Վենտսպիլս
Վենտսպիլս (մինչև 1917 թվականը՝ Վինդավա, գերմ.՝ Windau), նավահանգստային քաղաք Լատվիայոււմ։ Գտնվում է Բալթիկ ծովի ափին՝ Վենտա գետի գետաբերանի մոտ, հյուսիսց Լիոպայի և հարավից Ռիգիի։ Բնակչությունն ըստ 2005 թվականի տվյալների կազմում է 44 հազար մարդ։
| Քաղաք | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Վենտսպիլս | |||||
| լատիշ․՝ Ventspils | |||||
| |||||
 | |||||
| Երկիր |  Լատվիա | ||||
| Ենթարկում | քաղաքը հանրապետության ենթակայության տակ է | ||||
| Լատվիայի շրջաններ | Կուրզեմե | ||||
| Նախագահի ավագանի | Այվարս Լամբերգս | ||||
| Հիմնադրված է | 1290 թվականի օգոստոսի 8 թ. | ||||
| Այլ անվանումներ | Վինդավա | ||||
| Մակերես | 55,4 կմ² | ||||
| ԲԾՄ | 0 մետր | ||||
| Բնակչություն | 41998{{|29|10|2014}} մարդ (2012) | ||||
| Խտություն | 758,1 մարդ/կմ² | ||||
| Ժամային գոտի | UTC+2, ամառը UTC+3 | ||||
| Հեռախոսային կոդ | (+371) 636 | ||||
| Փոստային ինդեքս | LV-3601, LV-3602, LV-3605[1] | ||||
| Փոստային ինդեքսներ | LV-36(01-21) | ||||
| Istat | 013029 | ||||
| Պաշտոնական կայք | ventspils.lv | ||||
| |||||
ՊատմությունԽմբագրել
Քաղաքը հիմնադրվել է 13-րդ դարում, տևտոնների կողմից։ Դեռ միջին դարերից Վենտսպիլսը, որպես առևտրական կենտրոն, կարևոր դերակատարություն ուներ։ Լիվոնյան կարգերի և Կուրլյանդական կոմսության կառավարման ժամանակ Վենտսպիլսյան կամ Վինդավյան պալատը քաղաքի ֆոկտի նստավայրն էր։ Քաղաքի զարգացումը սկսվեց կուրլյանդական դուքս Յակոբի (1642-1681) կառավարման ժամանակաշրջանում։ Այդ ժամանակ Վենտա գետի վրա կառուցվել էր մեծ նավաշինարան։ Քաղաքի շրջակայքում սկսեցին կառուցել զենքերի արհեստանոցներ, սելիտրայի և աղյուսի մանուֆակտուրաներ, սկսեց զարգանալ Արևմտյան Եվրոպայի, մեծ մասամբ Հոլանդիայի հետ առևտրական կապերի հաստատումը։ Դքսական քաղաքականությունը հիմնվում էր չարչիության գաղափարների վրա՝ գյուղատնտեսության արտադրանքի արտահանման շահույթը (ինչպիսին հացահատիկը և վուշը) ծախսվում էր մանուֆակտուրաների և գործարանների կառուցման համար։ Կուրլյանդական նավերը Վինդավայից գնում էին Աֆրիկա և Ամերիկա։
Վենտսպիլսում է գտնվում Կապույտ դրոշի լողափը և մի քանի տուրիստական կենտրոններ՝ Լիվոնական դղյակը, 19- րդ դարի կեսերի լյուտերանական եկեղեցին և այլն։
Ազգային կազմըԽմբագրել
Քաղաքի ազգային կազմի բնակչությունը 2011 թվականի տվյալներով[2]՝
| Ազգ | մարդկանց թիվ (2011) | % |
|---|---|---|
| Լատիշներ | 22 045 | 56,89 % |
| Ռուսներ | 11 136 | 28,74 % |
| Բելառուսներ | 1673 | 4,32 % |
| Ուկրաինացիներ | 1693 | 4,37 % |
| Լիտվայի լեհեր | 396 | 1,02 % |
| Լիտվացիներ | 319 | 0,82 % |
| Այլ | 1488 | 3,84 % |
