Մեիր Ջեսիկա Ուլրիկա (անգլ.՝ Jessica Ulrika Meir, հուլիսի 15, 1977(1977-07-15), Caribou, Մեն, ԱՄՆ), ՆԱՍԱտիեզերագնաց, ԱՄՆ-ի 348-րդ և աշխարհի 564-րդ տիեզերագնաց, օվկիանոսի ֆիզիոլոգիայի և կենսաբանության գիտնական: Կենսաբանության դոկտոր (Ph. D.):

Ջեսիկա Մեիր
Բնօրինակ անուն ազգանուն անգլ.՝ Jessica Ulrika Meir
Մասնագիտություն  ԱՄՆ և  Շվեդիա
Ծնվել է հուլիսի 15, 1977(1977-07-15) (47 տարեկան)
Ծննդավայր Caribou, Մեն, ԱՄՆ
Պարգևներ

Մեկնարկել է 2019 թվականի սեպտեմբերի 25-ին, Մոսկվայի ժամանակով ժամը 16:57-ին «Բայկոնուր» տիեզերակայանից՝ որպես «Սոյուզ МС-15» տրանսպորտային անձնակազմի անձնակազմի թռիչքային ինժեներ և Միջազգային տիեզերակայանի անձնակազմի թռիչքային ինժեներ՝ ՄՏԿ-61/62 հիմնական տիեզերական արշավախմբերի ծրագրի համաձայն: Երկիր է վերադարձել 2020 թվականի ապրիլի 17-ին, թռիչքի տևողությունը կազմել է ավելի քան 204 օր։ Թռիչքի ընթացքում նա կատարել է երեք տիեզերական զբոսանք՝ ընդհանուր 21 ժամ 44 րոպե տևողությամբ:

Ունի երկքաղաքացիություն՝ ամերիկյան և շվեդական, Շվեդիայի առաջին կին տիեզերագնացն է[2]։

Վաղ տարիներ

խմբագրել

Ջեսիկա Մեիրը ծնվել է 1977 թվականի հուլիսի 15-ին[3][4] Կարիբու քաղաքում (Մեն նահանգ, ԱՄՆ) Ջոզեֆ և Ուլլա Բրիթ Մեյերի հրեական բազմազավակ ընտանիքում։ Ջեսիկան ունի չորս ավագ եղբայր և քույր[5][6][7]։ Նրա հայրը՝ Յոսեֆ Մեիրը[8], ծնվել է 1925 թվականին Բաղդադում (Իրաքի Թագավորություն), 1931 թվականին ընտանիքի հետ տեղափոխվել է Պաղեստին[7], մասնակցել Իսրայելի անկախության պատերազմին, սովորել Շվեդիայի բժշկական ինստիտուտում, այնուհետև աշխատել որպես բժիշկ Իսրայելում։ Մայրը՝ Ուլլա-Բրիտան[8], ծնվել է 1944 թվականին Շվեդիայում, նա ծագումով Վեստերոս քաղաքից է, մեծացել է քրիստոնեական ընտանիքում[2], աշխատել է որպես բուժքույր[8]։ Նրա ծնողները հանդիպել և ամուսնացել են Շվեդիայում, այնտեղ են ծնվել նաև Ջեսիկայի ավագ քույրերը[2]։

1995 թվականին Կարիբու քաղաքում ավագ դպրոցն ավարտելուց հետո ընդունվել է Պրովիդենս քաղաքի Բրաունի համալսարան (Ռոդ Այլենդ, Ռոդ Այլենդ), որն ավարտել է 1999 թվականին և ստացել կենսաբանության բակալավրի աստիճան։ 2000 թվականին տիեզերական հետազոտությունների գծով ստացել է գիտությունների մագիստրոսի աստիճան տիեզերական հետազոտությունների միջազգային համալսարանում (ք. Ստրասբուրգ, Ֆրանսիա)[5]։

