Միխայիլ Գորբաչով

	Միխայիլ Գորբաչով; ռուս.՝ Михаил Сергеевич Горбачёв
Կուսակցություն՝	ԽՄԿԿ, ROSDP? և Social Democratic Party of Russia?
Կրթություն՝	Մոսկվայի պետական համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետ և Stavropol State Agrarian University?
Մասնագիտություն՝	քաղաքական գործիչ և փաստաբան
Ազգություն	ռուս
Դավանանք	քրիստոնեություն և աթեիզմ
Ծննդյան օր	մարտի 2, 1931 (88 տարեկան)
Ծննդավայր	Պրիվոլնոե, Ստավրոպոլի երկրամաս, Հյուսիսկովկասյան երկրամաս, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ և Ռուսաստան
Ի ծնե անուն	ռուս.՝ Михаил Сергеевич Горбачёв
Ամուսին	Ռաիսա Գորբաչովա
Զավակներ	Իրինա Վիրգանսկայա
Կայք՝	gorby.ru
Ինքնագիր
Պարգևներ	Խաղաղության Նոբելյան մրցանակ, Արվեստների և գրականության շքանշանի կոմանդոր, Բեռլինի պատվավոր քաղաքացի, Լենինի շքանշան, Պատվո շքանշան, Հոկտեմբերյան հեղափոխության շքանշան, Սպիտակ առյուծի մեծ խաչ, «Պատվո նշան» շքանշան, Ինդիրա Գանդիի մրցանակ, Աստուրիական արքայադուստրի մրցանակ միջազգային համագործակցության համար, Ֆիլադելֆիայի ազատության մեդալ, «Free Your Mind» մրցանակ, «Հյուսիս-հարավ» մրցանակ, Ալեքսանդր Մենի անվան մրցանակ, Ռոնալդ Ռեյգանի ազատության պարգև, «Դելտա» մրցանակ՝ համաշխարհային փոխըմբռնման համար, «Երկրի չեմպիոններ» մրցանակ, Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան, «Աշխատանքային արիության համար» մեդալ, «Մարտական համագործակցության ամրապնդման համար» մեդալ, Հարվիի մրցանակ, Օտտո Հանի անվան խաղաղության մեդալ, Մեդալ «Կիևի 1500-ամյակի առթիվ», Գոլդեն Փլեյթ մրցանակ, Համաշխարհային տնտեսական մրացանկ, Գրավմաերի անվան մրցանակ, Սուրբ Անդրեյի շքանշան, «1941-1945 թթ Հայրենական մեծ պատերազմի հաղթանակի 40-ամյակին» նվիրված հոբելյանական մեդալ, Քրիստափոր Կոլումբոսի օրդեն, «Գերմանիայի Ֆեդերատիվ Հանրապետության հանդեպ ունեցած վաստակի համար» հատուկ աստիճանի շքանշանի Մեծ Խաչ, Աստուրիայի արքայազնի պարգև, Գրեմմի, Մադրիդի Կոմպլուտենսե համալսարանի պատվավոր դոկտոր, «Գերմանիայի Ֆեդերատիվ Հանրապետությանը մատուցած ծառայությունների համար» շքանշանի հատուկ թողարկված Մեծ Խաչ, Honorary citizen of Košice?, Order of Saint Agatha? և Grand Cross of the Order of Liberty?
Mikhail Gorbachev

Միխայիլ Սերգեևիչ Գորբաչով (ռուս.՝ Михаи́л Серге́евич Горбачёв, մարտի 2, 1931(1931-03-02)^[1]^[2]^[3]^[4], Պրիվոլնոե, Ստավրոպոլի երկրամաս, Հյուսիսկովկասյան երկրամաս, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ), խորհրդային և ռուսական քաղաքական և հասարակական գործիչ։ ԽՄԿԿ գլխավոր քարտուղար (1985-1991 թվականներ) և ԽՍՀՄ ղեկավար։ ԽՍՀՄ առաջին և վերջին նախագահ (1990 թվականի մարտի 15 - 1991 թվականի դեկտեմբերի 25)։ 1990 թվականին խաղաղության Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր^[6]:

Միխայիլ Գորբաչովի ձայնը

Բովանդակություն

1 Կենսագրություն
2 Գործունեություն
- 2.1 Գորբաչովը և Ղարաբաղյան շարժումը
3 Ծանոթագրություններ
4 Արտաքին հղումներ

