Միքայել Թարիվերդիև

Միքայել Թարիվերդիև
Հիմնական տվյալներ
Ի ծնե անուն	վրաց.՝ მიქაელ ტარივერდიევი
Ծնվել է	1931 օգոստոսի 15 Թբիլիսի, Վրաստան; Թիֆլիս, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Երկիր	ԽՍՀՄ և Վրաստան
Մահացել է	25 հուլիսի 1996 (տարիքը 64) Սոչի, Ռուսաստան; Սոչի, Կրասնոդարի երկրամաս, Ռուսաստան
Գերեզման	Հայկական գերեզմանատուն
Ժանրեր	օպերա
Մասնագիտություն	կոմպոզիտոր
Գործիքներ	դաշնամուր, երգեհոն
Գործունեություն	1958 - 1996
Կրթություն	Ռուսաստանի Գնեսինների անվան երաժշտության ակադեմիա
Անդամակցություն	ԽՍՀՄ կոմպոզիտորների միություն
Պարգևներ	, ; , , , և
Կայք	tariverdiev.ru
	Mikael Tariverdiev Վիքիպահեստում

Միքայել Թարիվերդիև (Թարիվերդյան, ռուս.՝ Микаэл Таривердиев, օգոստոսի 15, 1931(1931-08-15)^[2]^[1], Թիֆլիս, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ - հուլիսի 25, 1996(1996-07-25)^[1] կամ հունիսի 24, 1996(1996-06-24)^[2], Սոչի, Կրասնոդարի երկրամաս, Ռուսաստան), ազգությամբ հայ հռչակավոր երգահան, Ռուսաստանի ժողովրդական արտիստ, ֆիլմերի երաժշտության հեղինակ։

ԿենսագրությունԽմբագրել

Միքայել Թարիվերդիևը սովորել է Թբիլիսիի երաժշտական տասնամյա դպրոցում, ապա՝ ուսումնարանում, որոշ ժամանակ սովորել է Երևանի կոնսերվատորիայում՝ զուգահեռ ուսանելով նաև հայերեն^[3]։ 1957 թվականին ավարտել է Մոսկվայի Գնեսինների անվան երաժշտական-մանկավարժական ինստիտուտի (այժմ՝ Ռուսաստանի երաժշտական ակադեմիա) ստեղծագործական բաժինը (ղեկավար՝ Արամ Խաչատրյան)։

Ստեղծագործական գործունեությունԽմբագրել

Միքայել Թարիվերդիևն առավել հայտնի է հանրաճանաչ ֆիլմերի համար գրված երաժշտությամբ։ Նա կինոյում ստեղծագործել է 1958 թվականից. հեղինակ է շուրջ 130 ֆիլմի երաժշտության, որոնց բնորոշ է ինքնատիպ մեղեդայնությունը. լավագույններից են՝ «Եղջերու Արքան» (1970 թ.), «Գարնան տասնյոթ ակնթարթ» (1973 թ.), «Տասնհինգերորդ գարունը» (1973 թ.), «Ճակատագրի հեգնանքը կամ բաղնիքդ անուշ» (1976 թ.), «Հե՛յ, ո՞վ կա այդտեղ» (1979 թ., Հայֆիլմ) և այլն։ Գրել է երաժշտություն նաև թատերական ներկայացումների և ռադիոբեմադրությունների համար։

Ստեղծագործել է երաժշտության գրեթե բոլոր ժանրերում։ Գրել է «Ո՞վ ես», «Կոմս Կալիոստրո», «Սպասում» օպերաները, «Ստվեր», «Երջանկության պոեմ», «Աղջիկը և մահը», «Աղջիկը գնդի վրա» բալետները, «Չեռնոբիլ» երգեհոնային սիմֆոնիան, կոնցերտներ ձայնի և նվագախմբի, ջութակի և նվագախմբի, երգեհոնի համար, դաշնամուրային պիեսների՝ 24, ռոմանսների՝ 15 (այդ թվում՝ «Տխուր երգեր»՝ Ավետիք Իսահակյանի խոսքերով) շարքեր, երգեր՝ ճապոնացի միջնադարյան բանաստեղծների, նաև Վիլյամ Շեքսպիրի, Բելլա Ախմադուլինայի, Մարինա Ցվետաևայի, Սերգեյ Եսենինի, Վլադիմիր Մայակովսկու և ուրիշների խոսքերով։ Գրել է երաժշտություն նաև թատերական ներկայացումների և ռադիոբեմադրությունների համար։

ՊարգևներԽմբագրել

Միքայել Թարիվերդևը արժանացել է տասնութ միաջազգային մրցանակների, այդ թվում՝ Ճապոնիայի ձայնագրող ընկերության Վիկտորի անվան մրցանակների (1978 թ․), ԽՍՀՄ Պետական (1977 թ․), Լենինի անվան մրցանակների (1977 թ․), Ռուսաստանի ժողովրդական արտիստի կոչման (1986 թ․)^[4]։

Արժանացել է ՌԴ Նիկա կինոմրցանակին (3 անգամ), Ամերիկյան երաժշտական ակադեմիայի մրցանակին։ 1997 թվականին հրատարակվել է նրա «Ես պարզապես ապրում եմ» գիրքը։

1999 թվականից՝ 2 տարին մեկ, ՌԴ Կալինինգրադ քաղաքում անցկացվում է երգեհոնահարների՝ Թարիվերդիևի անվան միջազգային մրցույթ։

Նա ղեկավարում էր Սովետական կինեմատոգրաֆիստների միության կոմպոզիտորական գիլդիան։

ԸնտանիքԽմբագրել

Կինը՝ Վերա Գորիսլավովնա Թարիվերդիևա, Միքայել Թարիվերդիևի բարեգործական ֆոնդի նախագահ, «Երաժշտության կենսագրությունը» (Միքայել Թարիվերդիևի կյանքի և ստեղծագործության մասին) գրքի հեղինակ, Միքայել Թարիվերդիևի անվան երգեհոնահարների մրցույթի գեղարվեստական տնօրեն։

Որդին՝ Կարեն Թարիվերդիև, մայոր, Աֆղանական պատերազմի մասնակից, պարգևատրվել է Կարմիր դրոշի և երկու Կարմիր աստղի շքանշաններով ու մեդալներով, մի քանի անգամ ծանր վիրավորվել է։

Հայրը՝ Լևոն Թարիվերդիև (ծնունդով Լեռնային Ղարաբաղից է)։

Մայրը՝ Սաթենիկ Հակոբովա (ծնունդով Թիֆլիսից է)։

ՍկավառակագրությունԽմբագրել

Night pastimes
Quo vadis?
Remembering Venice
Seventeen moments of spring
Instrumentalnie kinokhiti
Composer's interpretation of the Jewish songs
Prescience of love, 20 century madrigals

ԾանոթագրություններԽմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 filmportal.de — 2005.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Internet Movie Database — 1990.
↑ По происхождению – Таривердиев, Ноев Ковчег, 2006
↑ Աշխարհի հայ երաժիշտներ։ Երևան: Անտարես։ 2014։ էջ 84

Արտաքին հղումներԽմբագրել

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 4, էջ 151)։

[_60744a0099d541ae-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 filmportal.de — 2005.

[_29a76446a2fe9f8a-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Internet Movie Database — 1990.

[3] По происхождению – Таривердиев, Ноев Ковчег, 2006

[4] Աշխարհի հայ երաժիշտներ։ Երևան: Անտարես։ 2014։ էջ 84

[2]

[1]

[3]

[4]