2000-2003 թվականներին աշխատել է ՆԱՍԱ-ի անվան Տիեզերական կենտրոնի «Լոքհիդ-Մարտին» կորպորացիայի մարդկային օրգանիզմի հետազոտությունների լաբորատորիայում: Ջոնսոնը, որտեղ նա մասնակցել է Տիեզերական մաքոքային և ՄՏԿ-ի թռիչքների ընթացքում մարդու ֆիզիոլոգիայի ուսումնասիրություններին: 2002 թվականին ստացել է «Lockheed Martin» կորպորացիայի ամսվա լավագույն աշխատողի կոչումը։ 2002 թվականի սեպտեմբերին մասնակցել է ՆԱՍԱ-ի «Ակվարիուս» ստորջրյա լաբորատորիայում ՆԵԵՄՈ-4 գիտափորձին։ 2003 թվականին ստացել Է ՆԱՍԱ-ի Տիեզերական կենտրոնի հատուկ մրցանակ։ Դիսերտացիայի համար նյութի պատրաստման ընթացքում նա ուսումնասիրություններ է անցկացրել ծովային կաթնասունների և թռչունների սնորքելինգի ֆիզիոլոգիայի վերաբերյալ, ներառյալ ուսումնասիրել է մարմնի թթվածնի պարունակության նվազումը Անտարկտիդայի ափին գտնվող կայսերական պինգվինների և Հյուսիսային Կալիֆոռնիայի փղերի կնիքների ջրի տակ գտնվելու ընթացքում: 2009 թվականին ստացել է ծովային կենսաբանության դոկտորի կոչում (սուզվելու ֆիզիոլոգիա) Կալիֆորնիայի Սան Դիեգոյի համալսարանի Սան Դիեգո օվկիանոսագրության ինստիտուտից[5]։

Բրիտանական Կոլումբիայի համալսարանում հետդոկտորական աշխատանքի ընթացքում նա ուսումնասիրել է բարձրության վրա թռչող լեռնային սագերի առանձնահատկությունները, փորձեր է կատարել քամու թունելում սագերի թռիչքի վերաբերյալ և ուսումնասիրել թթվածնի սովի ժամանակ նրանց մարմնի ֆիզիոլոգիական փոփոխությունները: 2012 թվականին դարձել է Բոստոնի Մասաչուսեթսի հիվանդանոցին կից Հարվարդի բժշկական դպրոցի դոցենտ, որտեղ ուսումնասիրել է կենդանիների ֆիզիոլոգիան ծայրահեղ կենսամիջավայրում։ Մասնակցել է Սմիթսոնյան ինստիտուտի ստորջրյա արշավախմբերին Անտարկտիդայում և Բելիզում[5][3]։

Տիեզերական պատրաստում

խմբագրել
 
Ջեսիկա Մեիրը արտաուղեղային շարժունակության ապարատում (տիեզերական հագուստ)։ 2018 թվականի սեպտեմբերի 11
 
Ջեսիկա Մեիրը սուզվելու դասընթացների է մասնակցում ՆԱՍԱ-ի ում լաբորատորիայում՝ տիեզերական զբոսանքի ուսուցման համար: 2019 թվականի փետրվարի 28

Մեիրի խոսքով՝ տիեզերական թռիչքների մասին ինքը մանկուց է երազել[8]։

2008 թվականին նա մտել է եզրափակիչ փուլ՝ ընդգրկվելու ՆԱՍԱ-ի տիեզերագնացների 20-րդ հավաքագրման թեկնածուների թվում, որոնք կանչվել են Լինդոն Ջոնսոնի անվան տիեզերական կենտրոնում հարցազրույցի համար, սակայն այդ հավաքածուում այդպես էլ չի ընդգրկվել[5]։

2013 թվականի հունիսի 17-ին ութ այլ թեկնածուների հետ ընդգրկվել է ՆԱՍԱ-ի 21-րդ հավաքածուի տիեզերագնացների ջոկատում՝ որպես տիեզերագնացի թեկնածու[4]։ 2013-ի օգոստոսին նա սկսեց անցնել հիմնական ընդհանուր տիեզերական վերապատրաստման դասընթաց, որը ներառում էր ռուսաց լեզվի ուսուցում, գիտական և տեխնիկական ճեպազրույցներ, միջազգային տիեզերակայանի համակարգերի, տիեզերական զբոսանքի և տիեզերական կոստյումների շահագործման, ռոբոտաշինության, ֆիզիոլոգիական և բժշկական պատրաստության, T-38 ինքնաթիռով թռիչքի պատրաստություն, տիեզերագնացների գոյատևման դասընթացներ ջրի վրա և վայրի բնության մեջ: 2013-ի օգոստոսին նա սկսեց դասընթացներ անցկացնել տիեզերական 2015 թվականի հուլիսի 9-ին ստացել է ակտիվ տիեզերագնացի կարգավիճակ[5]։ 2015 թվականի հուլիսին հավաստագրվել է տիեզերական թռիչք կատարելու համար[3]։