ԿենսագրությունԽմբագրել

Ավարտել է Մոսկվայի պետական համալսարանը (1955 թվական) և Ստավրոպոլի գյուղատնտեսական ինստիտուտը (1967)։ 1966-1968 թվականներին՝ ԽՄԿԿ Ստավրոպոլի քաղկոմի առաջին քարտուղար, 1968-1978 թվականներին՝ Ստավրոպոլի երկրկոմի առաջին քարտուղար, 1975-1985 թվականներին՝ ԽՄԿԿ ԿԿ քարտուղար (Քաղբյուրոյի անդամ՝ 1985-1990 թվականներին), 1988-1990 թվականներին՝ ԽՍՀՄ ԳԽ Նախագահության նախագահ։ ԽՍՀՄ փլուզումից հետո հիմնադրել է (1991 թվականից) Սոցիալ-տնտեսական և քաղաքագիտական հետազոտությունների միջազգային հիմնադրամ («Գորբաչով-ֆոնդ»), որի նախագահն է։ Խաղաղության Նոբելյան մրցանակ (1990 թվական)։

ԳործունեությունԽմբագրել

ԽՍՀՄ ղեկավարությունը Գորբաչովի գլխավորությամբ 1980-ական թվականների կեսերին, ձգտելով «նորոգել» խորհրդային ամբողջատիրական համակարգը, այն դուրս բերել քաղաքական և տնտեսական ճգնաժամից, հռչակել է, այսպես կոչված, «վերակառուցման» քաղաքականություն։ Սկզբնական շրջանում որոշակի հաջողություններ արձանագրվել են հրապարակայնության հաստատման, հասարակական կյանքի ժողովրդավարացման, քաղաքական բազմակարծության արմատավորման, «սառը պատերազմի» ավարտի և այլ ուղղություններով։ Սակայն այդ միջոցառումներով հնարավոր չի եղել կասեցնել երկրի տնտեսական և քաղաքական ճգնաժամը։ 1980-ական թվականների վերջին և 1990-ական թվականների սկզբին հակասությունների խորացման, «վերակառուցման» իրագործման անհետևողականության, գործադրվող միջոցների սահմանափակության պատճառով հասարակական կյանքի բոլոր բնագավառներում ճգնաժամն ավելի է խորացել, և ԽՍՀՄ-ը փլուզվել է։

Գորբաչովը և Ղարաբաղյան շարժումըԽմբագրել

«Վերակառուցման» քաղաքականությունը, մյուս կողմից, հնարավոր է դարձրել ԽՍՀՄ առանձին հանրապետություններում անկախացման և ազգային-ազատագրական շարժումների է սկզբնավորումը։ ԼՂԻՄ-ի ազգաբնակչությունը, օգտվելով ստեղծված բարենպաստ պայմաններից, հերթական անգամ, 1988 թվականի փետրվարին բարձրացրել է ԼՂԻՄ-ը Հայաստանին վերամիավորելու հարցը։ Շարժման սկզբնական փուլում մեծ հույսեր կապելով Գորբաչովի հետ՝ համաժողովրդական ցույցերն անցնում էին «Միացում» և «Պարտիա-Լենին-Գորբաչով» կարգախոսներով։ 1988 թվականի փետրվարի 21-ին ԽՄԿԿ կենտկոմը որոշում է ընդունել «Լեռնային Ղարաբաղի և նրա շուրջ իրադարձությունների մասին», դրանով ԼՂԻՄ մարզխորհրդի փետրվարի 20-ին ընդունած որոշումը հայտարարել հակասահմանադրական։ Միաժամանակ Հայաստանում և ԼՂԻՄ-ում հանրահավաքները դադարեցնելու նպատակով Գորբաչովը դիմել է հանրապետության ճանաչված մտավորականների օգնությանը։

Փետրվարի 26-ին տեղի է ունեցել Սիլվա Կապուտիկյանի և Զորի Բալայանի հանդիպումը Գարբաչովի հետ, որի ժամանակ վերջինս նշել է, որ ԼՂ-ի հիմնահարցի նման 19 խնդիր կա երկրում, ուստի պետք է ըմբռնումով մոտենալ այդ բարդույթին^[7]: Ապա երկրի ղեկավարության ընդհանուր դիրքորոշումից ելնելով՝ Գորբաչովը ասել Է, որ հիմնահարցը պետք է լուծվի քաղաքական միջոցներով, ԼՂԻՄ-ի հայերի օրինական և սալար բաղձանքները պիտի բավարարում ստանան, սակայն առանց (ազգային) տարածքային վերաձևման, քանի որ այն կարող է շղթայական ռեակցիա առաջացնել երկրում^[7]:

Մտածեք, թե ինչպիսին կարող է լինել ծավալվող հակամարտության հետևանքը։ Այն անխուսափելիորեն կբերի Ադրբեջանում ապրող 500 հազար հայերի և Հայաստանում ապրող 200 հազար ադրբեջանցիների տեղահանման։ Հսկայական թվով մարդիկ կմատնվեն զրկանքների ու տառապանքների

Հանդիպման հաջորդ օրը Զորի Բալայանը Գորբաչովի խնդրանքով ներկայացրել է ԼՂԻՄ-ին առաջին օգնության 21 կետից բաղկացած առաջարկությունների ցուցակ՝ մարզի ճանապարհների և բնակարանաշինության, եկեղեցիների վերանորոգման, Երևանի ռադիոհեռուստահաղորդումների ընդունման, հայերեն գրականության հրատարակման, Ստեփանակերտում հայկական համալսարանի բացման և այլնի մասին։

Փետրվարի 26-ին հրապարակվել է Գորբաչովի ուղերձը (հեռարձակվել է միայն Հայաստանում և Ադրբեջանում), որով հանդարտության կոչ է արվել Հայաստանի և Ադրբեջանի ժողովուրդներին։ Սակայն հաջորդ օրն սկսվել և մինչև փետրվարի 29-ը շարունակվել է Սումգայիթում հայերի նկատմամբ կազմակերպված ջարդերը։

Երկրի բարձրագույն ղեկավարությունը Գորբաչովի գլխավորությամբ ոչ միայն արժանի գնահատական չի տալիս Սումգայիթի կոտորածին, այլև փորձում է արդարանալ՝ պատճառաբանելով զորքի՝ ընդամենը կես օր ուշանալը։

ԾանոթագրություններԽմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 Горбачёв Михаил Сергеевич // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 SNAC — 2010.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311"></a>
↑ ^3,0 ^3,1 Munzinger-Archiv — 1913.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q974352"></a>
↑ ^4,0 ^4,1 Brockhaus Enzyklopädie
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>
↑ Gaddis J. L. The Cold War: A New History — 1 — USA: Penguin Books. — P. 229. — ISBN 978-0-14-303827-6
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15528672"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q24070"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q30"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1336200"></a>
↑ «Միխայիլ Գորվաչով»։ Բրիտանիկա հանրագիտարան։ Վերցված է Ապրիլի 2, 2009
↑ ^7,0 ^7,1 «ԱՐՑԱԽՅԱՆ ՇԱՐԺՈՒՄԸ», վերցված է՝ նոյեմբերի 30, 2014, «yerablur.am»

Արտաքին հղումներԽմբագրել

«Գորբաչով-ֆոնդ»-ի պաշտոնական կայք(ռուս.)(անգլ.)

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Միխայիլ Գորբաչով կատեգորիայում։

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q3331189_citetype_Q17537576"_data-entity-id="Q17378135">Горбачёв_Михаил_Сергеевич_//_[[:d:Q17378135|Большая_советская_энциклопедия]]:_[в_30_т.]<span_class="wef_low_priority_links">_/_под_ред._[[:Ալեքսանդր_Պրոխորով|А.&nbsp;М.&nbsp;Прохоров]]_—_3-е_изд._—_<span_title="Москва"_style="border-bottom:_1px_dotted;_cursor:_help;_white-space:_nowrap">М.</span>:_[[:Սովետսկայա_էնցիկլոպեդիա_(հրատարակչություն)|Советская_энциклопедия]],_1969.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 Горбачёв Михаил Сергеевич // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q8513_citetype_Q35127_citetype_Q36524_citetype_Q194166"_data-entity-id="Q29861311">SNAC<span_class="wef_low_priority_links">_—_2010.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 SNAC — 2010.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q2085381_citetype_Q386724_citetype_Q166118"_data-entity-id="Q974352">Munzinger-Archiv<span_class="wef_low_priority_links">_—_1913.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q974352"></a></div>-3] 3,0 ^3,1 Munzinger-Archiv — 1913.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q974352"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q5292"_data-entity-id="Q237227">[https://brockhaus.de/ecs/julex/article/michail-gorbatschow_Brockhaus_Enzyklopädie]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a></div>-4] 4,0 ^4,1 Brockhaus Enzyklopädie
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q3331189"_data-entity-id="Q15528672"><i_class="wef_low_priority_links">[[:en:John_Lewis_Gaddis|Gaddis&nbsp;J.&nbsp;L.]]</i>_[[:d:Q15528672|The_Cold_War:_A_New_History]]<span_class="wef_low_priority_links">_—_1_—_[[:Ամերիկայի_Միացյալ_Նահանգներ|USA]]:_[[:en:Penguin_Books|Penguin_Books]]._—_P.&nbsp;229._—_ISBN_978-0-14-303827-6</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15528672"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q24070"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q30"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1336200"></a></div>-5] Gaddis J. L. The Cold War: A New History — 1 — USA: Penguin Books. — P. 229. — ISBN 978-0-14-303827-6
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15528672"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q24070"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q30"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1336200"></a>

