military History (անգլերեն). 4: 62–79. ISSN 2228-0669.
  5. Boļeslavs Maikovskis (1966). «FBI պաշտոնական կայքի փաստաթուղթ» (PDF). web.archive.org. Վերցված է 2024-05-11-ին.
  6. Н. Александров. Ополчение Латвийской республики // «Зарубежное военное обозрение», № 5 (590), 1996. — С. 54
  7. Pike, John. «Latvian National Guard - Zemessardze». globalsecurity.org. Վերցված է 2018-09-17-ին.
  8. «ZS vienības» (Latvian). LR Zemessardze. Վերցված է December 22, 2018-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  9. «ZS vienības» (Latvian). LR Zemessardze. Վերցված է December 22, 2018-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  10. «Kontaktinformācija». Արխիվացված է օրիգինալից 2010-03-16-ին. Վերցված է 2010-02-08-ին.
  11. 11,00 11,01 11,02 11,03 11,04 11,05 11,06 11,07 11,08 11,09 Tupp, Enn (2018). «Zemessardze - KASP-i ja Kaitseliidu vääriline partner». Kaitse Kodu! (էստոներեն). Kaitseliit. 1: 34. ISSN 1406-3387.
  12. «AM sagatavojusi jaunus armijas ieroču standartus». www.tvnet.lv (լատվիերեն). LETA. 12 July 2018.
  13. Latvijas Republikas Nacionālie Bruņotie Spēki. 1991 – 1994 – 2019 (PDF) (լատվիերեն). Riga: Latvijas Republikas Aizsardzības ministrijas Nacionālo bruņoto spēku Apvienotais štābs. 2019. էջ 85.
  14. Jones, Bruce (6 February 2018). «Latvia orders infantry small arms». IHS Jane's 360. London. Արխիվացված օրիգինալից 7 February 2018-ին. Վերցված է 7 February 2018-ին.
  15. «Latvia's National Guard receives G36 rifles». shephardmeida.com. 31 May 2017.
  16. Emerson, Lee. «M14 Rifle History and Development» (PDF) (անգլերեն). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2019-02-22-ին. Վերցված է 2019-05-09-ին.
  17. «POTD: Latvian National Guard with M14 Rifles». thefirearmblog.com. 16 September 2019.
  18. 18,0 18,1 18,2 «Zemessargs vairs lupatas nelasa». diena.lv (լատվիերեն). 29 March 2019.
  19. 19,0 19,1 «ZEMESSARDZES 1. RĪGAS BRIGĀDE». zs.mil.lv (լատվիերեն). February 2024.
  20. 20,0 20,1 20,2 20,3 20,4 The International Institute for Strategic Studies (IISS) (14 February 2018). The Military Balance 2018 (անգլերեն). Routledge. էջ 123. ISBN 978-1857439557.
  21. «Latvijas valsts armija gadu griežos». la.lv (լատվիերեն). 9 November 2012.
  22. «SIPRI Arms Transfers Database». sipri.org.

Արտաքին հղումներ

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լատվիայի ազգային գվարդիա» հոդվածին։