2018 թվականի հունվարի 22-ին նա սկսեց վերապատրաստում անցնել Յու. Ա. Գագարինի անվան տիեզերագնացների վերապատրաստման կենտրոնում՝ որպես տրանսպորտային անձնակազմի «Սոյուզ МС» տիեզերանավի թռիչքի ինժեներ և ՄՏԿ թռիչքի ինժեներ՝ որպես ՄՏԿ-60/61 տիեզերական արշավախմբի կրկնօրինակ անձնակազմի մաս[9]։ 2018 թվականի փետրվարին Ջեսիկա Մեիրը պայմանական անձնակազմի կազմում մասնակցել է ձմեռային պայմաններում անտառածածկ տարածքում «գոյատևման» ինքնավար համալիր վարժանքին[10]։ 2018 թվականի հուլիսին մասնակցել է Ռուսաստանի ԱԻՆ Նոգինսկի փրկարարական կենտրոնի բազայի վրա տիեզերագնացների «ջրային գոյատևման» վարժանքներին[11]։

Մինչև 2018 թվականի ապրիլը եղել է ՄՏԿ-60/61 կրկնօրինակ անձնակազմի անդամ, իսկ 2018 թվականի մայիսից մինչև 2019 թվականի փետրվարը վերապատրաստվել է ՄՏԿ-59/60 կրկնօրինակ անձնակազմի կազմում՝ որպես «Սոյուզ МС»-ի թռիչքի ինժեներ և Միջազգային տիեզերակայանի թռիչքային ինժեներ[3]։ 2019 թվականի մարտից Ջեսիկա Մեիրը Ռոսկոսմոսի տիեզերագնաց Օլեգ Սկրիպոչկայի (անձնակազմի հրամանատար) և տիեզերական թռիչքի մասնակից Հազա Ալ Մանսուրիի (ԱՄԷ) հետ միասին վերապատրաստվել է որպես «Սոյուզ МС-15» ՄՏ-ի հիմնական անձնակազմի և ՄՏԿ-61/62/EP-19 տիեզերական արշավախմբերի մաս[5][3]։ Մեիրի խոսքով՝ այն բանից հետո, երբ նա 2018 թվականի սկզբին սկսել է նախապատրաստվել տիեզերական թռիչքին, նա մշտապես Հյուսթոնից մեկնել է Ռուսաստան և հակառակ ուղղությամբ՝ Աստղային քաղաքում անցկացնելով 4-5 շաբաթ, իսկ հայրենիքում՝ շատ ավելի քիչ ժամանակ[2]։

2019 թվականի սեպտեմբերի 24-ին «Բայկոնուր Ջ․ Մեիր» տիեզերակայանում անձնակազմի տիեզերական համալիրների թռիչքային փորձարկումների անցկացման պետական հանձնաժողովի որոշմամբ հաստատվել է «Սոյուզ МС-15» տիեզերանավի հիմնական անձնակազմի բորտինժեներ-1-ը[12]։ Ինչ վերաբերում է հետազոտական աշխատանքների ծրագրին, որը նա կիրականացնի տիեզերական թռիչքի ժամանակ, Մեիրը կատակել է, որ «շրջանակը փակվել է». նախկինում նա զբաղվում էր էքստրեմալ պայմաններում տարբեր կենդանիների վիճակի ուսումնասիրությամբ, իսկ այժմ ինքը կդառնա հետազոտության օբյեկտ՝ նրանից տարբեր վերլուծություններ կվերցնեն և այլն[2]։

Տիեզերական թռիչք

խմբագրել
 
ՄՏ «Սոյուզ МС-15-ի» անձնակազմը մեկնարկից առաջ (Մեյիրը՝ ներքևից երրորդը): 2019 թվականի սեպտեմբերի 25

