Նատալյա Ագապևա
Նատալյա Նիկոլաևնա Ագապևա (ռուս.՝ Наталия Николаевна Агапьева, սեպտեմբերի 3, 1883, Թիֆլիս, Ռուսական կայսրություն - դեկտեմբերի 25, 1956, Մոսկվա, ԽՍՀՄ), ռուս նկարիչ, գծանկարիչ, բեմանկարիչ։
Նատալյա Ագապևա | |
|---|---|
| Ծնվել է | սեպտեմբերի 3, 1883 |
| Ծննդավայր | Թիֆլիս, Ռուսական կայսրություն |
| Վախճանվել է | դեկտեմբերի 25, 1956 (73 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Մոսկվա, ԽՍՀՄ |
| Քաղաքացիություն |  Ռուսական կայսրություն և  ԽՍՀՄ |
| Կրթություն | Մոսկվայի նկարչության, քանդակագործության և ճարտարապետության ուսումնարան |
| Մասնագիտություն | նկարչուհի |
Կենսագրություն խմբագրել
Նատալյա Ագապևան ծնվել է Տագանրոգի գիմնազիայի հունարենի ուսուցչի Նիկոլայ Ֆեդորովիչ Ագապևի ընտանիքում, որը Անտոն Չեխովի մտերիմ ընկերն էր։ Ավարտել է Թբիլիսիի գեղարվեստի ուսումնարանը (1904-1906), որտեղ սովորել է Օ. Շմերլինգի և Ն. Կանդաուրովի մոտ, ինչպես նաև Մոսկվայի նկարչության, քանդակագործության և ճարտարապետության ուսումնարանը (1907-1911)։ Սովորել է Ա. Է. Արխիպովի, Նիկոլայ Կասատկինի մոտ։ Մոսկվայում սովորել է Կոնստանտին Յուոնի և Իլյա Մաշկովի ստուդիաներում։ 1907 թվականից ի վեր մասնակցել է բազմաթիվ ցուցահանդեսների, եղել է «Մոսկովյան սրահ» նկարիչների ընկերության հիմնադիր անդամ (1910-1917)[1]։ Մասնակցել է մի շարք ընկերությունների գործունեությանը` Մոսկովյան սրահ, Լեոնարդո դա Վինչիի անվան ընկերություն, Ռուսաստանի նկարիչների միություն (ՌՆՄ), Արվեստը սոցիալիստական շինարարությանը (ԱՍՇԻԻՆ)։
Քաղաքացիական պատերազմի տարիներին Ագապևան իրականացրել է ռազմաճակատները պաստառներով, լոզունգներով, տրաֆարետներով ապահովելու պատվերները և ակտիվ մասնակցել է Մոսկվայի «Արվեստի ստեղծագործությունների Մոսկվայի պետական պահոցի» կազմակերպմանը։
Նա իր աշխատանքները ներկայացրել է նկարիչների մասնագիտական միության 1-ին և 2-րդ ցուցահանդեսներին (երկուսն էլ՝ 1918), Ռյազանում անցկացված նկարների, քանդակագործության և արվեստի արդյունաբերության ցուցահանդեսներին (1918), ժամանակակից արվեստի մոսկովյան պահոցի 1-ին ցուցահանդեսին (1919), Կրթության ժողովրդական կոմիսարիատի կերպարվեստի բաժնի 20-րդ ցուցահանդեսին (1920-1921), նկարների 1-ին պետական շրջիկ ցուցահանդեսին (Մոսկվա-Սարատով-Ստալինգրադ-Կազան-Նիժնի Նովգորոդ, 1925), «Ռուսական նկարչությունը Հոկտեմբերյան հեղափոխության 10 տարիներին» (1927), «Խորհրդային նկարչությունը» Կույբիշեւում (1929), Պերմի նկարների ցուցահանդեսին (1930), «Արվեստը սոցիալիստական շինարարությանը» միավորման Մոսկվայում անցկացված ցուցահանդեսին (1932) և այլն։
Ագապևայի նկարները գտնվում են բազմաթիվ թանգարաններում, այդ թվում՝ Տրետյակովյան պատկերասրահում[2]։
Ագապևայի եղբայրը` Բորիս Նիկոլաևիչ Ագապիեվը, եղել է վիրաբույժ, 1918 թվականից բնակվել է Իրանում, ապա` Բելգիայում։
Մահացել է Մոսկվայում, 73 տարեկանում։ Նատալյա Նիկոլաևնայի աճյունը թաղված է Նովոդեվիչի մենաստանի աճյունասափորանոցում։
Ստեղծագործական ուղի խմբագրել
1918 թվականին Ագապևան ամուսնու՝ նկարիչ Իվան Իվանովիչ Զախարովի (1885-1969) հետ, ակտիվ մասնակցություն է ունեցել Հոկտեմբերյան հեղափոխության առաջին տարեդարձի տոնակատարության հետ կապված Մոսկվայի դեկորատիվ ձևավորմանը։ Դրանց թվում են եղել Մետրոպոլ հյուրանոցի շենքը զարդարող հսկայական վահանակի նկարը, կրպակների, զգեստների ուրվանկարների, ժողովրդական փառատոների ձևավորումը։ Ագապևան մասնակցել է 1920-1940-ականներին կազմակերպված ցուցահանդեսների մեծ մասին, նկարել է գրողների, գիտնականների և ռազմական հրամանատարների շատ հետաքրքիր դիմանկարներ։ Թողել է մի շարք գծանկարներ՝ նվիրված երեխաներին, Լև Տոլստոյի, Անտոն Չեխովի, Վասիլի Կլյուչևսկու, Օլգա Չերնիշևսկայայի դիմանկարները, «Կառլ Մարքսը իր ընտանիքի հետ» նկարի էսքիզը։ Հետաքրքիր են նրա խորհրդային պետական գործիչների` Կլիմենտ Վորոշիլովի, Սերգո Օրջոնիկիձեի, Միխայիլ Կալինինի դիմանկարները։ Համեստ, առանց էֆեկտների դիմանկարները անկեղծորեն և պարզորեն բացահայտում են տարբեր կերպարների։ Պահպանվել են Ագապևայի մոտ 500 նկարներ։
Նրա մահից հետո վերջին ցուցահանդեսը տեղի ունեցել 1970 թվականի դեկտեմբերին Գրողների կենտրոնական տանը։ Արվեստի հայտնի պատմաբան Ալեքսեյ Սիդորովը բացման ժամանակ ասաց` «Նա կամերային նկարիչ էր... բայց իր համեստ կյանքի ընթացքում հնարավորություն ունեցավ ստեղծելու բացառիկ գեղեցկության և բովանդակալից մի շարք գործեր»[3]։
Արխիվներում պահպանվել են Յուրի Զավադսկու, Վ. Դ. Պոլենովի և մշակույթի այլ հայտնի գործիչների կողմից Ագապևային գրված նամակները։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Художники «Московского салона»
- ↑ Масловка: мемориальный музей и галерея
- ↑ Выставка портрета // Художник, № 2, 1971, С. 62
Գրականություն խմբագրել
- 1-я государственная передвижная выставка картин. ― М., Художественный отдел Главнауки. 1925
- Арина Истратова. Свидание с юностью