Պավլե Ինգորոկվա
Պավլե Ինգորոկվա (վրաց.՝ პავლე იესეს ძე ინგოროყვაնոյեմբերի 1, 1893, Փոթի, Քութայիսի նահանգ, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն - նոյեմբերի 20, 1983, Թբիլիսի, Վրացական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ), վրացի պատմաբան, բանասեր, մեկենաս։
| Պավլե Ինգորոկվա վրաց.՝ პავლე იესეს ძე ინგოროყვა | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | նոյեմբերի 1, 1893 |
| Ծննդավայր | Փոթի, Քութայիսի նահանգ, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն |
| Մահացել է | նոյեմբերի 20, 1983 (90 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Թբիլիսի, Վրացական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ |
| Գերեզման | Դիդուբեի պանթեոն |
| Քաղաքացիություն |  Ռուսական կայսրություն, .svg){kind=small} Վրաստանի Դեմոկրատական Հանրապետություն և .svg){kind=small} Վրացական ԽՍՀ |
| Կրթություն | Սանկտ Պետերբուրգի համալսարան |
| Մասնագիտություն | պատմաբան և գրականագետ |
 Pavle Ingorokva Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն խմբագրել
Տարրական կրթությունն ստացել է տանը, այնուհետև ուսումը շարունակել Վլադիկավկազի արական դասական գիմնազիայում։ 1912 թվականին ընդունվել է Պետերբուրգի համալսարանի պատմաբանասիրական ֆակուլտետ, բայց ծանր հիվանդության պատճառով թերի է թողել ուսումը և վերադարձել Վրաստան։
1917 թվականին մասնակցել է վրացական ուղղափառ եկեղեցու անկախ, ինքնավար գործունեությունը հռչակած ժողովին, ընտրվել պատրիարքական խորհրդի կազմում, եղել է այդ նույն տարվա հոկտեմբերին Վրաստանի գրողների միության հիմնադրումը նախաձեռնողների շարքում։
Լինելով Խորհրդային Ռուսաստանի հետ Վրաստանի միավորման հակառակորդ՝ 1921 թվականի փետրվարին գրող Կոնստանտինե Գամսախուրդիայի, արվեստաբան Վախթանգ Կոտետաշվիլու և բանաստեղծ Ալեքսանդրե Աբաշելու հետ, ի նշան բողոքի, սգավորի սև չուխա է հագել և կրել մի քանի ամիս շարունակ[1]։
Հիմնադրել ու խմբագրել է «Կավկասիոնի» և «Ախալի Կավկասիոնի » (Նոր Կովկաս) (1924-1925 թթ.) ամսագրերը, հիմնադրել է նաև «Սաքարթվելոս ծիգնի» («Վրացական գիրք») հրատարակչությունը, որոնք բոլորն էլ վերևների հրահանգով փակվել են։ 1929 թվականից 1939 թվականներին աշխատել է Վրաստանի ազգային թանգարանում՝ որպես ձեռագրերի բաժնի վարիչ։
1925 թվականին անդամակցել է հակախորհրդային դիրքերում գտնվող վրաց գրողների ընկերակցությանը և 1930-ական թվականների սկզբներին հեռացվել Վրաստանի գրողների միությունից, սակայն հետագայում հալածանքների չի ենթարկվել։ Մասնակցել է վրաց գրականության մասին Մալաքիա Տորոշելիձեի զեկուցման պատրաստմանը, որով վերջինս հանդես է եկել ԽՍՀՄ գրողների համամիութենական առաջին համագումարում (1934 թ.): Ընդգրկվել է Շոթա Ռուսթավելու «Ընձենավորը» պոեմի 750-ամյակի նվիրված միջոցառումների կազմկոմիտեում (1937), ինչպես նաև՝ գրական այդ հուշարձանի ուսումնասիրման նպատակով հատուկ ստեղծված ակադեմիական հանձնաժողովում։