2019 թվականի սեպտեմբերի 25-ին, Մոսկվայի ժամանակով ժամը 16:57:42-ին, Ջեսիկա Մեիրը տիեզերագնաց Օլեգ Սկրիպոչկայի (անձնակազմի հրամանատար) և տիեզերական թռիչքի մասնակից Հազա Ալ-Մանսուրիի հետ Բայկոնուր տիեզերակայանի «Գագարինի մեկնարկից»՝ որպես «Սոյուզ МС-15» տիեզերանավի անձնակազմի բորտինժեներ և Միջազգային տիեզերակայանի անձնակազմի բորտինժեներ՝ ՄՏԿ-61/62/EP-19 տիեզերական արշավախմբերի ծրագրի համաձայն, անձնակազմի զանգի նշանը՝ «Սարմատ»: «Սոյուզ МС-15» տիեզերանավի մերձեցումը տիեզերակայանին և «Զվեզդա» ծառայության մոդուլի նավամատույցին նավամատույցն իրականացվել են ավտոմատ ռեժիմով՝ չորս ոլորուն սխեմայի համաձայն։ 2019 թվականի սեպտեմբերի 25-ին, Մոսկվայի ժամանակով ժամը 22:43-ին, նավը միացվել է ՄՏԿ-ին, սեպտեմբերի 26-ին[13], Մոսկվայի ժամանակով ժամը 01:13-ին, անձնակազմը տեղափոխվել է ՄՏԿ[14]։

Մեիրը երկքաղաքացիության առկայության պատճառով՝ ամերիկյան և շվեդական, դարձել է Շվեդիայի առաջին կին տիեզերագնացը[15]։

2019 թվականի հոկտեմբերի 6-ին, տիեզերագնացներ Կ. Կուկի և է. Մորգանի տիեզերական զբոսանքի ժամանակ, երկու ջրածին-նիկել բջիջները նոր լիթիում-իոնային մարտկոցներով փոխարինելու համար ՄՏԿ նավահանգստի ֆերմայի հեռավոր ծայրում[16], Ջեսիկա Մերը կայանից ղեկավարեց մանիպուլյատոր, որը ներգրավված էր մարտկոցների տեղափոխման գործողության մեջ: Հոկտեմբերի 18-ին Ջեսիկա Մեիրը տիեզերագնաց Կ. Կուկի հետ միասին ավելի քան 7 ժամ աշխատել է բաց տիեզերքում: Սա տիեզերագնացության պատմության մեջ երկու կին տիեզերագնացների առաջին համատեղ ելքն էր[17]։

2020 թվականի հունվարի 15-ին Ջեսիկա Մեիրը, Կ․ Կուկի հետ միասին, տիեզերական զբոսանքի ժամանակ երեք հին ջրածին-նիկել մարտկոցներ տեղափոխեցին կայանի արտաքին մակերևույթի վրա տեղադրված պահոց և տեղադրեցին երկու նոր (ավելի հզոր) լիթիում-իոնային մարտկոցներ, որոնք սնուցվում են արևային վահանակով[18]։ Տիեզերագնացության տևողությունը կազմել է 7 ժամ 29 րոպե[19]։ 2020 թվականի հունվարի 20-ին Ջեսիկա Մեիրը Կ. Կուկի հետ միասին դուրս են եկել բաց տիեզերք՝ նպատակ ունենալով ավարտել Միջազգային տիեզերակայանում մարտկոցների փոխարինման աշխատանքները: Տիեզերագնացները հեռացրեցին նիկել-ջրածնի վերջին երկու մարտկոցները, տեղափոխեցին դրանք արտաքին հարթակ և տեղադրեցին վեցերորդ և վերջին նոր լիթիում-իոնային մարտկոցը: Երկրի վերահսկիչները ստուգել են, որ նոր մարտկոցները հաջողությամբ միացված են՝ ՄՏԿ-ի աշխատանքի համար բարելավված և ավելի արդյունավետ հզորություն ապահովելու համար: Տիեզերագնացության տևողությունը կազմել է 6 ժամ 58 րոպե[20]։