ԿլիմաԽմբագրել
Վենտսպիլսում ծովային կլիմա է՝ մեղմ ձմեռ և հով ամառ։
 Ջերմաստիճանի և տեղումների տարեկան միջին ցուցանիշները Վենտսպիլս (1977-1991)
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | տարին |
| բացարձակ առավելագույնը (°C) | 6,9 | 13,2 | 12,5 | 23,8 | 28,9 | 30,9 | 30,4 | 37,8 | 27,8 | 22,0 | 11,0 | 8,6 | 37,8 |
| միջին առավելագույնը (°C) | 0,1 | 1,3 | 3,6 | 9,3 | 15,1 | 18,3 | 20,1 | 20,2 | 16,7 | 12,4 | −5,9 | 2,2 | 10,5 |
| միջին ջերմաստիճանը (°C) | −2,6 | −3,3 | 0,1 | 3,6 | 9,8 | 13,4 | 16,1 | 16,2 | 12,4 | 8,6 | 3,9 | −0,3 | 6,5 |
| միջին նվազագույնը (°C) | −7,8 | −9,1 | −3,7 | 1,8 | 7,3 | 11,0 | 14,3 | 14,0 | 9,6 | 4,9 | 0,2 | −6,4 | 3,0 |
| բացարձակ նվազագույնը (°C) | −23,4 | −26,4 | −15,2 | −3,6 | 0,1 | 3,6 | 8,7 | 7,4 | 1,3 | −6,3 | 10,8 | −24,7 | −26,4 |
| տեղումների քանակը (մմ) | 19 | 14 | 18 | 27 | 33 | 39 | 60 | 48 | 27 | 24 | 23 | 21 | 353 |
ՏնտեսությունԽմբագրել
ՏրանսպորտԽմբագրել
Սկզբում երկաթոգծով կապված էր Ռիգա քաղաքի հետ։ Վենտսպիլսը նաև երկաթգիծ ուներ Լիեպայա քաղաքի հետ։
Ուղևորների կայարաններ
- Վենտսպիլս։ Ռիգա-Վենտսպիլս ուղղությամբ կայան
- Վենտսպիլս-2
- Հարավային Վենտսպիլս։ Վենտսպիլս-Լիեպայա ուղղությամբ կայան
Բեռնատարային կայարաններ
- Վենտսպիլս Նաֆտա
- Յուրաս պարկ
- Աուստրումի
2010 թվականի օգոստոսի 4-ին վերակառուցվեց երկաթգիծ՝ 600 մմ լայնությամբ[3] և 2,6 կմ երկարությամբ։
ՆավահանգիստԽմբագրել
Վենտսպիլսի նավահանգիստը հանդիսանում էր կարևոր հանգույց ռուսական նավթի և քարածխի Բալթիկ ծովով արտահանելու համար։ 2001 թվականի վերջում ՌԴ միջկառավարական հանձնաժողովի որոշմամբ նավթը և քարածուխը տեղափոխվեց Պրիմորսկ, որը հանդիսանում էր Բալթիկ ծովի խողովակաշար համակարգի վերջին կետը։
2011 թվականի աշնան տվյալներով Վենտսպիլսի նավահանգիստում աշխատել են երեք լաստանավային գծեր։
- Վենտսպիլս-Նյունեսհամն (Շվեդիա), շաբաթական 5 անգամ
- Վենտսպիլս-Տրավեմյունդե (Գերմանիա), շաբաթական 2 անգամ
- Լյուբեկ(Գերմանիա)-Վենտսպիլս-Սանկտ Պետերբուրգ (Ռուսաստան), շաբաթական 2 անգամ
ԻշխանությունըԽմբագրել
Վենտսպիլսյան քաղաքային դումայի կազմում կա 13 պատգամավոր։ Քաղաքապետ Այվարս Լեմբերգսը, 1990 թվականից ղեկավարում է քաղաքային իշխանությունը։
ԶԼՄԽմբագրել
Քաղաքում լույս են տեսնում «Վենտաս Բալլս» (հայերեն՝ Վենտասի Ձայնը) և անվճար տրամադրվող «Վենտսպիլս Ավիզե» (հայերեն՝ Վենտսպիլյան թերթ) թերթերը։ Քաղաքացիները կարող են նաև դիտել վենտսպիլսյան հեռուստահաղորդումները։
ԿրթությունԽմբագրել