1940-1950 թթ. աշխատել է պատմության ինստիտուտում՝ որպես ավագ գիտաշխատող։ 1958 թվականին մասնակցել է ձեռագրերի ինստիտուտի (ներկայումս՝ ձեռագրերի վրացական ազգային կենտրոն) հիմնադրման աշխատանքներին։
Թաղված է Դիդուբեի պանթեոնում։
Աշխատություններ խմբագրել
Պավլե Ինգորոկվայի գիտական հետաքրքրությունները դրսևորվել են Վրաստանի պատմության ու դրա սկզբնաղբյուրների, հին ձեռագրերի, վրաց գրականության պատմության և մասնավորապես Շոթա Ռուսթավելու կյանքի ու ստեղծագործության ուսումնասիրության բնագավառներում։ Նրա որոշ եզրահանգումներ համարվել են խիստ վիճահարույց[2], և արևմտյան բազմաթիվ գիտնականներ բանավիճել են նրա հետ, հայտարարելով, որ նա հանդես է գալիս ազգայնականության դիրքերից։ Դա վերաբերում է հատկապես վրացիների ու աբխազների ծագումնաբանության-ազգաբանության և վրացերենի այբուբենի ստեղծման տարեթվի վերաբերյալ Ինգորոկվայի արտահայտած կարծիքներին։ Վերջինիս հետ բանավեճի և նրա հայացքների քննադատության վերաբերյալ կարելի է կարդալ Բրունո Քոփիթերի “In Defence of the Homeland: Intellectuals and the Georgian-Abkhazian Conflict” in Secession, History and the Social Sciences, ed. by Bruno Coppieters and Michel Huysseune, (VUBPress, 2002) գրքում։
Ինգորոկվան գրական շրջանառության մեջ է դրել Թամար թագուհու բանաստեղծական ճառանգությունը, բացահայտել միջնադարյան հեղինակներ Գրիգոր Հանձիթցուն ու Գիորգի Մերչուլեին, բազմաթիվ վերլուծական հոդվածներ, մենագրություններ հեղինակել Շոթա Ռուսթավելու, Նիկոլոզ Բարաթաշվիլու, Իլիա Ճավճավաձեի, Ակակի Ծերեթելու, Վաժա Փշավելայի, Վախթանգ Օրբելիանու և այլ գրողների ու նրանց ստեղծագործությունների մասին։
Հիշատակ խմբագրել
2009 թվականին վրաց գրականության Շոթա Ռուսթավելու անվան ինստիտուտում հիմնվել է Ինգորոկվայի անվան մրցանակ, որը տարեկան երկու անգամ շնորհվում է «Գիտական հոդված», «Գիտական մենագրություն» և «Գիտական գրքի վրացերեն թարգմանություն» անվանակարգերում։
Ինգորոկվայի անունով է կոչվել Թբիլիսիի փողոցներից մեկը[3]։
Հուշատախտակ է փակցվել թբիլիսյան այն շենքի պատին, որտեղ երկար տարիներ ապրել է նա (Ինգորոկվայի փողոց, 14 հասցեում)[4]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ ««Носители черной чохи» - Вахтанг Котетишвили, Константинэ Гамсахурдиа, Павле Ингороква и Александрэ Абашели. 1924». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 11-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 11-ին.
- ↑ Проф. Г. Соселия «Вопреки исторической правде»
- ↑ Тбилиси, район Мтацминда, улица Павла Ингороква.
- ↑ Тбилиси, район Мтацминда, мемориальная доска памяти Павла Ингороква
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Православная энциклопедия
- Ираклий Андроников Монумент грузинской учености // Я хочу рассказать вам.... — М.: Советский писатель, 1971. — 100 000 экз.
- http://feb-web.ru/feb/kle/kle-abc/ke3/ke3-1182.htm}}(չաշխատող հղում)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պավլե Ինգորոկվա» հոդվածին։ |