2020 թվականի ապրիլի 17-ին, Մոսկվայի ժամանակով ժամը 8:16-ին, «Սոյուզ МС-15» մարդատար տրանսպորտային նավի վայրէջքը կանոնավոր վայրէջք է կատարել Ղազախստանի տափաստանում: Անձնակազմը վայրէջք է կատարել տիեզերագնաց Օլեգ Սկրիպոչկայի, ՆԱՍԱ-ի տիեզերագնացներ Էնդրյու Մորգանի և Ջեսիկա Մեիրի կազմում: Օլեգ Սկրիպոչկան և Ջեսիկա Մեիրը ուղեծրում անցկացրել են 205 օր, նրանց գործընկեր Էնդրյու Մորգանը՝ 272 օր[21][16]։

Վիճակագրություն[4]
# Մեկնարկային նավ Սկիզբ, ՀԿԺ Արշավախումբ Վայրէջքի նավ Վայրէջք, ՀԿԺ Արշավանք Ելքեր դեպի բաց տարածություն Ժամանակ բաց տարածության մեջ
1 Սոյուզ МС-15 2019 թվականի սեպտեմբերի 25, 13:57 Սոյուզ МС-15, ՄՏԿ-61/62 Սոյուզ МС-15 2020 թվականի ապրիլի 17, 05:16 204 օր 15 ժամ 19 րոպե 3 21 ժամ 44 րոպե

Տեսակետներ, հոբբիներ

խմբագրել

Մեիրը, իր իսկ խոսքով, իրեն հրեա է համարում (չնայած մայրը քրիստոնյա է), սակայն կրոնասեր մարդ չէ, թեև տոներին ընտանիքի հետ գնում է ժողովարան: Նա ՄՏԿ-ում իր հետ նախատեսում էր վերցնել Իսրայելի դրոշը և մենորայի պատկերով գուլպաներ (որպես հուդայականության խորհրդանիշ)[8]։

Սիրում է դահուկներ, արշավներ, վազք, հեծանվավազք, ֆուտբոլ, լող և սուզում[5]։ Մասնակցել է արշավախմբերի դեպի Հիմալայներ[7]։ Ստացել է սիրողական օդաչուի լիցենզիա։ Սովորում է շվեդերեն[5] և ռուսերեն[5][3]։ Սիրում է նվագել ֆլեյտա-պիկոլո (նախատեսում է այն տանել ՄՏԿ)[8]։