Վենտսպիլսում գործում է ինը կրթական ցերեկային դպրոց, ինչպես նաև մեկ գիշերային միջնակարգ դպրոց։ Բարձրագույն կրթություն կարող են ստանալ Վենտսպիլսյան Ավագ դպրոցն ավարտելուց հետո։ Բարձրագույն կրթություն նաև կարող են ստանալ ինժեներա-տնտեսագիտական ֆակուլտետում, Ռիգայի տեխնիկական համալսարանի Վենտսպիլսյան մասնաճյուղի ինժեներական գիտությունների ֆակուլտետում, Բալթիկ Միջազգային Ակադեմիայի իրավաբանական և տնտեսագիտական ֆակուլտետներում։
ՍպորտԽմբագրել
«Վենտսպիլս» ֆուտբոլային ակումբ՝
- Լատվիայի չեմպիոն-2006, 2007, 2008
- Լատվիայի մրցարշավի արծաթե դափնեկիր-2000, 2001, 2002
- Լատվիայի մրցարշավի բրոնզե դափնեկիր-1998, 1999, 2003, 2004, 2005
«Վենտսպիլս» բասկետբոլային ակումբ
- Լատվիայի չեմպիոն— 1999/00, 2000/01, 2001/02, 2002/03, 2003/04, 2004/05, 2005/06
- Լատվիայի մրցարշավի արծաթե դափնեկիր-1997/98, 1998/99, 2006/07
- Լատվիայի մրցարշավի բրոնզե դափնեկիր-1995/96, 2007/08
- Բալթիի մրցարշավի բրոնզե դափնեկիր-2006/07
Դրամական միավոր՝ վենտԽմբագրել
2011 թվականի հոկտեմբերի 12-ին քաղաքապետի որոշմամբ Վենտսպիլսում արտադրվել է սեփական դրամական միավոր՝ վենտ[4][5]։ 100 վենտը համապատասխանում է 1 լատի[6]։ 2011 թվականի նոյեմբերի սկզբին արդեն 22 կետերում թույլատրվում էր վճարում կատարել վենտով(հիմնականում տուրիստական և սպորտային կենտրոններում)։ Վենտսպիսի վարչակազմը ցանկանում էր, որ վենտը տարածվի նաև այլ քաղաքներում[7]։
Զատլերսի Բարեփոխումներ Կուսակցությունը պնդում էր, որ վենտի կիրառումը հակասահմանադրական բնույթ ունի[8].։
Քույր-քաղաքներԽմբագրել
ԾանոթագրություններԽմբագրել
- ↑ Книга почтовых индексов Латвии - апрель 2011 (լատիշերեն)
- ↑ «Արխիվացված պատճենը»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-12-05-ին։ Վերցված է 2021-03-06
- ↑ «Ventspils šaursliežu dzelzceļš» (լատվիերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-02-05-ին։ Վերցված է 05.06.2011
- ↑ «Сегодня Вентспилс выпустил в обращение свои собственные деньги — венты»։ Ves точка lv։ 2011-10-12։ Արխիվացված է օրիգինալից 2013-11-03-ին։ Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 1
- ↑ «Вентспилсские венты»։ Вентспилсская городская дума։ Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 1
- ↑ «У Вентспилса собственная валюта — венты»։ Вентспилсская городская дума։ 2011-10-12։ Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 1
- ↑ «Вентспилсская «валюта» входит в широкий оборот»։ Телеграф.lv։ 2011-11-05։ Արխիվացված է օրիգինալից 2011-11-06-ին։ Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 1
- ↑ «Лембергс продолжает дразнить сообщениями по вентспилсской валюте»։ Gorod.lv։ 2011-10-11։ Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 1