Ջրական
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Ջրական (այլ կիրառումներ)
Ջրական (հայտնի է նաև որպես Մեխակավան, ադրբեջանական անունը Ջաբրայիլ, ադրբ.՝ Cəbrayıl[2]), բնակավայր Արցախի Հանրապետության Հադրութի շրջանում։ Հարևանությամբ գտնվում են Առաջամուղ և Առաքել (կամ Առաքյուլ) գյուղերը։
| Գյուղաքաղաք | ||
|---|---|---|
| Ջրական | ||
,_Memorial_Cross,_2014.05.09_-_panoramio.jpg) | ||
| Երկիր |  Արցախ/ Ադրբեջան | |
| Հիմնադրված է | 18-րդ դար թվականին | |
| Այլ անվանումներ | Մեխակավան | |
| Տվյալ կարգավիճակում | 1980 թվականից | |
| Բարձր. ծովի մակ-ից | 470 մետր | |
| Բնակչություն | ▲6300 մարդ (1991) | |
| Ժամային գոտի | UTC+4, ամառը UTC+5 | |
| Հեռախոսային կոդ | +3 | |
| ||
| ||
Համաձայն Ադրբեջանի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանման՝ այն քաղաքի կարգավիճակով ընդգրկված է Ջաբրայիլի շրջանում։ 2020 թվականի հոկտեմբերի 4֊ին Հայ-ադրբեջանական երկրորդ պատերազմի ժամանակ անցել է Ադրբեջանի վերահսկողության տակ։
Պատմություն
խմբագրելՋրականի տարածքը պատմականորեն գտնվել է Արցախ նահանգի Մյուս Հաբանդ (միջնադարում՝ Բելուկան կամ Դիզակ) գավառի հարավում[3]։ Բնակավայրի պատմական հայկական անվանումը, ինչպես նաև հայաթափման տարեթիվը, անհայտ են[3]։ Ըստ Սամվել Կարապետյանի՝ բնակավայրը հավանաբար հայաթափ է եղել XVIII դարի սկզբներին[3]։
1855 թվականին գյուղն ուներ 250 թյուրքախոս շիա դավանանքի բնակիչներ[4], իսկ 1897 թվականին՝ 228 հայ, 186 թյուրքո-թաթար և 76 ռուս բնակիչներ[5]։ Համաձայն Ռուսական կայսրության վարչական բաժանման՝ ընդգրկված էր Ջաբրայիլի գավառում։ XX դարի սկզբներին Ջաբրայիլի գավառի հողագործ տարրը հայերն ու փոքրաթիվ ռուս մոլոկաններն էին, իսկ թյուրքախոս մեծամասնությունը վարում էր քոչվորական կյանք[3]։
Խորհրդային ժամանակաշրջանում Ջրականը զգալի զարգացում ապրեց որպես Ջաբրաիլի շրջանի կենտրոն[3]։ 1950 թվականին այն ստացավ քաղաքատիպ ավանի, իսկ 1980 թվականին՝ քաղաքի կարգավիճակ[3]։ 1989 թվականին քաղաքի բնակչության թիվը 6070 էր[6]։
Արցախյան պատերազմ
խմբագրելՋրականն ազատագրվեց Արցախի Հանրապետության ուժերի կողմից 1993 թվականի օգոստոսի 23-ին։
Հայ-ադրբեջանական պատերազմ (2020)
խմբագրել2020 թվականի հոկտեմբերին Ջրականն օկուպացվեց ադրբեջանական զինված ուժերի կողմից։ 2021 թվականի մարտին հայտնի դարձավ, որ ադրբեջանցի օկուպացիոն ուժերը ոչնչացրել են 2017 թվականին կառուցված Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին[7]։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Արցախի տարածքները համարվում են օկուպացված Ադրբեջանի կողմից. ԱՀ ԱԺ հայտարարությունը, (արխիվացված 05․04․2021թ․)
- ↑ «Ազատագրված Կովսականը (նախկին Զանգելանուն) 19 տարեկան է». ՊանԱրմենիա. 2012, նոյեմբերի 29. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 5-ին. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 2-ին.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Կարապետյան, Սամվել (1999). Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում (PDF). Երևան: ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» Հրատարակչություն. էջեր 240-241։. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2019 թ․ հուլիսի 2-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 17-ին.
- ↑ Кавказский календарь на 1856 год. Тифлис: Канцелярия Кавказского Наместника. 1855. էջ 412.
- ↑ Первая всеобщая перепись населения Российской Империи, 1897 г. т.63 Елисаветопольская губерния. Н.А.Тройницкий, С.-Петербург, 1904. стр. 138
- ↑ «Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу». Demoscope.ru (ռուսերեն). 1989.
- ↑ «Who Won the Karabakh War?». bbc.co.uk. BBC. 2021 թ․ մարտի 26.