Մեիրի խոսքով՝ շվեդերենին ինքը թույլ է տիրապետում. մայրը երբեք դստերը չի սովորեցրել իր մայրենի լեզուն, ընդ որում՝ Ջեսիկայի ծնողները երբեմն տանը Շվեդերեն են խոսել, բայց միայն այն ժամանակ, երբ ցանկացել են, որ երեխաներն իրենց չհասկանան: Ավելի ուշ, սակայն, Մեիրը սկսեց ինքնուրույն սովորել Շվեդերեն; Բացի այդ, նա կատարելագործեց շվեդերենը, երբ մեկ կիսամյակ սովորեց Ստոկհոլմի համալսարանում: Տիեզերական թռիչքի նախապատրաստման շրջանում նա ակտիվորեն տիրապետում էր ռուսերենին, և, ըստ նրա, այնքան շատ էր խոսում ռուսերեն, որ շվեդերենը գրեթե մոռացել էր[2]։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. 1,0 1,1 Förteckning över hedersdoktorer vid Luleå tekniska universitet sedan 1981
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Аттефалль М., Дюринг В., Бьёрнед К. Джессика Меир о том, каково стать первой шведкой в космосе: «Скоро подопытным кроликом буду я» : [арх. 01.02.2020]. — ИноСМИ.ру, 2019. — 28 Հուլիսի. — Дата обращения: 01.02.2020. (Оригинал публикации: Attefall М., Dyring V., Björned C. Jessica Meir om att bli första svenskan i rymden: ”Det är lite svårt att tro” // SVT Nyheter, 20 Juli 2019.(շվեդ.).)
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 «Джессика Меир». Роскосмос. Արխիվացված է օրիգինալից 2019-09-24-ին. Վերցված է 2019-09-11-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  4. 4,0 4,1 4,2 «Astronaut Biography: Meir Jessica Ulrika «Goose»» (անգլերեն). spacefacts.de. 2019-07-31. Արխիվացված է օրիգինալից 2019-07-16-ին. Վերցված է 2019-08-16-ին. {{cite web}}: Cite has empty unknown parameter: |deadlink= (օգնություն)
  5. 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 «Jessica U. Meir (Ph.D.) NASA Astronaut» (անգլերեն). НАСА. 2016. Արխիվացված է օրիգինալից 2019-03-23-ին. Վերցված է 2018-11-22-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  6. Рыжков Е. Биографии членов экипаж корабля «Союз МС-15». Джессика Ульрика Меир // Русский космос. — 2019. — № 10. — С. 16.
  7. 7,0 7,1 7,2 «Джессика Ульрика Меир. Биография». Сайт «Космическая энциклопедия». Արխիվացված է օրիգինալից 2019-03-23-ին. Վերցված է 2018-11-22-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  8. 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 Итамар Айхнер (2019-05-12). «Дочь бойца за независимость Израиля отправится в космос на корабле «Союз»». Вести. Израиль по-русски. Արխիվացված է օրիգինալից 2019-08-16-ին. Վերցված է 2019-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  9. «Астронавт НАСА Джессика Миер приступила к подготовке в ЦПК». ЦПК имени Ю. А. Гагарина. 2018-01-22. Արխիվացված է օրիգինալից 2018-11-22-ին. Վերցված է 2019-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  10. ««Зимнее выживание» успешно завершилось». ЦПК имени Ю. А. Гагарина. 2018-02-16. Արխիվացված է օրիգինալից 2019-09-30-ին. Վերցված է 2019-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  11. «14 космонавтов и астронавтов прошли испытания водой». ЦПК имени Ю. А. Гагарина. 2018-07-20. Արխիվացված է օրիգինալից 2019-08-06-ին. Վերցված է 2019-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  12. «Утверждены экипажи корабля «Союз МС-15»». Роскосмос. 2019-09-24. Արխիվացված է օրիգինալից 2019-09-24-ին. Վերցված է 2019-09-24-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  13. ««Союз МС-15» направляется к МКС». Роскосмос. 2019-09-25. Արխիվացված է օրիգինալից 2019-09-25-ին. Վերցված է 2019-09-25-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  14. «Экипаж транспортного корабля «Союз МС-15» перешел на борт МКС». АО «ЦНИИмаш». 2019-09-26. Արխիվացված է օրիգինալից 2019-09-26-ին. Վերցված է 2019-09-26-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  15. Anne-Sofie Näslund (2018-05-11). «Jessica blir första svenska kvinnan i rymden: "Trodde det var kört"» (շվեդերեն). Expressen. Արխիվացված է օրիգինալից 2019-09-25-ին. Վերցված է 2019-09-25-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  16. 16,0 16,1 «ISS: Expedition 61» (անգլերեն). NASA. 2019-10-07. Արխիվացված է օրիգինալից 2019-07-17-ին. Վերցված է 2019-10-07-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  17. «Астронавты Кук и Мейр начали первый "женский" выход в открытый космос». РИА Новости. 2019-10-18. Արխիվացված է օրիգինալից 2019-10-18-ին. Վերցված է 2019-10-18-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  18. «Астронавты NASA завершили выход в открытый космос для замены батарей на МКС». ТАСС. Արխիվացված է օրիգինալից 2022-01-02-ին. Վերցված է 2020-01-17-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  19. «Astronauts Wrap Up First Spacewalk of 2020 – Space Station» (անգլերեն). blogs.nasa.gov. Արխիվացված է օրիգինալից 2020-01-15-ին. Վերցված է 2020-01-17-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  20. «Meir, Koch Complete Battery Swaps to Upgrade Station Power Systems – Space Station» (անգլերեն). blogs.nasa.gov. Արխիվացված է օրիգինալից 2020-01-24-ին. Վերցված է 2020-01-24-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  21. «Экипаж ТПК «Союз МС-15» приземлился в Казахстане». ЦПК имени Ю. А. Гагарина. Արխիվացված է օրիգինալից 2020-04-24-ին. Վերցված է 2020-04-17-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

Արտաքին հղումներ

խմբագրել