Կազան

քաղաք Ռուսաստանում
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Կազան (այլ կիրառումներ)

Կազան (ռուս.՝ Казань, թաթ.՝ Казан, Qazan), քաղաք Ռուսաստանում, Թաթարստանի Հանրապետության մայրաքաղաքը, խոշոր նավահանգիստ է Վոլգայի ձախ ափին։ Ռուսաստանի տնտեսական, քաղաքական, գիտական, մշակութային ու մարզական խոշորագույն կենտրոններից մեկն է։ Կազանի կրեմլն ընդգրկված է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության օբյեկտների ցանկում։

Քաղաք
Կազան
ռուս.՝ Казань
թաթ.՝ Казан, Qazan
Դրոշ Զինանշան

ԵրկիրՌուսաստան Ռուսաստան
ՍուբյեկտԹաթարստան
Քաղաքային օկրուգԿազան
Ներքին բաժանում7 շրջան
ՔաղաքապետԻլսուր Մետշին
Հիմնադրված է1005 թ.
Առաջին հիշատակում1391
Մակերես613[1] կմ²
ԲԾՄ60 մետր
Պաշտոնական լեզուռուսերեն և թաթարերեն
Բնակչություն1 138 823[2] մարդ (2010)
Խտություն1858 մարդ/կմ²
Ազգային կազմթաթարներ, ռուսներ, չուվաշներ
Կրոնական կազմմուսուլմաններ, ուղղափառներ
Տեղաբնականունկազանցի
Ժամային գոտիUTC+3
Հեռախոսային կոդ843
Փոստային ինդեքս420xxx
Փոստային դասիչ420000–420999
Ավտոմոբիլային կոդ16, 116
ՕԿԱՏՕ92401
Պաշտոնական կայքkzn.ru
Կազան (Ռուսաստան)##
Կազան (Ռուսաստան)
Կազան (Թաթարստան)##
Կազան (Թաթարստան)

Քաղաքն ունի գրանցված բրենդ՝ «Ռուսաստանի երրորդ մայրաքաղաք»։ Ոչ պաշտոնապես ու կիսապաշտոնական անվանվում է «ռուս ֆեդերալիզմի մայրաքաղաք» ու «աշխարհի բոլոր թաթարների մայրաքաղաք»։

2005 թվականին տոնվել է Կազանի հազարամյակը։

2011 թվականին Կազանում անցկացվել է ծանր աթլետիկայի Եվրոպայի առաջնությունը։ 2013 թվականին քաղաքն ընդունել է 27-րդ համաշխարհային ամառային ունիվերսիադան, 2014 թվականին՝ սուսերամարտի աշխարհի առաջնությունը։

Անվանում խմբագրել

Հիմնադրել են Կամա-Վոլգյան բուլղարները 13-րդ դարի 2-րդ կեսին։ Անվանումն առաջացել է թաթարերեն ղազան «կաթսա» բառից[3]։

Հայերը Կազանում խմբագրել

Կազանում հայ համայնքը կազմավորվել է 15-րդ դարում և 16-րդ դարի առաջին կեսին։ Հայերը մասնակցել են Մոսկովյան իշխանության և Կազանի խանության միջև մղված կռիվներին։ Ցայսօր պահպանվել են Հայկական փողոց, Հայկական հրապարակ, Հայկական գերեզմանատուն անվանումները, գերեզմանատանը՝ հայկական տապանաքարեր և արևի ժամացույց։ Հայերի բնակության շրջանը կոչվել է Մահուդի թաղամաս, ինչը վկայում է, որ հայերի մեջ եղել են ոչ միայն առևտրականներ, այլև արհեստավորներ։ Տեղեկություններ կան նաև 16-17-րդ դարերի հայկական եկեղեցու մասին։ Կազանում բռնկված համաճարակի հետևանքով հայերը հեռացել են այստեղից։ 1839-1852-ին Կազանի համալսարանում գործել է հայոց լեզվի ամբիոն, որը 1842-1849-ին ղեկավարել է Ստեփանոս Նազարյանը[4]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. kzn.ru — Կազանի շրջանները Արխիվացված 2011-02-25 Wayback Machine (ռուս.)
  2. http://www.tatstat.ru/digital/region1/2007/Chp1-07-10.pdf(չաշխատող հղում)
  3. Հ. Ղ. Գրգեարյան, Ն. Մ. Հարությունյան (1987). Աշխարհագրական անունների բառարան. Երևան: «Լույս».
  4. Հայկական սփյուռք, Ե., 2003, էջ 467։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 154