Լորենցո դա Պոնտե

Լորենցո դա Պոնտե; իտալ.՝ Lorenzo Da Ponte
Ծննդյան անուն	իտալ.՝ Lorenzo Da Ponte
Ծնվել է	մարտի 10, 1749[…]
Ծննդավայր	Ceneda, Վիտորիո Վենետո, Իտալիա
Վախճանվել է	օգոստոսի 17, 1838[…] (89 տարեկան)
Վախճանի վայր	Նյու Յորք, ԱՄՆ[…]
Գերեզման	Calvary Cemetery և 11th Street Catholic Cemetery
Գրական անուն	Lesbonico Pegasio
Մասնագիտություն	լիբրետիստ, թարգմանիչ, դրամատուրգ, կոմպոզիտոր, բանաստեղծ, գրող և երգերի հեղինակ
Լեզու	իտալերեն և վենետիկերեն
Քաղաքացիություն	Վենետիկի հանրապետություն
Ժանրեր	Լիբրետո
Անդամակցություն	Արկադիայի ակադեմիա
Աշխատավայր	Կոլումբիայի համալսարան
	Lorenzo Da Ponte Վիքիպահեստում

Լորենցո դա Պոնտե (մարտի 10, 1749(1749-03-10)^[1]^[2]^[3]^[…], Ceneda, Վիտորիո Վենետո, Իտալիա^[4] - օգոստոսի 17, 1838(1838-08-17)^[1]^[2]^[3]^[…], Նյու Յորք, ԱՄՆ^[5]^[4]^[6]^[…]), իտալացի լիբրետիստ և թարգմանիչ։ Տասնմեկ երգահանների, այդ թվում՝ Մոցարտի և Անտոնիո Սալիերիի օպերաների համար քսանութ լիբրետոների հեղինակ է։

Կենսագրություն և ստեղծագործական ուղի խմբագրել

Լորենցո դա Պոնտեն (ծնյալ՝ Էմանուելե Կոմելյանո) ծնվել է Վենետիկի հանրապետության Չենեդո քաղաքամասում (այժմ՝ Վիտորիո Վենետո), հրեաների ընտանիքում։ Նրա մայրը վախճանվել է 1754 թվականին, և նրա մահից հետո հայրը կրկին ամուսնացել է, որի պատճառով երեխաների հետ կաթոլիկություն է ընդունել։ Մկրտվելիս Էմանուելեն ընդունել է արարողակարգն անցկացրած եպիսկոպոսի անունը՝ Լորենցո դա Պոնտե։ 1769 թվականից սովորել է Պորտոգրուարոյի հոգևոր սեմինարիայում (միջնակարգ հոգևոր ուսումնական հաստատություն), իսկ 1773 թվականին ընդունել վանականի աստիճան^[7]։ 1774—1776 թվականներին աբբա դա Պոնտեն Տրևիզո սեմինարիայում դասավանդել է գրականություն և ճարտասանություն։ Սակայն արմատական հայացքների (դա Պոնտեն Ժան-Ժակ Ռուսոյի երկրպագուն էր^[7]) և ցոփ ու շվայտ կենսակերպի պատճառով նրան արտաքսել են Տրևիզոյից, ապա նաև՝ Վենետիկից։ Այստեղ նրա մերձավոր ծանոթների շարքում էր Կազանովան։

1782 թվականին Լորենցո դա Պոնտեն ժամանել է Վիեննա և պալատական երգահան Անտոնիո Սալիերիի միջնորդությամբ ստանձնել պալատական լիբրետիստ բանաստեղծի պաշտոնը^[7]։ Դա Պոնտեն այստեղ գրել է Վոլֆգանգ Ամադեուս Մոցարտի երաժշտությանը նվիրված երեք առավել հայտնի լիբրետոները՝ «Ֆիգարոյի ամուսնությունը», «Դոն Ժուան » և «Այդպես են վարվում բոլորը»։ Նա լիբրետոներ է գրել նաև Սալիերիի («Թալիսման», «Մեկ օրով հարուստը», «Օրմուզի արքա Աքսուրը», «Հավատարիմ քահանան», «Թվանշան»), Յոզեֆ Վայգլի, Վիսենտե Մարտին ի Սոլերի և այլ երգահանների ստեղծագործությունների համար։