[brit-6] «Միխայիլ Գորվաչով»։ Բրիտանիկա հանրագիտարան։ Վերցված է Ապրիլի 2, 2009

[ՇԱՐԺՈՒՄ-7] 7,0 ^7,1 «ԱՐՑԱԽՅԱՆ ՇԱՐԺՈՒՄԸ», վերցված է՝ նոյեմբերի 30, 2014, «yerablur.am»

[1]

[2]

[3]

[4]

[6]

[5]

[7]

Mikhail Gorbachev
Միխայիլ Գորբաչով ռուս.՝ Михаил Сергеевич Горбачёв


Կուսակցություն՝	ԽՄԿԿ, ROSDP? և Social Democratic Party of Russia?
Կրթություն՝	Մոսկվայի պետական համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետ և Stavropol State Agrarian University?
Մասնագիտություն՝	քաղաքական գործիչ և փաստաբան
Ազգություն	ռուս
Դավանանք	քրիստոնեություն և աթեիզմ
Ծննդյան օր	մարտի 2, 1931(1931-03-02)^[1]^[2]^[3]^[4] (88 տարեկան)
Ծննդավայր	Պրիվոլնոե, Ստավրոպոլի երկրամաս, Հյուսիսկովկասյան երկրամաս, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ և Ռուսաստան
Ի ծնե անուն	ռուս.՝ Михаил Сергеевич Горбачёв
Ամուսին	Ռաիսա Գորբաչովա^[5]
Զավակներ	Իրինա Վիրգանսկայա

Կայք՝	gorby.ru

Ինքնագիր

Պարգևներ	Խաղաղության Նոբելյան մրցանակ, Արվեստների և գրականության շքանշանի կոմանդոր, Բեռլինի պատվավոր քաղաքացի, Լենինի շքանշան, Պատվո շքանշան, Հոկտեմբերյան հեղափոխության շքանշան, Սպիտակ առյուծի մեծ խաչ, «Պատվո նշան» շքանշան, Ինդիրա Գանդիի մրցանակ, Աստուրիական արքայադուստրի մրցանակ միջազգային համագործակցության համար, Ֆիլադելֆիայի ազատության մեդալ, «Free Your Mind» մրցանակ, «Հյուսիս-հարավ» մրցանակ, Ալեքսանդր Մենի անվան մրցանակ, Ռոնալդ Ռեյգանի ազատության պարգև, «Դելտա» մրցանակ՝ համաշխարհային փոխըմբռնման համար, «Երկրի չեմպիոններ» մրցանակ, Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան, «Աշխատանքային արիության համար» մեդալ, «Մարտական համագործակցության ամրապնդման համար» մեդալ, Հարվիի մրցանակ, Օտտո Հանի անվան խաղաղության մեդալ, Մեդալ «Կիևի 1500-ամյակի առթիվ», Գոլդեն Փլեյթ մրցանակ, Համաշխարհային տնտեսական մրացանկ, Գրավմաերի անվան մրցանակ, Սուրբ Անդրեյի շքանշան, «1941-1945 թթ Հայրենական մեծ պատերազմի հաղթանակի 40-ամյակին» նվիրված հոբելյանական մեդալ, Քրիստափոր Կոլումբոսի օրդեն, «Գերմանիայի Ֆեդերատիվ Հանրապետության հանդեպ ունեցած վաստակի համար» հատուկ աստիճանի շքանշանի Մեծ Խաչ, Աստուրիայի արքայազնի պարգև, Գրեմմի, Մադրիդի Կոմպլուտենսե համալսարանի պատվավոր դոկտոր, «Գերմանիայի Ֆեդերատիվ Հանրապետությանը մատուցած ծառայությունների համար» շքանշանի հատուկ թողարկված Մեծ Խաչ, Honorary citizen of Košice?, Order of Saint Agatha? և Grand Cross of the Order of Liberty?