Իլյա Ճավճավաձե
Իլյա Ճավճավաձե (վրաց.՝ ილია ჭავჭავაძე, հոկտեմբերի 27 (նոյեմբերի 8), 1837[1][2], Ղվարել, Վրացական նահանգ, Ռուսական կայսրություն[3][1] - օգոստոսի 30 (սեպտեմբերի 12), 1907[1][2], Ծիծամուր, Թիֆլիսի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[1]), Վրաստանի 19-րդ դարի երկրորդ կեսի գաղափարական առաջնորդներից, հրապարակախոս, բանաստեղծ, վրաց նոր գրականության և գրական նոր լեզվի հիմնադիր (Ակակի Ծերեթելիի հետ միասին), վրաց եկեղեցու սուրբ։
Իլյա Ճավճավաձե վրաց.՝ ილია ჭავჭავაძე | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | հոկտեմբերի 27 (նոյեմբերի 8), 1837[1][2] |
| Ծննդավայր | Ղվարել, Վրացական նահանգ, Ռուսական կայսրություն[3][1] |
| Վախճանվել է | օգոստոսի 30 (սեպտեմբերի 12), 1907[1][2] (69 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Ծիծամուր, Թիֆլիսի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[1] |
| Գերեզման | Մթածմինդա |
| Մասնագիտություն | քաղաքական գործիչ, բանաստեղծ, հրատարակիչ, փիլիսոփա, գրող, պատմաբան, լրագրող և հրապարակախոս |
| Լեզու | վրացերեն |
| Քաղաքացիություն |  Ռուսական կայսրություն |
| Գրական ուղղություններ | ռեալիզմ |
| Ուշագրավ աշխատանքներ | Արդյո՞ք մարդ է նա։ և Ճգնավորը |
| Ամուսին | Olga Chavchavadze? |
 | |
| Իլյա Ճավճավաձե Վիքիքաղվածքում | |
| Իլյա Ճավճավաձե Վիքիդարանում | |
 Ilia Chavchavadze Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն
խմբագրելԾնվել է Կախեթի մարզի Ղվարելի գյուղում, մեծահարուստ ֆեոդալի ընտանիքում։ Նախնական կրթությունը ստացել է հայրենի գյուղում, 1848-1951 թթ. ուսանել է Թբիլիսիի մասնավոր պանսիոններից մեկում, 1852-1956 թթ.՝ Թբիլիսիի գիմնազիայում, իսկ 1857-1961 թթ.՝ Պետերբուրգի համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետում։ 4-րդ կուրսի դասընթացները կիսատ թողնելով՝ վերադարձել է հայրենիք և մինչև 60-ական թթ.-ի վերջը աշխատել արդարադատության բնագավառում, այնուհետև տեղափոխվել Թբիլիսի և ամբողջովին նվիրվել գրական, հասարակական, քաղաքական և կուլտուր-լուսավորական գործունեության։
1906 թվականին ընտրվել է պետական խորհրդի անդամ, հարել դեպուտատներ ձախ թևին։
Սպանվել է 1907 թվականին՝ ցարական ինքնակալության պահնորդական բաժանմունքի գործակալների կողմից[4]։
Ճավճավաձեն և հայերը
խմբագրելՃավճավաձեն հայտնի էր իր ընդգծված հակահայկական կեցվածքով, որն իր արտացոլումն է գտել 1902 թ. հրատարակված «Հայ գիտնականներն ու հառաչող քարերը» հոդվածում։ Իր ղեկավարած «Իվերիա» պարբերականում վերատպում էր Վ. Վելիչկոյի հայատյաց ակնարկները։
Իլյա Ճավճավաձեն հայերեն
խմբագրել- Գարուն (թարգմ.՝ Հովհաննես Թումանյան), Էլեգիա (թարգմ.՝ Հովհաննես Թումանյան), 1871 թիվ 23 մայիսի (թարգմ.՝ Վահագն Դավթյան), Բանաստեղծը (թարգմ.՝ Գևորգ Ասատուր), Ո՜վ գեղեցիկ իմ աշխարհ (թարգմ.՝ Գևորգ Ասատուր), Ղվարեկիի լեռներին (թարգմ.՝ Նաիրի Զարյան), Բազալեթի լիճը (թարգմ.՝ Սողոմոն Տարոնցի), Ալազանի գետին (թարգմ.՝ Վահագն Դավթյան), Ճգնավորը (թարգմ.՝ Վահագն Դավթյան), Մա՞րդ է արդյոք (թարգմ.՝ Տիգրան Կարապետյան)։ Վրաց գրականության ընտիր էջեր, Ե., Հայպետհրատ, 1961, էջ 142-154։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 Большая российская энциклопедия (ռուս.) — М.: Большая российская энциклопедия, 2004.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Педагоги и психологи мира (ռուս.) — 2012.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Чавчавадзе Илья Григорьевич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ Վրացական պոեզիա. Երևանի համալսարանի հրատարակչություն. 1983. էջ 414.
|
Վիքիդարան նախագծում կարող եք գտնել այս հեղինակի ստեղծագործություններ։ |
 | Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Իլյա Ճավճավաձե» հոդվածին։ |
 | Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Իլյա Ճավճավաձե» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Իլյա Ճավճավաձե» հոդվածին։ |