1790 թվականին դա Պոնտեն զրկվել է աշխատանքից՝ ֆինանսավորման կրճատման պատճառով։ Մեկնել է Տրիեստ, որտեղ և ծանոթացել է իր ապագա կնոջ՝ անգլուհի Նենսի Գրալի հետ։ Ապրել է Պրահայում և Դրեզդենում, Փարիզում և Լոնդոնում։ Տասներեք տարի շարունակ աշխատել է այժմ մոռացության մատնված երգահանների հետ։ Լորենցո դա Պոնտեն 1805 թվականին արտագաղթել է Ամերիկա։

ԱՄՆ-ում ապրած տարիներ խմբագրել

Ամերիկայում Լորենցո դա Պոնտեն իտալերենով թարգմանել է անգլերեն մի քանի ստեղծագործություններ, գրել «Չենեդոյի մասին Լորենցո դա Պոնտեի հիշողությունները՝ գրված նրա կողմից» հուշագրությունը (1823—1827 թվականներ, թարգմանիչ՝ գերմանացի Գոտա, 1861 թվական)։ Նյու Յորքի Կոլումբիայի համալսարանում դասավանդել է Իտալիայի բանահյուսություն և Համալսարանում եղել ամբիոնի առաջին կաթոլիկ քահանան։ 1826 թվականին Ամերիկայում «Դոն Ժուան» օպերայի առաջին ներկայացման կազմակերպիչն էր (Ցերլինայի դերում երգել է Մարիա Մալիբրանը)։ 1828 թվականին յոթանասունիննամյա Լորենցո դա Պոնտեն Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների քաղաքացիություն է ստացել։

Լորենցո դա Պոնտեն վախճանվել է Նյու Յորքում, ութսունինը տարեկան հասակում։ Նրա հուղարկավորությանը հոծ բազմություն է հավաքվել։ Թաղված է Բրուքլինում։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Scarabello G. Dizionario Biografico degli Italiani (իտալ.) — 1986. — Vol. 32.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Encyclopædia Britannica
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Wurzbach D. C. v. Da Ponte, Lorenz (գերմ.) // Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich: enthaltend die Lebensskizzen der denkwürdigen Personen, welche seit 1750 in den österreichischen Kronländern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt haben — Wien: 1856. — Vol. 3. — S. 162.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 https://en.wikisource.org/wiki/Appletons%27_Cyclop%C3%A6dia_of_American_Biography/Da_Ponte,_Lorenzo
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 Archivio Storico Ricordi — 1808.
↑ ^7,0 ^7,1 ^7,2 Штейнпресс, 1974

Գրականություն խմբագրել

Штейнпресс Б. С. Да Понте Л. // Музыкальная энциклопедия / под ред. Ю. В. Келдыша. — М.: Советская энциклопедия, Советский композитор, 1974. — Т. 2.
Hodges S. Lorenzo da Ponte: the life of Mozart's Iibrettis / foreword by H. C. Robbins Landon. — Madison: The University of Wisconsin Press, 2002. — 274 p. — ISBN 978-0-299-17874-1

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Լորենցո դա Պոնտե՝ Գումերի գրադարանում

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լորենցո դա Պոնտե» հոդվածին։

[_5c5672f637e79e58-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Scarabello G. Dizionario Biografico degli Italiani (իտալ.) — 1986. — Vol. 32.

[_1d5d686ff24a5ba5-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_1d043139618b5110-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Encyclopædia Britannica

[_c3fc5ab0f7734081-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Wurzbach D. C. v. Da Ponte, Lorenz (գերմ.) // Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich: enthaltend die Lebensskizzen der denkwürdigen Personen, welche seit 1750 in den österreichischen Kronländern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt haben — Wien: 1856. — Vol. 3. — S. 162.

[_85499deb6062e34f-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 https://en.wikisource.org/wiki/Appletons%27_Cyclop%C3%A6dia_of_American_Biography/Da_Ponte,_Lorenzo

[_49816193b5b26d20-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 Archivio Storico Ricordi — 1808.

[stein-7] 7,0 ^7,1 ^7,2 Штейнпресс, 1974

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]